پیشنهاد قاری بین‌المللی برای گسترش تلاوت معنامحور + فیلم

یکی از مهم‌ترین و زیباترین هنر‌های اسلامی و قرآنی هنر تلاوت قرآن کریم است که در کشور‌های مختلف اسلامی از جمله کشور ما از مقبولیت برخوردار است. در این میان یکی از عوامل مهم ارتقا و نیل به حق تلاوت و از مهم‌ترین آداب معنوی آن، معنامحوری و تلات همراه با تدبر است، موضوعی که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با قاریان و جامعه قرآنی بر آن تأکید کرده‌اند.

تلاوت معنامحور و همراه با تدبر تلاوتی است که براساس سیر معنا و مفهوم آیات تنظیم و اجرا شود. به همین سبب تلاوت و قرائت زمانی بیشترین اثر مطلوب را خواهد داشت که با عنایت به معنا و تدبر در معانی آن صورت پذیرد. پس خواندن بدون تفکر در معانی قرآن و حتی فهم معنای اولیه الفاظ قرآن چندان کارگشا نخواهد بود. در کشور ما نیز هرچند تلاش شده که این نوع تلاوت تا حدودی اجرا شود، اما تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله بسیاری وجود دارد.

با توجه به اهمیت این موضوع و اثر آن در فهم تلاوت و معانی قرآن، با حمیدرضا احمدی‌وفا، از قاریان بین‌المللی و برتر کشور، گفت‌وگو کردیم تا به بررسی وضعیت تلاوت در کشور، بپردازیم.

ایکنا_ ارزیابی شما از وضعیت فعلی تلاوت معنامحور و همراه با تدبر و شرایط تحقق آن چیست؟

تلاوت معنامحور موضوعی است که مقام معظم رهبری هر ساله بر آن تأکید می‌کنند که نشان از اهمیت آن دارد. وقتی فحوای کلام قرآن را بفهمید و یا قاری معنا، مفهوم و عمق مطلب را درک کند، می‌تواند معانی و مفهوم آیات را به مستمع انتقال دهد. شاید به جرئت بتوان گفت که فقط پنج درصد به فرمایش مقام معظم رهبری عمل می‌شود، زیرا افراد زبان عربی را نمی‌دانند و تنها قاری هستند و با معانی این زبان آشنایی ندارند.

با توجه به همین وضعیت بنده پیشنهادی به شورای عالی قرآن ارائه دادم که دوره‌های رایگان را برای قاریان در سطوح مختلف برگزار کند. در این دوره‌ها اساتید درجه یک و برتر کشور در عرصه زبان قرآن حاضر شوند و به افراد در سطوح مختلف آموزش زبان قرآن را ارائه بدهند. البته قاریان باید از درجه یک تا سه و براساس مدرک تحصیلی درجه‌بندی و سطح‌بندی کنند تا در طول یک تا چند سال با زبان قرآن و عربی و مفاهیم قرآنی آشنا شوند.

آیات قرآن بالاترین متن در بحث بلاغت، اعراب، صرف و نحو، تحلیل و تجزیه و... است. اگر قاری معنا و مفهوم آیات را بفهمد، قطعاً بهتر می‌تواند تلاوت کند و مفاهیم را انتقال دهد. وقتی قرای مصری تلاوت می‌کنند، چرا احساس می‌کنید آیات را برای شما ترسیم می‌کنند؟ زیرا عربی زبان مادری آن‌هاست. هرچند همین زبان با متن قرآن تفاوت دارد، اما به دلیل اینکه زبانشان عربی است، بهتر از ما با آن ارتباط را برقرار می‌کنند؛ لذا آن‌ها در تلاوت شاید ۸۰ درصد معنا را بفهمند و درک کنند، اما ما ۵ درصد آیات را متوجه می‌شویم و این ضعف است.

ایکنا_ بسیاری از تلاوت‌های معنامحور ماندگار می‌شوند. راز این ماندگاری چیست و ارزیابی خود را از تلاوت قاریان ایرانی بیان کنید.

تلاوت‌ها کلیشه‌ای شده و آن هم به دلیل مشکلات زندگی قاریان است، در حالی که یک قاری حرفه‌ای باید فکرش آزاد باشد و حتی برای اینکه بتواند تلاوتی ناب، اصیل و ماندگار ارائه دهد باید از سایر چیز‌ها فراغت داشته باشد و به کار دیگری جز تلاوت مشغول نشود و دولت از قاری حمایت و او را تأمین کند. اگر دولت اعلام می‌کند که پرچمدار قرآن است و کشور را ام‌القرای جهان اسلام معرفی می‌کند، باید بخشی از هزینه بیت‌المال را برای تأمین مخارج قاریان حرفه‌ای قرآن کنار بگذارد تا قاری تمام هم و غم خود را صرف تلاوت ناب و ماندگار کند.

قاری از صبح زود تا آخر شب برای تأمین مخارج زندگی کار می‌کند و بعد انتظار این است که تلاوت ماندگار داشته باشد. با این فرایند فرد به هیچ وجه قاری حرفه‌ای آن هم با تلاوت ماندگار نخواهد شد. همین امر باعث شده است که تلاوت‌های ما کلیشه‌ای و بی‌حال و بی‌حس باشد و شاید در طول سال یک تلاوت خوب را شاهد باشیم. وقتی فکر شما آزاد نباشد، نمی‌توانید بخوانید. اگر بخوانید، تلاوت خوبی نخواهد بود. امروزه تمام تلاوت‌ها بداهه‌خوانی و موهبتی است که خدای متعال عرضه می‌کند. حس و حال قاری در تلاوت آن را ماندگار می‌کند. 

ایکنا_ تلاوت‌های مسابقات بزرگ قرآنی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

تلاوت‌های مسابقه‌ای یک مقدمه است. اگر بخواهید یک کتاب را بخوانید، ابتدا چند صفحه از مقدمه آن را می‌خوانید؛ لذا اگر می‌خواهید به وادی هنر تلاوت وارد شوید، آن هم تلاوتی که معنا حور باشد، باید یکسری مقدمات را یاد بگیرید و اصول تلاوت هم بیشتر در مسابقات فراگرفته می‌شود. یک قاری نمی‌تواند از ابتدای فعالیتش وارد فضای حرفه‌ای شود و ورود به این عرصه، اصول و قواعدی دارد که نمی‌تواند آن‌ها را نادیده بگیرد و صرف تقلید از چند قاری در فضای حرفه‌ای بخواند، چراکه این فرد اصول و چارچوب اصلی تلاوت را یاد نگرفته است. البته این‌ موارد را بیشتر در تلاوت‌های مسابقه‌ای می‌توان یاد گرفت. قاری زمانی که از مسابقات فارغ شد، می‌تواند تلاوت‌های استادانه ارائه دهد و امیدواریم شاهد ارتقای سطح تلاوت در کشورمان باشیم.

ایکنا_ حفظ قرآن چقدر به تلاوت معنا‌محور همراه با تدبر کمک می‌کند؟

یکی از راه‌های ارتقای تلاوت و معنا‌محور، حفظ قرآن کریم است. اگر قاری حافظ قرآن باشد، با معنا آشناست، چراکه آیات مشابه در قرآن زیاد است. حافظ قرآن آیات را از نظر تفسیری مطالعه می‌کند. بنابراین حفاظی که قاری هستند تلاوت‌هایشان معنامحور است. لذا امیدوارم که همه قاریان حافظ شوند و همه حفاظ همان‌قدر که ترتیل می‌خوانند تلاوت را در سطح حرفه‌ای فراگیرند.

گفت‌وگو از وهاب خدابخشی