تصویرسازی در سوره‌های انفال و توبه + فیلم

مقاله «تصویرسازی در سوره‌های انفال و توبه» با بهره‌گیری از روش توصیفی - تحلیلی و با تمرکز بر اسلوب تصویرگری، به مطالعه و تدبر در سوره‌های انفال و توبه و نیز بررسی برخی از فراز‌های تلاوت استاد محمد صدّیق منشاوی در این دو سوره پرداخته است.

به گزارش ایکنا، ۶ تا ۸ دی‌ماه ۱۴۰۲ یکی دیگر از نشست‌های تخصصی شورای عالی قرآن و مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه، این بار با موضوع اثرگذاری تلاوت بر مخاطب برپا می‌شود. بدین منظور در چند نوبت نگاهی به محتوای دوره هفدهم این نشست‌ که بهمن‌ماه سال ۱۴۰۱ با موضوع مهندسی تلاوت برگزار شد، خواهیم داشت.

رضوان جلالی‌فر، پژوهشگر علوم قرآن و حدیث در این نشست، مقاله‌ای با عنوان «تصویرسازی در سوره‌های انفال و توبه» ارائه داده است که در ادامه فیلم این ارائه در حضور صاحب‌نظران این حوزه را مشاهده کرده و برای بهره‌برداری علاقه‌مندان، متن کامل این مقاله نیز منتشر شده است.

کلیدواژه‌های این مقاله اعجاز بیانی، تصویرگری، سوره انفال، سوره توبه و جهاد است.

در چکیده این مقاله می‌خوانیم؛

تصویرگری و تصویرسازی، ابزاری خاص و مناسب در اسلوب بیان قرآنی و یکی از جنبه‌های اعجازی آن به‌شمار می‌آید. قرآن مجید، معنای انتزاعی را به صورتی ترسیم می‌کند که گویی شخص، خود آن را در محیط حس و لمس می‌کند و با ذهن خویش آن را می‌بیند.

در قرآن، اسلوبی تفنّنی و محدود نیست، بلکه صبغه و نمود پررنگی در این کتاب آسمانی دارد؛ به‌گونه‌ای که از نظر کمّی سه چهارم قرآن را در بر می‌گیرد. از این‌رو، آشناسازی قاریان با اسلوب‌های تصویرسازی قرآنی، به آنان کمک می‌کند تا در گزینش مقامات، هم‌راستا با مفهومِ مُصوّر در آیات گام برداشته و تأثیر تلاوت را بر مستعمین دو چندان سازند.

بر این پایه، نگاشته حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی - تحلیلی و با تمرکز بر اسلوب تصویرگری، به مطالعه و تدبر در سوره‌های انفال و توبه و نیز بررسی برخی از فراز‌های تلاوت استاد محمد صدّیق منشاوی در دو سوره مزبور پرداخته است.

نتیجه آن که سبک تصویرآفرینی هر دو سوره، به دلیل محور موضوعی مشترک، یعنی جهاد، بسیار به هم قرابت داشته و شامل موارد ذیل میباشد: تصویرآفرینی آوایی حروف، فراوانیِ لفظ جلاله الله، تجسم افعال خداوند، تقابل و رویارویی صحنه‌ها با محوریت تقابل مؤمنان با مشرکان، تصاویر مشترک رابطه نزدیک خدا با مؤمنان و حمایت مداوم از آنان و تصویرآفرینی از حالات و وضعیت مشرکان و منافقان.

در مقدمه مقاله «تصویرسازی در سوره‌های انفال و توبه» می‌خوانیم؛

سوره انفال و توبه که در لسان احادیث، به «قرینتین» مشهورند، آکنده از تصاویر زنده و بدیع‌اند؛ چنان که با قرائت سوره انفال گویی انسان، جنگ بدر و وقایع آن را در پیش چشمان خود می‌بیند و نیز وقتی سوره توبه را می‌خواند، همچون سوره انفال، احساس می‌کند که در دل جنگ قرار گرفته و وقایع جنگ حنین و تبوک را از نزدیک حس می‌کند.

با وجود گسست زمانی در نزول این دو سوره، این سؤال را به ذهن متبادر می‌سازد که قرابت در تصویرسازی آن دو حول چه محوری می‌چرخد و چه عواملی آن را تکوّن بخشیده است؟ و چه گونه‌هایی در این تصویرگری به کار رفته است؟ بر این اساس، پژوهش حاضر به بررسی این سوره‌ها پرداخته تا از گذرگاه تحلیل متن، به سؤالات مزبور پاسخ گوید.