چرایی ترویج وقف قرآنی / عمده موقوفات کارکرد مذهبی دارند

لیلی رشیدی، پیشکسوت قرآنی استان فارس، در گفت‌وگو با ایکنا از فارس، با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین تمهیدات دین اسلام در راستای دوراندیشی و تأمین آینده مسلمین و فرزندان ایشان پایه‌ریزی سنت حسنه وقف است، گفت: وقتی به قرآن کریم و روایات اهل بیت(ع) و سنت عملی ایشان رجوع می‌کنیم، اهمیت دو چندان این سنت زیبا را درمی‌یابیم.

وی افزود: پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت مکرم ایشان نیز در زمان حیات گوهربار خویش نه تنها در پی احسان و نیکی به اطرافیان و مسلمانان بودند بلکه برای آینده‌نگری و تأمین منافع و مصالح مسلمین به طور عملی به دیگران سنت نیکوی وقف را آموزش می‌دادند.

رشیدی سنت حسنه وقف را يكی ديگر از افتخارات مكتب اسلام و از اهرم‌های مؤثر اعتقادی و فرهنگی برای جبران نيازهای مادی و معنوی جامعه توصیف کرد و افزود: از صدها سال پيش تاكنون واقفان خيرانديش با اختصاص بخشی از اموال خود برای خدمت مستمر به جامعه در قالب روش پسنديده (وقف) كه بارزترين و روشن‌ترين مصداق احسان، انفاق، صدقه جاريه، تعاون و باقيات‌الصالحات است منشأ خدمات فراوان علمی، فرهنگی، هنری، رفاهی، بهداشتی در جامعه بوده‌اند كه وجود صدها درمانگاه، بيمارستان، مدرسه، دارالايتام، كتابخانه و هزاران مسجد، قنات، پل، آب انبار و غيره كه بايد به طور دايمی حفظ و مورد بهره‌برداری قرار گيرد در سراسر كشورهای جهان و به ويژه ايران بهترين گواه و شاهد آن است.

مهم‌ترین جنبه وقف

این فعال قرآنی با بیان اینکه مهم‌ترين جنبه و اساسی‌ترين بعد در بحث وقف و نقش وقف در توسعه فرهنگ و تمدن اسلامی، تكامل و توسعه ارزش‌های الهی و معنوی است، گفت: فرهنگ و تمدن بر مبنای ارزش‌های مادی و معنوی استوار است. مهم‌ترين نقشی كه وقف در توسعه فرهنگ و تمدن ايفا می‌كند توسعه معنوی جامعه است. توسعه معنوی جامعه بدين مفهوم است كه جامعه در بعد الهی، دينی و ارزش‌های معنوی خويش بيشتر از ابعاد مادی رشد می‌كند.

وی تصریح کرد: با اینکه در قرآن کریم، توجه ویژه‌ای به سنت حسنه وقف شده است اما کمتر به وقف خود آن شده است. خداوند بيش از هر موضوعی به کار خیر بها داده است، آيات قرآن در مورد خيرات، انفاق، صدقات و خدمت به خلق، بسیار واضح و پر معنا و مشوق است تا جايی که خداوند عمل انسان‌های خير را به شکر، شکور و شاکر تعبير می‌کند، يعني خداوند شکر می‌کند از انسان‌هايی که نعمت‌های خدا را برای مردم هزينه می‌کنند.

رشیدی اظهار کرد: با توجه به هجمه‌های سنگین فرهنگی بیگانه که درصدد هویت‌زدایی و از بین بردن ارزش‌های اصیل قرآنی حاکم بر جامعه هستند انتظار می‌رود خانواده‌ها با تشویق فرزندان خود به حضور در کلاس‌های قرآنی و آشنایی با معارف اهل‌بیت(ع)، زمینه تضمین سلامت آینده فرزندان خود را فراهم آورند.

وی با بیان اینکه بی‌شک ترویج فرهنگ قرآنی، نتایج بی‌نظیری در افراد و جامعه خواهد گذاشت و باعث خواهد شد که در دل‌های مسلمین انقلابی رخ دهد، اما پیش نیاز عمل کردن به نسخه‌های شفابخش قرآن، آگاهی از آن‌هاست، گفت: اگر واقع‌بینانه نگاه کنیم، باید اعتراف کنیم که شاید درصد بالایی از افراد جامعه با محتوای قرآن نامأنوس باشند و دلیل اصلی آن، عدم آگاهی و شناخت نسبت به این کتاب نورانی و مقدس است، دارد. همان‌طور که ترویج فرهنگ حسینی منجر به انقلاب اسلامی ایران شد، ترویج فرهنگ قرآنی هم در زندگی‌هایمان انقلاب ایجاد می‌کند، اما برای قرآن و ترویج فرهنگ قرآنی، موقوفات بسیاری کمی صورت گرفته است که طبق آمار رسمی، تنها 2 درصد از موقوفات کشور به این امر اختصاص دارد.

این پیشکسوت قرآنی با تأکید بر اینکه باید تلاش کنیم تا تحولی بزرگ و شاخص در حوزه وقف قرآنی اتفاق بیفتد، گفت: توسعه فرهنگ وقف قرآن از موارد بسیار ضروری است و باید تلاش کنیم تا موقوفاتی مشارکتی در زمینه ترویج وقف قرآنی ایجاد شود. احیا و اجرای فرهنگ غنی و اسلامی وقف نیازمند توجه و مشارکت همه اقشار، مسئولان و رسانه‌ها است. رسانه‌ها می‌توانند در حوزه ترویج و نهادینه فرهنگ وقف به خصوص وقف قرآنی و منفعتی تأثیرگذاری چشم‌گیری داشته باشند. اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به مردم از موارد مؤثر در توسعه و ترویج هر فرهنگی است.

تضمین سلامت جامعه

وی بیان کرد: توسعه و ترویج ارزش‌های قرآنی و قرآن‌آموزی سلامت جامعه را تضمین می‌کند که در این میان، برای آنکه به وقف قرآن توجه شود، به وقف‌کنندگان توصیه می‌شود که قسمتی از وقف خود را به ترویج فرهنگ قرآنی اختصاص دهند.

رشیدی یادآور شد: در دعاها می‌خوانیم «اللهُمَ ارزُقنی حَلاوَهَ ذِکرِکَ»، باید گفت که بسیاری از ما هنوز شیرینی و تلاوت قرائت و انس با قرآن را درک نکرده‌ایم، در زمان‌های قدیم، پرداختن به آموزش قرآن حتماً در برنامه کاری مکتب‌خانه‌ها و نظام سنتی آموزش وجود داشت، مساجد محل دورهمی‌های نشر و ترویج مبانی قرآنی بودند و در مجموع‌، جامعه به رنگ و بوی قرآن آراسته بود.

این فعال قرآنی تأکید کرد: جامعه زمانی به امری علاقه‌مند می‌شود که مزه آن را چشیده باشد و مزه قرآن کریم در صورتی به ذائقه‌ها چشانده می‌شود که این کتاب تلاوت شود لذا محافل قران کریم و کرسی‌های تلاوت موجب می‌شود افرادی که قابلیت جذب به سوی دین دارند، به سمت این معارف سوق یابند.

وی با بیان اینکه امروز می‌بینیم که حتی بسیاری از افراد تحصیل‌کرده جامعه در روخوانی قرآن نیز ناتوان هستند، حلاوت کلام خدا را نچشیده و انس و دوستی با قرآن را تجربه نکرده‌اند، گفت: در زمینه تفسیر کمتر کار شده است و جای یک مکان شناخته شده تفسیر قرآن در شهر یا استان خالی است، به‌ویژه کودکان و نوجوانان باید بدانند که سخن قرآن چیست و ضروری است که مبانی قرآن به زبان شیوا و رسا در دسترس مردم قرار گیرد.

ضرورت تبیین کاربردهای وقف قرآنی

رشیدی همچنین با تصریح اینکه عمده موقوفات ما کارکردهای مذهبی دارند ولی در حوزه وقف در زمینه فعالیت‌های قرآنی با فقری رو به‌رو هستیم، گفت: باید موقوفات قرآنی را به سمت نشر فرهنگ و مبانی کتاب آسمانی هدایت کنیم. حیات هر مسلمان به قرآن وابسته است و قرآن ثقل اکبر است که ما با تمسک به آن از ظلمت رها می‌شویم، متأسفانه شاهد هستیم که حق این کتاب آسمانی ادا نمی‌شود و همین مهجوریت را در موقوفه‌های قرآنی نیز مشاهده می‌کنیم. این معضل حاکی از آن است که افراد هنوز با قرآن ارتباط لازم را نگرفته‌، جذابیت‌ها و لطایف آن‌ را درک نکرده‌اند و بر اهمیت این کتاب زندگی واقف نیستند.

این پیشکسوت قرآنی اظهار کرد: برای همه ما روشن است که آحاد جامعه با مسجد و روضه امام حسین(ع) ارتباط خوبی می‌گیرند اما بسیاری از افراد انس و دوستی لازم را با قرآن ندارند و این کتاب آسمانی را جز در صحنه‌هایی مانند ماه مبارک رمضان، مجلس ترحیم یا سر سفره عقد به ندرت تلاوت می‌کنند.

وی با بیان اینکه آموزه‌های قرآن کریم در تمام لحظه‌های ما جاری و ساری است و مسیر را به ما نشان می‌دهد و این نکات باید برای کسی که می‌خواهد وقف انجام دهد، تبیین شود، گفت: آحاد جامعه از جمله افراد خیر و واقفان باید بر کاربردی بودن این کتاب آسمانی آگاه باشند و بدانند که قرآن در تمام ساحت‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ... کاربرد دارد و تنظیم‌کننده امور زندگی است، در این صورت واقفان بهتر به سمت نیات قرآنی سوق داده شوند.

رشیدی گفت: بسیاری از واقفان نمی‌دانند که وقف قرآنی سبب جاودانگی آن‌ها می‌شود، چرا که به برکت وقف قرآنی ارتباط واقف با دنیا قطع نمی‌شود و پس از مرگ نیز خیرات و مبرات و ثواب‌ها را از دنیا دریافت می‌کند، درواقع قرآن یکی از شافعان و شاکیان در روز قیامت است.

این فعال قرآنی تصریح کرد: واقف باید بداند که وقف قرآنی چه کاربردهایی می‌تواند داشته باشد و فهرستی از فعالیت‌ها در حوزه نشر قرآن و معارف قرآنی، نظیر تفسیر قرآن، تدبر، آموزش قرآن، مسابقات قرآنی، کودکان و نوجوانان، نمایشگاه‌های قرآن، جوایز قرآنی و ... در اختیارش قرار گیرد تا با علم به این حوزه‌ها به راحتی فعالیت مورد نظرش را انتخاب کند.

وی با بیان اینکه از قرآنیان، نخبگان و کارشناسان قرآنی دعوت ‌شود که ایده‌ها و طرح‌های خود را برای احیا و ترویج فرهنگ وقف قرآنی با اداره اوقاف در میان بگذارند، گفت: وقف قرآنی در طول تاریخ کمرنگ بوده و به طور غالب موقوفات مربوط به امور خیریه و عزاداری سیدالشهدا(ع) بوده است.

رشیدی گفت: در یک مجموعه دینی برای تشویق جوانان و نوجوانان به قرآن به بودجه و هزینه نیاز است و این حاصل نمی‌شود، مگر به واسطه وقف‌های قرآنی؛ به طور مسلم اگر در کنار مساجد موقوفاتی از این حیث ایجاد شود، دست مربیان قرآن و ائمه جماعات و روحانیونی که در این عرصه فعالیت می کنند، باز می‌شود.

وی یادآور شد: اگر بگوییم موقوفاتی که برای اطعام و فقرا وقف شده است یکی از بهترین صدقات جاریه است، به طور قطع از آنجایی که وقف قرآنی روح انسان را رشد می‌دهد، در بالاترین درجه موقوفات قرار دارد.

رشیدی تصریح کرد: حمایت‌های مردمی از کارهای قرآنی یکی از شقوق وقف، حتی چاپ قرآن نیز جزئی از این حوزه‌هاست. در بسیاری مراکز دور جهت اجرای برنامه‌های قرآنی، حتی کتاب قرآن در اختیار نیست تا بین مردم توزیع کنیم.

وقف قرآنی در هیئت‌ها

این فعال قرآنی همچنین با بیان اینکه فضای هیئت‌هایی که برای عزاداری اهل‌بیت(ع) به پا شده‌اند، مکان مناسبی است برای ترویج فرهنگ قرآنی، گفت: از آنجایی که اهل‌بیت(ع) همواره توجه به قرآن کریم را توصیه می‌کردند، پس اختصاص قسمت و زمانی از هیئت به قرآن، کاملا بجا است.

وی یادآور شد: توجه به این کتاب الهی نباید به تلاوت قرآن در ابتدای مراسم‌های مذهبی، محدود شود، بلکه باید به مفاهیم و خواسته‌های قرآن از مسلمین، بیان شود. بی‌شک توجه به این کتاب الهی می‌تواند تأثیر عزاداری بر مصائب اهل بیت(ع) را در زندگی افراد دوچندان کند و بصیرتی دهد تا عزاداران، از قرآن و اهل‌بیت در طول زندگی خود کمک بگیرند و چه بهتر که ترویج این فرهنگ کتاب الهی از طریق هیئت‌ها آغاز شود. فعالیت رسانه‌ها برای تبیین اهداف و اثرات وقف به خصوص وقف قرآنی، در راستای احیا، ترویج و توسعه این فرهنگ غنی در جامعه بسیار تأثیرگذار است.

این فعال قرآنی بیان کرد: با وجود مشاوره‌هایی که ارائه می‌شود وقف‌ها به موضوعات مذهبی، تعزیه داری و غیره پرداخته شده است و این در حالی است که موضوعات قرآنی، جوانان و اشتغال مسائل مهمی است و در حوزه وقف خلأهایی وجود دارد که خیران باید به آن اهتمام داشته باشند.

وی با بیان اینکه ترویج فرهنگ قرآنی در رشد و تعالی جامعه و پیشرفت و توسعه آن و از سویی رشد و بالندگی نوجوانان و جوانان تأثیر بالایی دارد، گفت: از طرفی ایجاد موقوفات قرآنی می‌تواند زمینه مناسبی برای ترویج فرهنگ قرآنی و انجام فعالیت‌های قرآنی در استان باشد اما با توجه به اهمیت وقف‌های قرآنی تعداد موقوفات قرآنی در استان همدان محدود و اندک شمار است.

رشیدی با تصریح اینکه در راستای تشویق مردم برای افزایش موقوفات قرآنی مهم‌ترین برنامه تبلیغ و ترویج فرهنگ وقف و نهادینه کردن شعار همه واقف باشیم در جامعه است، گفت: بی‌شک ترویج فرهنگ قرآنی با استفاده از ظرفیت‌های مردمی تحقق می‌یابد.

این پیشکسوت قرآنی ادامه داد: امروز تهاجمات دشمن و صدمه به جمهوری اسلامی ایران شکل تازه‌ای به خود گرفته و تلاش دشمن بر تأثیر در اعتقادات و ارزش‌های ما به ویژه نسل جوان متمرکز شده است که نیاز توجه به حوزه فرهنگ را در جامعه دوچندان می‌کند. در این شرایط ترویج فرهنگ قرآنی، توجه به مفاهیم این کتاب آسمانی در احکام زندگی بشر، توجه به ابعاد رفتاری و اخلاقی جامعه الزامی است.

وی با بیان اینکه وقف قرآنی از مهم‌ترین ابزارهایی است که می‌تواند به تحقق این مسئله در جامعه منجر شود افزود: وقف قرآنی زمینه تعالی و رشد فرهنگی در جامعه را فراهم می‌کند و قطعاً توجه به این حوزه می‌توان مشکل‌گشای بسیاری از آسیب‌های اجتماعی باشد.