پیشنهاداتی برای آموزش قرآن به کودکان/ هنر تلاوت را دریابیم

ناصر دغاغله، قاری بین‌المللی کشورمان در گفت‌وگو با ایکنا از فارس، به تبیین راهکارهای تربیت نسل آینده قرآنی و جذب نسل جدید به قرآن با توجه به مقتضیات زمان پرداخت و گفت: امروزه در عصری زندگی می‌کنیم که به عصر سرعت و انفجار اطلاعات معروف است و پر از اطلاعات و دانستنی در زمینه‌های مختلف است.

وی تصریح کرد: طبیعتاً کسانی که در این عصر زندگی می‌کنند باید خود را با این مقتضیات سرعت و گسترش اطلاعات وفق و تطابق دهند، اگر کسی هدفی داشته باشد مجبور است که در این بستر حرکت کند و خود را با شرایط رسانه‌ای امروز منطبق کند و اگر کسی قصد ایجاد یک فرهنگ و آموزش خاص در زمینه‌های مختلف خصوصاً بحث فرهنگی دارد باید به نحوه اطلاع‌رسانی و گستره آن و مخاطبان توجه ویژه‌ای داشته باشد.

این قاری بین‌المللی تصریح کرد: اگر بخواهیم برای نسل جدید را جذب قرآن کنیم باید از ابزارهایی استفاده کنیم که برای این قشر قابل استفاده و قابل قبول باشد، به طور مثال یک محصول قرآنی چه در زمینه آموزش چه در زمینه تلاوت را باید بر لوح فشرده با بهترین گرافیک و کارگردانی انجام دهیم تا بازتاب گسترده‌ای داشته باشد چون امروزه حتی نوارهای ویدئویی، CD و DVD  به تدریج جای خود را به وسایلی مثل موبایل و تبلت می‌دهد، پس وسیله نشر و گسترش این فرهنگ مهم است که چه چیزی باشد.

تولید محتوا داشته باشیم

دغاغله با تصریح اینکه هر معلم، مربی، مؤسسه قرآنی و مرکزی که بخواهد آموزش قرآنی داشته باشد باید در بدو ایجاد این آموزش و در وهله اول به فکر نحوه انتشار و پخش این محتوا هم باشد، بیان کرد: شکل، نحوه انتشار و وسایلی که استفاده خواهد شد مهم است زیرا مقتضیات زمان بر ما حکم می‌کند و ما نمی‌توانیم مخالف زمان قدم برداریم و به عقب برگردیم. باید همگام با پیشرفت علمی زمانه پیش رویم که بتوانیم نتیجه بگیریم و به‌طور خلاصه اینکه باید همگام با وسایل ارتباط پیشرفته امروزی در این جهت حرکت کنیم.

وی در پاسخ به اینکه چگونه مخاطبان بیشتری جذب فعالیت‌های قرآنی کنیم، گفت: نکته اول همان‌طور که گفته شد مخاطبان ما باید با بستری که فعالیت‌ها را آنجا اجرا و پخش می‌کنیم، مأنوس باشند و نکته دوم خود محتوا چه چیزی باشد؟قرآن کریم یک کتاب است و از بین نخواهد رفت زیرا وقتی کتابی نوشته می‌شود و در دسترس انسان قرار می‌گیرد تا آن را بخواند، در حین خواندن متوجه می‌شود که گوینده این سخن چقدر بار علمی دارد. با خواندن قرآن کریم، اهل تخصص و اهل فن که آشنا با زبان و ادبیات عربی و بلاغت و فصاحت هستند بهتر می‌دانند که قرآن کریم مانند ندارد هم در زمان نزول آن که اوج زبان و ادبیات عرب بود از آوردن مثل قرآن عاجز ماندند و هم امروزه که دیگر جای خود دارد، این جنبه علمی قرآن است، اما جنبه هنری قرآن کریم که در این بحث بیشتر مدنظر ما است می‌تواند جذاب باشد، شاید نوجوانان و جوانان، زیاد وارد عمق مطالب قرآن کریم به صورت عمقی و فلسفی نشوند اما می‌توان با یک نگاه هنری آن‌ها را جذب قرآن کرد.

دغاغله ادامه داد: یکی از این بحث‌ها تلاوت جذاب و زیبای قرآن است، صوت خوب و لحن و آهنگ خوب و جذاب می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد و باعث جذب آن‌ها به قرآن شود و این حقیقتی انکارناپذیر است که ما قاریان امروزی اکثراً با شنیدن صدا جذب قرآن شدیم، پس صدای خوب بدون اینکه انسان معانی قرآن را متوجه شود او را جذب می‌کند چه برسد به اینکه معانی و مفاهیم قرآنی به آن اضافه شود. پس ارائه هنری و توجه به جنبه هنری قرآن کریم از نظر صوت و لحن و ارائه تلاوت‌های جذاب و زیبا می‌تواند مؤثر باشد. این‌ها همیشه برای کودکان جاذبه داشته است و این نیست که اکنون بخواهیم پیشنهاد دهیم بلکه قبلاً هم بوده است اما می‌خواستیم بر این قضیه تأکید کنیم که فراموش نشود، مثلاً سوره‌های کوچک که عبدالباسط خوانده برای کودکان بسیار جذاب است و زود تقلید می‌کنند.

آموزش هنرمندانه باشد

این قاری بین‌المللی به نکاتی درباره نحوه آموزش قرآن اشاره کرد و گفت: آموزشی که برای کودکان و نوجوانان به کار می‌رود باید هنرمندانه باشد، نمی‌توانیم یک کلاس که برای بزرگسالان برگزار می‌کنیم همان را برای کودکان برگزار کنیم، کودکان ممکن است آن گیرایی را از نظر عقلی و فکری هنوز نداشته باشند پس باید هنرمندانه و با وسایل جذاب کودکانه این کار را انجام دهیم به طور مثال همراه با تعریف کردن قصه‌های قرآنی که بسیار مؤثر هستند، کودکان به قصه بسیار علاقه‌مند هستند و چه خوب است که ما از قصه‌ها استفاده کنیم و مفاهیم قرآنی را در ذهن و روح کودکان جا دهیم و این خود زمینه خوبی  برای جذب شدن بیشتر به قرآن کریم را ایجاد می‌کند.

وی با بیان اینکه باید روش جدیدی برای آموزش کودکان و نوجوانان ایجاد شود و نباید به طور سنتی هرچه که قبلاً یاد گرفتیم را به کودکان آموزش دهیم، اظهار کرد: می‌توانیم مطالبی که بسیار مهم هستند را از بین مطالب، گزینش و چینش کنیم، لزومی ندارد که حتماً ما به طور مثال یک کتاب آموزش روخوانی را بگیریم و همین‌طور از صفحه اول تا آخر جلو برویم بلکه با توجه به اقتضای کلاس، دختر یا پسر بودنشان، سن آن‌ها، سواد خواندن و نوشتن آن‌ها و منطقه‌ای که زندگی می‌کنند و امکاناتشان و براساس همه این فاکتورها و سایر عوامل دیگر می‌توانیم انتخاب کنیم که از یک کتاب یا جزوه آموزشی با موضوعات مختلف چه موضوعی را انتخاب کنیم و روی آن‌ها بیشتر تأکید کنیم.

دغاغله تأکید کرد: یک مربی و استاد آینده‌نگر و برنامه‌ریز باید بداند که اولین و مهم‌ترین مطالبی که کودکان باید یاد بگیرند چه چیزی است و تعدادی از آن‌ها را انتخاب کند و روی آن تمرکز کند، به عنوان مثال مخارج حروفی که در زبان فارسی و عربی متفاوت هستند، حدود ۱۰ حرف از بین حروف الفبا است که روی آن‌ها باید کار شود مثلاً در وهله اول روی تعدادی کمی از آن کار می‌کنیم و نیازی نیست که همه آن‌ها را یک دفعه یاد دهیم، این گزینشی از بحث مخارج حروف می‌شود.

وی در پایان با تأکید بر اینکه اختصار و گزینش مطالب و اینکه مختصر عمقی و مفید باشد، مهم است، گفت: باید برنامه‌ریزی شود که با یک روش جدید، این مطالب را در ذهن کودکان ماندگار کرد یعنی قاری و مربی با تجربه می‌داند و دستش آمده که چه مطالبی بیشتر مورد نیاز قاریان آینده است و چه مطالبی بیشتر کودکان را جذب می‌کند و می‌تواند خوب نتیجه دهد.