عدل الهی از دیدگاه آیت‌الله مکارم شیرازی در ماهنامه بنگلادشی

به گزارش ایکنا؛ به نقل از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، در بیست‌وچهارمین شماره از ماهنامه «نشر بنگال» که با هدف رصد و پایش جامعه و فرهنگ بنگلادش در حوزه نشر کتاب طراحی شده است؛ کتاب‌های جدیدی که در بنگلادش و به زبان‌های بنگالی و یا انگلیسی به چاپ رسیده‌اند، معرفی می‌شوند.

کتاب «ده درس عدل الهی» تألیف آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی توسط محمد علی مرتضی به زبان بنگالی ترجمه و از سوی انتشارات انجمن پاک پنجتن، کولنا در 63 صفحه منتشر و در بیست‌وچهارمین شماره از ماهنامه «نشر بنگال» شرح داده شده است.

سخن مترجم

در اسلام سه اصول دین وجود دارد: 1. توحید. 2. نبوت و 3. معاد. هرکسی یکی از این سه را منکر شود از اسلام خارج خواهد شد. علاوه بر این نزد شیعه دو اصل اساسی وجود دارد: 1. امامت و 2. عدالت. هرکسی یکی از این دو را انکار کند از شیعه خارج خواهد شد. شیعیان امامیه و معتزله بر اصل عدل الهی از اشاعره جدا می‌شوند. اشاعره می‌گویند در این دنیا حقیقتی بنام عدالت وجود ندارد که بتوان بر اساس آن افعال خدا را سنجید. البته هر فعل خدا مقرون به عدالت است. ولی از دیدگاه معتقدین به عدالت در دنیا حقیقتی به نام عدالت وجود دارد که بر معیار آن خداوند کارهای خود را انجام می‌دهد، لذا کاری بر خلاف عدالت از خداوند بر نمی‌آید. مانند عذاب دادن افراد نیک. چون شیعیان به امامت و عدالت اعتقاد دارند آنها را عدلیه هم می‌گویند.

بدین صورت عدل الهی نزد شیعیان به اصل اصول دین تبدیل شده است. از این دیدگاه در این کتاب مختصر از روی استدلال‌های عقلی و نقلی بحث و بررسی شده است.

سخن ناشر

به جز شیعیان امامیه و معتزله هیچ یک از فرق مسلمانان برای عدل الهی اهتمام قائل نیستند. اشاعره که از اهل سنت هستند می‌گویند که در مورد خداوند عدالت معنی ندارد خدا هرچه کند عین عدالت است. آنها به جبریه قایل شده تقصیر همه کارهای ناروا را بر خداوند می‌گذارند. می‌گویند که انسان اختیار ندارد. هرچه را خدا می‌خواهد ما انجام می‌دهیم. پس اگر ظالمی ظلم کند او که با اختیارات داده شده از طرف خدا ظلم کرده است، چرا با عذاب خدا روبرو شود.

ولی شیعیان امامیه همچنان که به سه اصل دین معتقدند به عدل الهی و امامت هم معتقد هستند. یعنی وقتی کسی به توحید خدا اعتقاد داشته باشد باید به عدل الهی هم معتقد باشد. از طرف دیگر همانطوریکه باید بر انبیاء و مرسلین اعتقاد داشت که برای اقامه عدل و انصاف فرستاده شده‌اند باید به سلسله امامان هم معتقد شد که برای اقامه عدل و انصاف بعد از پایان سلسله نبوت به دنیا آمدند. این اعتقاد برای اعتقاد به توحید الزامی است.

برای توضیح و تبیین این مواضع پاره‌ای از کتاب اصول عقاید آیت‌الله مکارم شیرازی به صورت ترجمه عرضه شده است. مسائل مورد بحث در این کتاب عبارتند از:

معنی عدل الهی چیست؟ چرا ویژگی عدل از میان همه ویژگی‌ها برگزیده شده است. عدل الهی یعنی چه؟ تفاوت بین عدالت و مساوات چیست؟ استدلال‌های عدل الهی و حسن وقبح، بنیاد ظلم و استبداد چیست؟ عدل الهی از دیدگاه قرآن و دعوت به عدالت. فلسفه بلایا و سوانح  علم محدود و قضاوت نسبی، اتفاقات ناخرسندی و درس‌‎ها برای ما. فلسفه واقعه‌های ناگوار در زندگی انسانی، انسان در مصیبت پرورده می‌شود. در صورت مواجه شدن با مصایب و موانع؛ انسان به خدا رجوع می‌کند.

فلسفه اتفاقات ناگوار دیگر مشکلات و فراز و نشیب‌ها به روح انسان جان می‌بخشد، مشکلات خود ساخته و یا مشکلات مصنوعی، اجبار و آزادی، ریشه اعتقاد به جبر، اشتباه اصلی معتقدین به جبریه، اسباب سیاسی و اجتماعی معتقدین به جبریه، اسباب سیاسی، روانی و اجتماعی، استدلال‌های روشن آزادی و اختیار انسان، وجدان عمومی انسان او را از اعتقاد به جبر منع می‌کند، تضاد استدلال‌های جبریه با استدلال مذاهب، جبر یا اختیار (الامر بین الامرین)، آزادی مطلق در برابر اجبار مذهب میانه رو (مکاتب)، قرآن، اختیار و اجبار، هدایت و گمراهی در دست خدا است، تنوع هدایت و گمراهی و ... از دیگر موضوعات این کتاب به شمار می‌رود.