نشانه‌ها و پیامدهای اعتیاد کودکان به فضای مجازی

به گزارش ایکنا از فارس، لیلا رازقیان، متخصص روان‌پزشکی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، امروز، 27 مهرماه در نشست این دانشگاه با بیان اینکه استفاده مفرط کودکان و نوجوانان از اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های آنلاین می‌تواند به اختلال رفتاری، کاهش تمرکز و مشکلات عاطفی منجر شود، گفت: مطالعات علمی نشان می‌دهد، والدین با تعیین محدودیت‌ها‌ی هوشمند و ایجاد فعالیت‌های جایگزین می‌توانند از وابستگی آسیب‌زای فرزندان خود پیشگیری کنند.

وی تصریح کرد: اعتیاد رفتاری به فضای مجازی نوعی اختلال در کنترل تکانه است که با استفاده غیرقابل‌کنترل از اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های آنلاین مشخص می‌شود.

رازقیان مهم‌ترین نشانه‌های این اختلال را اشتغال ذهنی مداوم با فضای مجازی، کاهش عملکرد تحصیلی یا اجتماعی، تحریک‌پذیری و پرخاشگری هنگام قطع دسترسی، ترجیح دنیای مجازی بر روابط واقعی و تغییر الگوی خواب، تغذیه و فعالیت بدنی عنوان کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز اظهار کرد: والدین زمانی باید نگران شوند که استفاده از وسایل دیجیتال باعث اختلال در کارکردهای روزمره کودک شود، این نقطه، مرز بین علاقه زیاد و وابستگی آسیب‌زاست.

ریشه‌یابی اعتیاد به فضای مجازی

رازقیان با اشاره به اینکه استفاده بیش از حد از موبایل، تبلت یا بازی‌های آنلاین در سنین پایین پیامدهای چندبُعدی دارد، بیان کرد: پیامدهای رفتاری شامل افزایش بی‌قراری، کاهش تحمل، وابستگی به پاداش فوری و افت مهارت‌های خودتنظیمی است.

به گفته وی پیامدهای شناختی استفاده نادرست از فضای مجازی، شامل کاهش تمرکز، ضعف حافظه فعال و افت توان برنامه‌ریزی و حل مسئله، به‌ویژه در دوران شکل‌گیری قشر پیش‌پیشانی مغز، گزارش شده است.

این متخصص روان‌پزشکی در ادامه، پیامدهای عاطفی را نیز شامل اضطراب، خلق ناپایدار و احساس ناکافی بودن یا مقایسه منفی با دیگران برشمرد.

نقش کلیدی والدین در پیشگیری استفاده نادرست فرزندان از فضای مجازی

وی با اشاره به اینکه والدین نقش کلیدی در پیشگیری دارند، افزود: تعیین مرز زمانی مشخص، الگوسازی مثبت، ایجاد فعالیت‌های جایگزین جذاب و آموزش مهارت‌های تنظیم هیجان می‌تواند از وابستگی آسیب‌زا جلوگیری کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز به الگوهای تربیتی ناکارآمد اشاره کرد که شامل والدگری سهل‌گیرانه (استفاده بی‌محدودیت بدون نظارت)، والدگری مستبدانه (کنترل شدید بدون گفت‌وگو) و والدگری غافل (بی‌توجهی به نیاز عاطفی کودک و جبران آن با ابزار دیجیتال) است.

راهکارهای مناسب استفاده از فضای مجازی

رازقیان با اشاره به اینکه، کنار گذاشتن ناگهانی موبایل یا تبلت می‌تواند واکنش‌های شدید اضطرابی و پرخاشگری ایجاد کند، بیان کرد: راهکار مناسب شامل کاهش تدریجی استفاده از فضای مجازی، برنامه زمانی مشخص، تشویق فعالیت‌های غیرمجازی، تقویت رفتارهای مطلوب با پاداش غیر دیجیتال و گفت‌وگوی شفاف درباره دلیل محدودیت‌ها است تا کودک احساس کنترل و احترام داشته باشد.

وی اظهار کرد: مراجعه به روان‌پزشک یا روان‌شناس کودک ضروری است اگر استفاده از فضای مجازی باعث افت تحصیلی، انزوا، تغییر خلق یا خواب، یا اضطراب و تحریک‌پذیری شدید شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: اغلب اعتیاد به فضای مجازی علامتی ثانویه از اختلالات زمینه‌ای مانند اضطراب، افسردگی، بیش‌فعالی (ADHD) یا اختلالات تنظیم هیجان است و درمان مؤثر نیازمند ارزیابی جامع و مداخله چندبُعدی شامل روان‌درمانی، آموزش والدین و گاهی دارودرمانی است که توصیه می‌شود حتماً والدین در این خصوص با متخصص روانپزشکی و روانشناس مشورت کنند.