نگرانی‌های ناشران از قاچاق کتاب / ناگزیر از ورود به عرصه کتاب‌های الکترونیک هستیم

حمید خلیلی، مدیر انتشارات شهید کاظمی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره فعالیت‌های این انتشارات در حوزه نشر الکترونیک گفت: ما ناشر کتاب‌های فیزیکی هستیم، اما بسیاری معتقدند که نشر کتاب در کشورمان همانند بسیاری از کشور‌ها در آینده نزدیک به سمت الکترونیک شدن پیش خواهد رفت، با وجود اینکه کتاب‌های فیزیکی حذف نخواهند شد.

وی افزود: کتاب‌های الکترونیک امکان خوبی در اختیار ناشران است و طی دو ماه گذشته که در اوج شیوع ویروس کرونا بودیم، فعالیت‌های خوبی در این باره داشتیم و تقریباً همه کتاب‌هایمان الکترونیک شده است. در واقع هم‌راستا با چاپ کتاب کاغذی، نسخه دیجیتال آن‌ها در اپلیکیشن‌های طاقچه، فراکتاب و فیدیبو نیز تولید می‌شود و تاکنون دو عنوان کتاب «یادت باشد» و «یک روز بعد از حیرانی» به صورت صوتی منتشر شده است.

دو برابر شدن فروش اینترنتی کتاب

خلیلی درباره استقبال از فروش الکترونیکی و اینترنتی کتاب‌ها گفت: طی دو ماه گذشته، استقبال از کتاب‌های الکترونیک و صوتی خوب بوده، اما نمی‌توان برنامه‌ریزی جدی داشت، زیرا هنوز فرهنگ مطالعه کتاب‌های الکترونیک در کشورمان جا نیفتاده، اما فروش اینترنتی کتاب خوب بوده و تقریباً نسبت به ماه‌های قبل‌ دو برابر شده است.

وی در خصوص نبود قانون کپی‌رایت و نگرانی‌های ناشران از ورود به عرصه کتاب‌های الکترونیک بیان کرد: نگرانی هست، اما تعدادی از اپلیکیشن‌های کتابخوان از اعتبار لازم برخوردارند و ملاحظات جدی نیز در قرارداد با ناشران در نظر گرفته شده است و آن‌ها وظیفه حفظ امنیت کتاب‌های ناشران را برعهده می‌گیرند. در واقع کتاب‌های الکترونیک حتی‌الامکان باید به صورت ای‌پاب منتشر شوند که در این صورت فایل کتاب قابل کپی نخواهد بود. اما باید این را هم در نظر داشت که اگر یک کتاب در گوشی قابل خواندن می‌شود، لزوماً فایل اصلی کتاب نیست و اگر کپی هم شود کیفیت لازم را نخواهد داشت.

وی یادآور شد: به طور کلی این نگرانی وجود دارد و فضای مجازی امن نیست. به هر حال باید کتاب را به طرق گوناگون و متناسب با امکانات روز، که یکی از آن‌ها همین نسخه الکترونیک است، به فروش برسانیم و در اختیار مخاطبان قرار دهیم.

کتاب‌هایی که افست چاپ می‌شوند

خلیلی تصریح کرد: البته ممکن است در این فضای ناامن مجازی کتابی هم به صورت قاچاق منتشر شود که این امر برای همه کتاب‌ها رخ نمی‌دهد و بیشتر برای کتاب‌هایی است که پرفروش‌اند. به هر حال ناشران مجبورند با وجود نگرانی‌ها این مسیر را طی کنند و نگرانی برخی ناشران نیز بی‌مورد و یا زیاد است، زیرا فایلی که برای چاپ می‌رود با فایل‌های الکترونیک بسیار متفاوت است و کسی هم بخواهد خلاف کند، این کار را انجام خواهد داد، چون برخی کتاب‌ها به صورت افست چاپ می‌شوند، یعنی آن را تایپ می‌کنند و به چاپ می‌رسانند.

این ناشر در ادامه گفت: خلأ‌های قانونی بسیاری درباره کتاب وجود دارد، زیرا تجربه‌هایی داشته‌ایم و فایل چند کتاب پرفروشمان به راحتی در حال انتشار است که در یک مورد از روی کتاب عکس گرفته شده و این عکس‌ها در حال پخش هستند و من شکایت هم کرده‌ام، اما به جایی نرسیدم و اتفاق خاصی نیفتاد و همه آن را به نبود قانون کپی رایت مربوط می‌دانند، در حالی که قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان وجود دارد، اما آن هم به خوبی اجرا نمی‌شود و به طور کلی مسائل مربوط به کتاب چندان جدی گرفته نمی‌شود.

وی درباره تغییر سلیقه و ذائقه مخاطبان به کتاب‌های الکترونیک بیان کرد: به نظر می‌رسد بسیاری از مخاطبان کتابخوان به دلیل شیوع کرونا طی دو ماه گذشته مجبور شدند به کتاب‌های الکترونیک روی بیاورند و در صورت عادی شدن شرایط تعدادی زیادی از آن‌ها به همان سلیقه پیشین خود که مطالعه کتاب‌های کاغذی است برمی‌گردند، اما شیوع کرونا بر ذائقه و سلیقه تعداد اندکی نیز اثرگذار بوده و همچنان خواننده کتاب‌های الکترونیک خواهند بود.

کتابفروشی‌ها مجری نمایشگاه مجازی کتاب باشند

خلیلی با اشاره به پویش‌های کتابخوانی و جای خالی آن‌ها در دوران قرنطینه گفت: با توجه به اینکه شیوع کرونا در کشورمان ناگهانی بود و بسیاری از ناشران و کتابفروشان از تعطیلی کتابفروشی‌ها و نشر دچار شوک شدند، نتوانستند در رابطه با پویش‌های کتاب برنامه‌ریزی کنند، اما پویش‌هایی نیز وجود داشت و ما نیز مانند بسیاری از ناشران طی این مدت پویشی نداشتیم، ولی چند روزی است که پویش کتابخوانی «کاش برگردی» درباره کتاب‌های «آرام جان» و «چشم روشنی» در حال برگزاری است.

وی درباره آینده نشر اظهار کرد: متأسفانه رغبت به مطالعه کتاب اندک است و برگزاری نمایشگاه کتاب لغو شده و زمان برگزاری آن نیز مشخص نیست، یعنی نمایشگاه کتاب که در راستای حمایت از ناشر و مخاطب هر سال برگزار می‌شد، امسال در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و در صورتی که برگزار نشود، ضربه سختی به ناشران وارد خواهد شد؛ بنابراین تقویت زیرساخت‌های فروش اینترنتی کتاب و سیستم توزیع از برنامه‌های جدی ماست و با کتابفروشی‌ها مجدانه کار می‌کنیم. از این رو اگر قرار باشد نمایشگاه کتاب مجازی برگزار شود، کتابفروشی‌ها باید مجری آن باشند.