بورس کالا دلالی را مکانیزه کرد + صوت

اخیراً انتقادها نسبت به عملکرد و کارکرد بورس کالا افزایش یافته تا جایی که برخی وکلای ملت بر این باورند بورس کالا در تنظیم قیمت بازار و از بین بردن رانت و شفافیت خیلی موفق عمل نکرده و حتی عده‌ای از آنها خواستار توقف عرضه کالاهایی مانند خودرو در بورس کالا شده‌اند.

مسعود امجدی‌پور، پژوهشگر ارشد مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه کارکرد صحیح بورس کالا نیازمند چند پیش‌نیاز است، گفت: در همه کشورها ماهیت بورس کالا این است که بتواند با دلال‌بازی مقابله کند و مانع به جریان افتادن سودهای بادآورده شود ولی باید در نظر گرفت در شرایطی بورس کالا می‌تواند از چنین ماهیتی برخوردار باشد که اقتصاد، سالم و عرضه و تقاضا برابر باشد.

وی افزود: فلسفه بورس کالا این است که کالا را با یک سود معقول به دست مصرف‌کننده برساند اما در ایران چنین اصلی رعایت نمی‌شود، طوری که میزان عرضه برخی کالاها حتی به تقاضا هم نزدیک نیستند چه برسد به برابری! وقتی میان عرضه و تقاضا تعادلی وجود ندارد قطعاً بورس کالا، کارکرد خود را از دست می‌دهد.

بورس کالا؛ مکانی برای حراجی

کارشناس اقتصادی ادامه داد: بورس کالا در ایران به مکانی برای حراجی تبدیل شده و هرکه هر قیمتی را می‌خواهد برروی کالاها می‌گذارد چون می‌داند همان کالا را با یک سود چشم‌گیر در بازار آزاد به فروش می‌رساند. به باور من کارکرد فعلی بورس کالا به‌گونه‌ای تنظیم شده که دلالی را مقداری مکانیزه‌تر کند یا در اختیار افراد خاص‌تری قرار گیرد، ولی اینکه بخواهیم بگوییم دلالی از بین رفته، خیر اصلاً این‌گونه نیست چون بخشی از اقتصاد در شرایط عادی و باثبات به سر نمی‌برد.

امجدی‌پور در این رابطه افزود: تولید با مشکل مواجه است، عرضه به اندازه نیاز بازار نیست و با این شیوه نمی‌توان تقاضا را مدیریت کرد و همین شیوه باعث شده کسانی که در بازار دلالی می‌کردند این بار در بورس کالا دست به دلالی بزنند. بورس کالا اتفاق مبارکی را برای مصرف‌کنندگان رقم نزده و تا زمانی که عرضه برابر با تقاضا نباشد دلالی به صورت مکانیزه ادامه حیات خواهد داد.

وی با اشاره به نقش بورس کالا در تأمین مالی گفت: به طور کلی بورس می‌تواند برای شرکت‌های خصوصی و نیمه‌خصوصی تأمین منابع کند تا بدون استقراض از بانک و به دور از پرداخت سودهای آنچنانی به بانک‌ها این تأمین مالی را انجام دهند و از این طریق امکان خرید آسان تجهیزات و مواد اولیه و بروزرسانی دستگاه‌ها میسر باشد.

پژوهشگر ارشد مجمع تشخیص مصلحت نظام بیان کرد: در حال حاضر از شیوه عرضه کالا در بورس کالا فقط شرکت‌ها سود می‌برند و مصرف‌کننده هیچ نفعی از این شیوه نبرده و نخواهد برد. متأسفانه رویه کنونی عرضه برخی کالاها در بورس کالا منجر به ترویج دلالی و روحیه دلالی در کشور شده و مردم را برای کسب سود از طریق دلالی تشویق می‌کند، طوری که برخی برای عقب نیفتادن از این رقابت، وام‌هایی را از بانک‌ها استقراض کرده تا بتوانند خودرویی را خریداری و سپس با سود قابل توجهی به فروش برسانند.

ضرورت حذف تقاضاهای کاذب

امجدی‌پور معتقد است در کنار کنترل عرضه و تقاضا باید تقاضاهای کاذب در بازار کنترل شوند چرا که گاهاً مشاهده شده تقاضاهای کاذب به احتکار دامن زده و در شریعت هم نهی و مصداق فعال حرام است. دستگاه مرتبط و متخصص باید تدابیری بیندیشند که تقاضای کاذب در بازار فروکش کند.

وی بیان کرد: در شرایط فعلی بورس کالا را باید معبری برای فرار برخی حقیقی‌ها و حقوقی‌‎ها مطرح و مؤثر دانست. درواقع اینها برای اینکه بتوانند با پوشش قانونی دلالی کنند وارد بورس کالا می‌شوند ولی در اصل ماهیت همان ماهیت است و به اقتصاد و سازوکارهای اقتصادی ضربه وارد می‌کند.

به گفته این کارشناس اقتصادی، طی سال‌های گذشته برای بهبود شرایط و تنظیم عرضه و تقاضا راهکارها به اندازه کافی ارائه شده‌اند اما همت کافی برای عملیاتی ساختن این راهکار وجود نداشته و همچنان هم ندارد.

امجدی‌پور تأکید کرد: باید کارکرد بورس را تقویت کرد و از تبدیل آن به مکانی برای سفته‌بازی و دلال‌بازی فاصله گرفت. باید مدنظر قرار داد بورس به عنوان مرجع اطلاعاتی و مرجع تأمین مالی بسیاری از شرکت‌ها تلقی می‌شود و می‌تواند کمک‌کننده تولید محسوب شود. بورس در زمینه تولید توانایی کمک به اقتصاد کشور را دارد ولی به شرط اینکه کارکرد و ماهیت واقعی آن را درک کنیم. بورس کالا بهترین کمک برای دولت به عنوان متولی اصلی اقتصاد قلمداد می‌شود و اگر دولت تصمیم دارد در حوزه رصد و پایش اطلاعات و اولویت‌بندی اقتصادی فعالانه عمل کند برروی بورس کالا و بازار سهام می‌تواند متمرکز شود. در بورس کالا اطلاعات ارزشمندی وجود دارد و پردازش هریک از این اطلاعات برای هدایت اقتصاد به مسیر صحیح و درست مؤثر است.

وی در پایان نقدی را به شورای رقابت وارد کرد و گفت که این شورا تا به امروز در رقابتی کردن اقتصاد و تنظیم عرضه و تقاضا نقش مؤثری نداشته و انحلال هرچه سریع‌تر آن و جایگزین کردن ساختار کارآمد دیگر، برای اقتصاد مفیدتر است.

گفت‌وگو از سعید امینی