حیف است در رمضان حداقل یک‌بار قرآن ختم نکنیم

به گزارش ایکنا، آیت‌الله غلامرضا فیاضی، استاد درس خارج حوزه علمیه، 11 فروردین در ادامه سلسله مباحث تفسیری که در دفتر رهبر انقلاب در قم در حال برگزاری است به تفسیر آیه 183 سوره بقره«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» پرداخت که متن سخنان وی به شرح زیر است:

قرآن کریم فرموده است که من جن و انس را نیافریدیم جز برای اینکه بندگی کنند ولی بندگی یقیناً هدف نهایی نیست زیرا باز در قرآن آمده است که عبادت کنید به امید اینکه با عبادت به مقام متقین برسید و دارای تقوا شوید. بنابراین عبادت خودش هدف اولی برای رسیدن به هدفی بالاتر است. کسی که قصد مسافرت دارد ساک خود را می‌بندد و وقتی از او بپرسیم چرا می‌گوید می‌خواهم به مسافرت بروم ولی همه می‌دانیم رسیدن به مقصد هدف است و نه مسافرت؛ قرآن کریم هم در آیات متعدد ازجمله وَأَنِ اعْبُدُونِي هَذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِيمٌ بر این مسئله تأکید دارد که هدف عبادت، رسیدن به صراط مستقیم و تقواست. در خصوص روزه هم خداوند فرموده است که روزه بر شما واجب شد کما اینکه بر امم پیشین هم واجب شده بود تا به تقوا برسید. 

تقوا عبارت از این است که انسان حریم خداوند متعال را حفظ و دست و پای خودش را جمع کند، فجور که در برابر تقواست یعنی ولنگاری و رهایی و اینکه هر کسی هر طور دلش بخواهد عمل کند. انسانی که این‌طور باشد و خدای خود را هوای نفس قرار دهد به اسفل سافلین خواهد رسید زیرا انسان موجودی است که خداوند، برتر از او خلق نکرده است. یعنی خدا توانایی و بستری برای انسان قرار داده است که برای هیچ موجود دیگری قرار نداده است و به تعبیر سوره مبارکه تین، ما انسان را در احسن تقویم و بهترین شکل آفریدیم. ولی این انسان مختار است و می‌تواند راه شر و خیر را انتخاب کند و اگر راه بد را انتخاب کرد به اسفل سافلین خواهد رسید.

عبادت و تقوا هدف نهایی انسان نیست

البته باز از آیات قرآن به دست می‌آید که خود تقوا هم هدف نهایی نیست با اینکه در مرحله قبل عرض شد که یکی از اهداف اصلی عبادت، کسب تقواست زیرا قرآن فرموده است که إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَنَهَرٍ؛ فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِيكٍ مُقْتَدِرٍ  متقین با خدا محشورند و همه عشق آنان به خداوند است و لذتی که از حضور حق می‌برند هیچ موجودی در هستی نیست که چنین لذت را ببرد.

این موجود مختار می‌تواند بهترین مخلوق از نظر واقعیت شود زیرا اختیار جزء اصلی برای وجود انسان است و اگر طبق راهنمایی خدا و عقل که حجت خداوند است حرکت کند، بهترین مخلوق می‌ماند و در این مسیر رشد می‌کند زیرا مراحل رشد بشر بی‌نهایت است و راز آن هم در این نهفته است که فاصله میان بشر و خدا، بی‌نهایت است و هدف این است که ما به محضر خداوند برسیم.

ترک حرام؛ اولین مرحله تقوا

اولین مرحله تقوا هم ترک حرام است لذا در خطبه ورود به ماه رمضان که از پیامبر(ص) صادر شده است(این خطبه را صدوق از قول امام هشتم و ایشان از پدرشان و پدرشان از پدرشان نقل کرده تا به امام علی(ع) رسیده است) می‌خوانیم: ایها الناس قد اقبل الیکم شهرالله بالبرکة و الرحمة و المغفره ...؛ ماه مبارک به سمت شما می‌آید ماهی که رحمت و مغفرت و آمرزش خداوند را به همراه دارد؛ ماهی که بهترین ماه‌ها است و این دلیل آن است که انسان صرفاً با عقلش نمی‌تواند به خیلی از موارد برسد و اگر عقلا، خودخواه نباشند می‌فهمند که عقل نمی‌تواند به همه چیز دست یابد و یکی از چیزهایی که نمی‌داند و نمی‌فهمد این است که ماه مبارک رمضان، بهترین ماه‌ها است.

اگر انسان راهی را که عقل به همراه راهی که پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) پیش پای او می‌گذارند طی کند خواهد فهمید که بهترین ماه همین ماه رمضان است و این فقط با علم حضوری و کشف و شهود میسر است؛ عقل با حساب و کتاب و دودوتا چهارتا به اینجا نرسیده است و در آینده هم ناتوان‌تر از این است که بفهمد ملکوت و باطن ماه شوال و رمضان یکی نیست. ماه رمضان از منظر رسول‌الله بهترین ماه‌ها است و این را رسول اکرم درک و کشف و شهود کرده است. او باطن این ماه را می‌بیند لذا فرموده است: و ایامه افضل الایام. روزهای این ماه بهترین روزهاست و لیالیه افضل اللیالی. بنابراین باید بهترین استفاده را از این فرصت‌ها ببریم وگرنه در روز قیامت خواهیم دید که چه فرصت‌هایی را از دست داده‌ایم.

مشکلات و بلایا برای مؤمن نعمت است

انسان با صبر به درک برخی مقام‌ها می‌رسد بنابراین کسانی که مشکل و بلیه‌ای دارند خیلی قدر آن را بدانند. خداوند متعال هر کسی را لایق ریاضت نمی‌بیند؛ شیعه‌ای که مشکلاتی در زندگی دارد باید خیلی توجه  کند که لطف الهی است کما اینکه امام(ره) فوت فرزندشان آقامصطفی را از الطاف خفیه الهی دانستند.

از پیامبر(ص) نقل شده است که من در شگفتم از وضع مؤمن که اگر به مؤمن خیری برسد برای او خیر و اگر مصیبتی برسد باز هم خیر است. زیرا مؤمنان در مشکلات صابرند و خداوند اجر صابرون را بدون حساب و کتاب می‌دهد و همین‌که از قبر خارج شدند هزار ملک با ناقه بهشتی منتظرند که این فرد مؤمن از قبر بیرون بیاید و او را با اجلال سوار ناقه کرده و وارد بهشت می‌کنند و هیج حساب و کتابی برای او وجود ندارد. و شب‌هایش بهترین شب‌ها‌ است و انسان باید از فرصت نماز شب بهره ببرد؛ البته اگر انسان موفق به نماز شب نمی‌شود بر اساس روایات یا از گناهان است که طرف خدمت امام صادق(ع) آمد و گفت: من توفیق نماز شب ندارم و امام(ع) فرمودند: که تو در غل و زنجیر گناهان هستی و استغفار سبب می‌شود تا گناهانش محو شود.

نماز شب توفیق الهی است

یا نماز شب توفیق خداوند است. البته برخی فکر می‌کنند که الان اگر نماز شب خواندند کارشان از خانمی که در خانه مشغول پخت و پز برای افطار و سحری است ارزش بیشتری دارد ولی معلوم نیست زیرا ظرف شستن و جارو زدن و پختن غذای این خانم ممکن است عبادت باشد ولی نماز و  درس خواندن و قرآن‌ خواندن من عبادت نباشد زیرا اگر در نماز ریا باشد گناه کبیره است. 

بنابراین نماز شب توفیق الهی است تا برخی فکر نکنند اگر توفیق آن را پیدا کردند بهتر از دیگران شده‌اند. این فکر که چون من نماز شب می‌خوانم از همسر و فرزندانم که برای نماز شب بیدار نشده‌اند بهتر هستند عجب است و در روایات داریم که عجب از گناه بدتر است. لذا گاهی خداوند از فضل و لطفش توفیق نماز شب به انسان نمی‌دهد تا گرفتار این عجب نشود البته همین عجب هم با استغفار از بین می‌رود.

کسی که بدی خودش توجه کند گرفتار عجب نمی‌شود، عجب وقتی است که از عمر طلایی که از دست داده است غافل می‌شود وگرنه کسی که احساس کوتاهی و تقصیر در محضر خدا دارد گرفتار عجب نمی‌شود. 

در روایات داریم که برخی نمازها را ملک موکل بالا نمی‌برد ولی برخی نمازها را ملک بالا می‌برد ولی در آسمان اول ملائکه‌ای هستند که برتر و دقیق‌ترند و این نماز را برمی‌گردانند و قبول نمی‌شود. برخی نمازها به آسمان هفتم هم می‌روند ولی در آنجا متوقف می‌شوند. امام صادق(ع) فرمودند: نماز باید از گذرگاه‌هایی رد شود تا قبول شود و در انتها هم خداوند باید قبول کند و انسانی که روحیه پذیرش تقصیر در او هست می‌تواند امیدوار باشد که خدا اعمالش را بپذیرد.

نیات صادق

گاهی مهمانی ما طوری است که در نزد کسی کار می‌کنیم و او اجر و مزد به ما می‌دهد و زندگی خود را اداره می‌کنیم ولی گاهی خدا از ما پذیرایی می‌کند؛ ماه رمضان ماهی است که خداوند خواسته است ما با خدا انس بگیریم و دعوت شده‌ایم به مهمانی خداوند و خداوند قصد دارد ما را اجرمند و ارجمند قرار دهد به همین دلیل نفس انسان روزه‌دار در این ماه تسبیح است و نوم و خواب فرد روزه‌دار هم عبادت است. دعاها مستجاب می‌شود و خدا اعمال را قبول می‌کند البته باید نیت صادق داشته باشیم.

صدق فقط راست گفتن نیست بلکه صدق عمل هم هست یعنی ممکن است کسی حرفی نزند ولی به وعده خودش عمل کند یا نکند که درهرصورت صدق یا عدم صدق رخ داده است  و کسی که به وعده خود عمل کند صادق‌الوعد است و صدیق هم کسی است که در گفتار و رفتار دروغ نمی‌گوید و عملی انجام نمی‌دهد. 

کینه قلب را ناپاک می‌کند

در ادامه فرموده است که با قلوب پاک وارد این ماه شوید و قلب وقتی پاک است که ما هیچ کینه و بدی از یک شیعه به دل نداشته باشیم ولو این که فلان دوست و همسایه به ما بدی کرده باشد چون او ولایت امام علی(ع) و پیامبر را در قلب دارد بنابراین ما خطاب به خدا می‌گوییم خدایا من گذشتم و تو هم بگذر و آن وقت این قلب، پاک خواهد شد.  

همچنین ماه رمضان ماه قرآن است و حیف نیست ما شیعه باشیم و در ماه رمضان یکبار قرآن را ختم نکنیم درصورتی‌که ائمه(ع) هر چند روز یکبار قرآن را ختم می‌کردند. پیامبر(ص) فرمودند بدبخت کسی است که در این ماه از رحمت و آمرزش خداوند محروم شود.