امام خمینی(ره) توجه به روح معنا را شاه کلید فهم آیات قرآن می‌دانست
گروه حوزههای علمیه: دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تاکید کرد: امام خمینی(ره) همچون بزرگانی مانند ملاصدرا، علامه طباطبایی و دیگران، توجه به روح معنا را شاه‌کلید فهم آیات قرآن می‌دانست.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی شیروانی، دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفت‌و گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) درباره روح معنا در تفسیر قرآن گفت: امام خمینی(ره) و نظریه روح معنا در تفسیر قرآن از جمله پیش نشستهایی برگزار شده در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه برای همایش قرآن و امام خمینی که قرار است که این همایش در ماه‌های آینده برپا شود.
وی ادامه داد: امام خمینی در موارد مختلف بحثی را مطرح و آن را به عنوان شاه کلید فهم اسرار و معارف قرآن بیان فرمودند و آن این است که اسماء مختلف برای روح معانی وضع شده‌اند.
روح معنا شاه‌کلید معرفت به قرآن است
دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان اینکه امام بر اهمیت توجه به این مسئله در فهم قرآن تاکید زیادی دارند، بیان کرد: ایشان در شرح دعای سحر فرموده‌اند که از مهمترین مسایل برای سالک الی الله این است که دلش برای دریافت ارواح معانی باز شود «انشراح صدره لارواح المعانی».
وی ادامه داد: همچنین در مصباح الهدایه در صفحه 39 ایشان بر اهمیت این مطلب تاکید دارند و فرموده اند که ام الالفاظ وضعت لارواح المعانی؛ یعنی روح معنا شاه کلید معرفت به قرآن کریم است.
شیروانی با بیان اینکه این نوع نگاه به الفاظ و آیات قرآن کریم مخصوص امام نیست و در گذشته نیز سابقه داشته است اظهار کرد: غزالی وقبل از آن صاحب قوت القلوب و ملاصدرا بر این مسئله تاکید کرده‌اند و مطالب امام خمینی هم ناظر به دیدگاه‌های ملاصدرا بیان شده و برآن تاکید کرده‌اند.
این استاد حوزه ادامه داد: مرحوم فیض کاشانی و علامه طباطبایی و از معاصرین کسانی مانند آیت الله العظمی جوادی آملی متفقا بر این موضع تاکید کرده و گفته‌اند که مثلا یک لفظ مانند میزان برای ترازو وضع شده است ولی شکل و قالب ظاهری آن مد نظر نیست.
میزان وسیله‌ای عام برای سنجش
وی افزود: ایشان فرموده‌اند که روح معنا در الفاظ قرآنی مدنظر است اگر چه شامل لفظ ظاهری و برداشت ظاهری نیزمی‌شود از این رو میزان وسیله‌ای برای سنجش است که هم می‌توان این سنجش را برای فشار خون به کار برد هم برای ایمان هم برای توزین جنس و ... .
شیروانی تصریح کرد: براین اساس لفظ میزان اختصاص به یک معنای خاصی ندارد و از سنجش یک جنس تا ایمان و معنویت به کار می رود و بهترین مصداق معنوی میزان، ائمه(ع) هستند زیرا اعمال انسان ها با آنان ترازو و سنجش می‌شود.
دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: به تعبیر دیگر این مسئله مشترک معنوی است وقتی در قرآن موازین و میزان می‌آید روح معنا مراد است و آن وقت است که امیرالمومنین(ع) وسیله سنجش می‌شود و ائمه(ع) نیز صراط مستقیم هستند.
امام حسین(ع)؛ نور هدایت
این محقق قرآنی عنوان کرد: وقتی می‌فرمایند «ان الحسین مصباح الهدی و سفینة النجاة» واقعا امام چراغ هدایت است و معنای مجازی آن مراد نیست و نوردر اینجا معنای عام می‌یابدو لفظ مصباح اگرچه چراغ است ولی روح معنا که همان هدایتگری امام حسین(ع) است مراد نبی مکرم اسلام از این روایت شریف است.
دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار کرد: براین اساس وقتی گفته می‌شود «کان عرشه علی الماء» مراد از عرش، معنای تخت ظاهری و حسی که ما در ذهن و در بیرون داریم نیست و موضع کسانی که آن را به معنای ظاهر گرفته‌اند رد می‌شود زیرا برخی افراد ظاهربین که در همه آیات محکم و متشابه قرآن، ظاره را مدنظر قرار می دهند مراد از تخت را تخت جسمانی می دانند که نعوذبالله خداوند در قیامت در قالب جسم بر روی این تخت می‌نشیند.
وی ادامه داد: در آیه شریفه «من یاتیکم بماء معین» نیز نباید آب را تنها به معنای ظاهری آب مراد گرفت زیرا براساس دیدگاه معتقدان به توسعه معنا و درنظرگرفتن روح معنا دراینجا باید به همه ابعاد توجه کرد در این صورت هم شامل آب حسی و مادی است و هم شامل مصادیق مختلفی که می‌تواند داشته باشد و مصداق اتم آن ائمه(ع) هستند.
وی در پاسخ به این سئوال که آیا در نظر گرفتن نظریه روح معنا منافاتی با معنای ظاهری دارد تاکید کرد: اصلا چنین نیست و مراتب معنایی یک لغت را از معنای ظاهری آن تا معنای باطنی و روح معنایی آن را شامل می‌شود.
خداوند پشت و پناهشان