Hz Şuayb ve ekonomik tavsiyeleri

Hz Şuayab’ın soyu Hz İbrahim’e dayanır. Hz. Şuayb Medyen ve Eyke halkına gönderilmiş bir peygamberdir.

Şuayb Peygamber insanlara ticaret ve ticarette kurallara ve düzenlemelere uymalarını tavsiye ederdi. Alım satım için ölçüm cihazları icad eden ilk kişi olduğu söylenir.

Allah’ın Peygamberlerinden olup Kur’an’da adı geçen üçüncü Arap Peygamberdir.

Şuayb’ın babası Medin bin İbrahim, annesi Lut soyundandır. Bazıları babasının adını Navib ve dedesini Medin olarak kabul etmişlerdir. Hz Musa’nın (a.s.) kayınpederi ‘Yetron’un aynı peygamber Şuayb olup olmadığı konusunda bazı kimseler arasında görüş ayrılığı vardır.

Şuayb ve kavminin kıssasından Tevrat’ta bahsedilmemektedir. Hz Musa’nın (as) Mısır’dan Medyen’e gidişinden sonra orada Şuayb olarak anılan ‘Awuil Kahin Medyen’ (Medyen şehri din alimi) adında bir kişiden bahseder.

Kur’an-ı kerim Şuayb’ın yaşamından A’râf, Hûd, Şuarâ, Ankebut ve Kasas surelerinin 40’tan fazla ayetinde geçmektedir. Ancak Şuayb kelimesi Kur’an’da sadece 11 defa geçmektedir. Bu ayetlerin çoğu yönetim, toplum hakları, ahlâk, tevhid kültürünün teşviki ve ekonomik reformlar gibi konulardadır. Ayetlerde ayrıca Şuayb’ın davetini reddedenlerden ve gördükleri cezadan da bahsedilmektedir.   

Şuayb, Yusuf bin Yakub’dan sonra ve Musa bin İmran’dan önce peygamber olmuştur. Kur’an’da hikayelerinden bahsedilen üçüncü Arap peygamberi olduğu söylenir.

Hz. Şuayb zamanında Medyen, Arabistan yarımadasının kuzeyinde Afrika kıtası ile Asya kıtalarının Kızıldeniz ile ayrıldığı bir noktadadır. Kızıldeniz’in ikiye ayrılarak oluşturduğu Akabe Körfezi’nde bulunan yer Medyen  olarak geçmekteydi. İlk olarak bu şehirde yaşadı. Şehir halkını Allah’a ibadet etmeye ve günahlardan sakınmaya davet etti. Onlar bunu reddedip Şuayb ve yandaşlarını Medyen’den kovdular. Şuayb onları lanetledi. Allah’da onlara azab gönderdi ve şehir halkını yok etti.

Şuayb daha sonra Medyen yakınındaki  Eyke halkına gitti. Bugün Tebük (Arabistan'da bir şehir) olarak bilinir. Kur’an-ı Kerim’de Eyke halkınında küfre ve şirke yöneldiği ve Şuayb’ın nasihatini kabul etmediği belirtilmektedir. Onlarda ilâhi azabla cezalandırıldı.

Araf suresi, 85. ayeti:” Medyen’e kardeşleri Şuayb’ı (gönderdik). Dedi ki: “Ey kavmim! Allah’a kulluk edin; sizin O’ndan başka tanrınız yoktur. Size rabbinizden açık bir delil gelmiştir. Artık ölçüyü tartıyı tam yapın, insanların mallarının değerini düşürmeyin, düzene sokulduktan sonra yeryüzünde bozgunculuk yapmayın. Eğer inananlar iseniz bunlar sizin için daha hayırlıdır.”

Medyen halkı ticaret ahlâkını hiçe sayarak ölçü ve tartıda hile yaptılar. Şuayb bunları düzeltmek için ticarete ölçü araçlarını getirdi ancak onlar kabul etmediler. Bazıları terazi ve ölçü araçlarının Şuayb’ın girişimi oldğuna inanmaktadır.