İslami fintech dünyanın farklı yerlerinde hızlı büyüyor
Salamgateway.com sitesinin haberine göre, İslami fintech endüstrisi, hem İslami hem de Batılı alanlarda patlamaya büyümeye hazır. Refinitiv şirketine göre İslami finich pazarının üç yıl içinde 4,9 trilyon dolara ulaşması bekleniyor.
Küresel finansal piyasa verilerini gözden geçirme ve yayma alanında faaliyet gösteren Amerikan-İngiliz şirketi, 2021 yılında İslami finans alanının genişlemesine ilişkin son raporunda rakamları öngördü .
Malezya Merkez Bankası Maybank tarafından Mart 2022'de yayınlanan 2022 İslami Küresel Bağlantı Forumu (The Islamic Global Connect Forum) raporu yayınlandı. Raporun sorularına yanıt verenlerin %89'u Finatech'in İslami finans ürünlerinin dijitalleşmesini hızlandırdığına inanıyor. Ayrıca FinTech'in onları küresel olarak daha erişilebilir hale getirdiğine ve hizmetlerini kullanma konusunda müşteri deneyimini geliştirdiğine inanıyorlar.
Bir ay önce, aynı banka bankacılık, sigorta, varlık yönetimi, varlık sahipliği, özel sermaye, düzenleme ve fintech alanlarında 143 İslami finans uzmanıyla bir anket gerçekleştirdi.
Birmingham merkezli Fieldfisher Uluslararası Hukuk Bürosu'nda Uyuşmazlık Çözüm Müdürü Zaakira Allana, ‘’ İslami finans teknolojisinin büyümesi, İslami finans teknolojisinin mobil bankacılıktan talebinin dijital borç vermeyi, ticareti ve dijital para birimlerini hızlandırması nedeniyle önemlidir. FinTech'in yaygınlığı alt dallarına göre değişmekle birlikte İslami tüketiciler için daha geniş ve kapsayıcı bir pazara doğru ilerlemeyi amaçlamaktadır. Böylece dünyanın kullanılmayan büyük rezervlerinde de fayadalanabileceklerdir. ‘’ dedi.
Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, Orta Doğu ve Güneydoğu Asya ülkeleri, büyüyen uluslararası finansal sistemleriyle en İslami fintech'i kullanıyor.
Standard Dinar ve Londra merkezli yapılandırılmış dijital finans şirketi tarafından hazırlanan Fintech İslam Dünyası Raporu 2021'e göre, İİT üyesi ülkeler arasında İslami Fintech ticaret hacmi açısından Suudi Arabistan, İran, BAE, Malezya ve Endonezya önde gelen ülkelerdir.
Rapor, İİT üyesi olan ve olmayan ülkelerde faaliyet gösteren 241 İslami fintech'in bulunduğunu ve fintech'in İİT üyesi ülkelerdeki piyasa değerinin 49 milyar dolar olduğunu tahmin ediyor.
İslami finans merkezlerinin dışında, daha az gelişmiş finansal sistemlere sahip ülkeler, fintech'ler müşteri tabanlarını başarılı bir şekilde harekete geçirirse İslami finans piyasasının önemli itici güçleri olabilir.
Orta Asya'da İslami fintech'in büyümesi için ilk adımlar
Almatı, Kazakistan merkezli bir hukuk firması olan GRATA International'da uzman olan Marina Kahiyani, nüfusun yaklaşık yüzde 70'inin Müslüman olduğu Kazakistan gibi büyük Müslüman nüfusa sahip Orta Asya ülkelerinin, Şeriat'a uygun olarak fintch ürünleri üretme potansiyeli en yüksek ülkeler arasındadır. Kazak firmaları, şeriata uygun olarak fintech ürünler geliştirmeye çalışıyor. Ancak, daha yeni başlıyorlar.
2019'da Kazakistan, endüstri inovasyonunu desteklemek için bir Fintech merkezi geliştirerek 2020-2025 Kapsamlı İslami Finansman Planını açıkladı. Merkez, başkent Nursultan'da (eski adıyla Astana) bulunan Astana Uluslararası Finans Merkezi (AIFC) tarafından koordine edilmektedir.
Astana Uluslararası Finans Merkezi (AIFC), Kazak finansal hizmet şirketlerinin büyümesini desteklemek için özel bir bölge olarak 2018 yılında kuruldu. Hukuk sistemi, Kazakistan yasalarından ziyade İngiliz hukuku ilkelerine dayanmaktadır. Bu önemli bir adımdır çünkü daha az kısıtlamaya sahiptir ve ticaret kurallarına daha geniş bir uluslararası uygulama sunar.
Fintech sektöründe, master plan, Kazakistan'ın finansal katılımının "nispeten düşük" olduğunu ve temel nedenlerden birinin, finansal hizmet sağlayıcılarının tüketim mallarından ziyade ticaret ve toptan satışa odaklanması olduğunu kabul ediyor.
2017 Dünya Bankası Programı ve Verilerine göre, Kazakistan'daki yetişkinlerin (15 yaş ve üzeri) yalnızca %59'u resmi bir finans kurumuna kayıtlıdır. Bunun nedenlerinden bazıları, fintech ve İslami finansman hakkında bilgi ve anlayış eksikliği, bütçe ve harcanabilir gelir eksikliği, finansal sisteme olan güven eksikliği ve paraya erişimdir.
Ancak Kahiyani, doğrudan Müslüman tüketicileri hedef alan Fintech ürünleriyle durgunluğun çözüleceğine dikkat çekiyor. Kahiyani, Fintech alanında daha fazla uluslararası ortak ve deneyime sahip olanların daha başarılı olduğunu söyledi.
İlk dijital İslami kart kısa süre önce Tayyab Islamic Finetek tarafından Kazakistan'da bir yatırımcı olarak Dubai FinTech Ventures aracılığıyla RBK Bank of Kazakistan ve Visa ile işbirliği içinde piyasaya sürüldü.
Tayyab mobil uygulamasını indirirken kullanıcılara verilen Tayyab kart tamamen İslam hukukuna uygundur. Müşterinin kart bakiyesinden faiz alınmaz ve kullanıcıların fiziksel karta ihtiyaç duymadan kullanmalarına olanak sağlar.
Tayeb, kullanıcıların Apple Pay ve Samsung Pay aracılığıyla temassız ve anında transfer ödemeleri yapmasına olanak tanır. Fiziksel vize kartları talep üzerine kullanıcılara verilebilir.
Kart ayrıca müşterilerin dört para biriminde (Kazakistan Tengesi, ABD Doları, Rus Rublesi ve Euro) para biriktirmesine ve dünya çapındaki herhangi bir ATM'den nakit almasına olanak tanır. Kumarhaneler ve gazinolar, alkol ve tütün mağazaları, barlar ve gece kulüpleri gibi Haram faaliyetler için kullanılmasını önlemek için bu tür işlemleri algılayan teknolojinin yerleşik sınırlamaları aracılığıyla yapılır.
İmkansızlıklara rağmen Afrika'da İslami fintech'in büyümesi için fırsatlar
Büyük Müslüman gençliğe sahip Afrika ülkeleri de Şeriat uyarınca fintech'i memnuniyetle karşılıyor. 2021 Küresel Fintech İslami Raporu, Sahra altı Afrika, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'ya (Fars Körfezi hariç) işaret ederek. Fintech sosyal finanasın dokuz temel hizmetinde, yani sigorta, varlık yönetimi, mevduat ve borç verme, sermaye artırma, fonlar, ödemeler, sermaye piyasaları, dijital varlıklar ve alternatif finansmanda boşluklar var.
Rapor, bunun "büyüme için bol fırsatlar" olduğunu belirtiyor.
Temmuz 2021'de Nijerya, eTijar'ı piyasaya sürdü. Müslümanlara ve gayrimüslimlere İslami yatırım ve tasarruf hizmetleri sunan İslam hukukuna uygun bir fintech platformudur.
Bu platform, kullanıcıların eTijar tarafından taranan ve yasal olarak uyumlu olduğu onaylanan bir fon portföyü oluşturmasına olanak tanır. Bu platform, kullanıcıların fonlarından kar elde etmek yerine yönetim maliyetlerini alır.
Malezya ve Orta Doğu'da İslami fintech
Genel olumlu büyümeye rağmen, İslami finansal fintech, özellikle Müslüman azınlık ülkelerinde düzenleyici engeller de dahil olmak üzere zorluklarla karşılaşmaya devam ediyor.
Birleşik Krallık'taki Foot Anstey Hukuk Bürosu Genel Müdür Yardımcısı Lingxi Wang, şirket tarafından 2021'de düzenlenen İslami Finans Yuvarlak Masa Toplantısında dedi ki : Genel fikir birliği, İngiliz Mali Davranış Otoritesine (FCA) ürünlerinin (İslami fintech'lerin) mevcut düzenleyici sisteme nasıl uyduğunu açıklamaya çalışmak için önemli miktarda zaman ve kaynak harcandığı yönündeydi. Bu, fintech'lerin başlangıç tarihini geciktiriyor. İslami fintech sahipleri ayrıca, bir FCA uzmanına başvurulduğunda bile, bu uzmanların üyelere anında etkili çözümler sunacak İslami finansman bilgisine ve anlayışına sahip olmadıklarını tespit etti.
FCA, mevcut düzenleyici rejimler aracılığıyla İslami finansmana uyum sağlarken, Birleşik Krallık'ta özel bir ürün oluşturmak uzun bir yasal danışma süreci gerektiriyor. İngiliz yaklaşımı, güçlü bir İslami sonlu ekosistemi aktif olarak destekleyen Malezya yaklaşımına benzer.
Ağustos 2020'de Malezya Menkul Kıymetler Komisyonu, Endonezya Finansal Hizmetler Otoritesi (Otoritas Jasa Keuangan) (OJK) ile fintech trendleri ve düzenleyici gelişmeler hakkındaki bilgilerini paylaşmak için bir işbirliği anlaşması yaptığını açıkladı.
Wang şöyle devam etti: İngiltere, İslami fintech'i düzenlemeye yönelik ihtiyati yaklaşımında Malezya'dan dersler çıkarabilir. Ayrıca, yeni İslami fintech'in bazı yönleri, özellikle İslami olmayan yargı alanlarında sorunlarla karşılaşabilir. Örneğin, yeni Şeriat uyumlu bankalar ve hizmetler, tam bankacılık lisanslarına sahip olmayabilir. Geleneksel bankalardan sağlanan hizmetlere ve fonlara ihtiyaç duyabilirler, bu nedenle düzenleme ve uyum yükümlülükleri için bir alan yaratırlar.
Bir diğer kafa karışıklığı alanı ise dijital para birimlerinin durumu ve bazı fintech'ler için can simidi olan İslam hukukuna uygunluğudur. Mayıs 2022'de Katar Merkez Bankası, finansal hizmet şirketlerini yetkisiz finansal kurumlar veya hizmet sağlayıcılarla uğraşmaya karşı uyaran bir bildiri yayınladı. Katar, dijital para operatörleri de dahil olmak üzere herhangi bir Sanal Varlık Servis Sağlayıcısı (VASPS) operatörüne henüz lisans vermediğini vurguladı.
Raporda, Çin Bloku'ndaki akıllı sözleşmeler yoluyla Şeriat ve hükümet gereksinimlerine uyum sağlamak için güçlü dijital araçlar sağlayan gözetim teknolojisi ile inovasyonun bu sorunlara yanıt olabileceği belirtildi.
Bahreyn Merkez Bankası İslami Finansal Kurumlar Denetleme Direktörü Fahd Yatim, 2019 yılında yaptığı bir konuşmada, İslami finansmanda düzenleyici teknolojinin temel olarak uygun bir yasa oluşturmak için düzenleyici süreçlerin şeffaflığını, tutarlılığını ve standardizasyonunu artırmayı amaçladığını açıkladı.
Şeriat uyumlu gözetim teknolojisi geliştiricilerine örnek olarak, İslami finans ve bankacılık yazılımı sağlayan İngiliz-Ürdün ICS Finansal Sistemleri (ICSFS) dahildir.
Şubat 2022'de İran İslami Finans Derneği Uluslararası Komitesi üyesi Hasan Ban, bir makalesinde şunları yazdı: İslami düzenleyici teknoloji, düzenleyici raporlama, risk yönetimi, kimlik yönetimi ve işlem kontrolü veya izleme ile ilgili değil, daha ziyade şeriata uymanın bir yolunu bulmakla ilgilidir. Bu, İslami bankalar ve Fintech platformlarında Şeriat'a ve gelecekteki düzenlemelere uyumun mevcut durumunun anında izlenmesini içerir.
Maybank'a göre, yanıt verenlerin %34'ü izleme teknolojisinin büyüme üzerindeki etkisinin önümüzdeki üç yıl içinde önemli ölçüde artacağına inanırken, %47'si etkinin biraz artacağını tahmin ediyor.
İslami fintech ve gözetim teknolojisi birleştirilirse, İslami finansın bu önemli kısmı beklenenden daha güçlü hale gelebilir.
En çok konuşulan başlıklar 