شورای عالی انقلاب فرهنگی به اهمیت پژوهش‌های مسئله‌محور توجه کند

به تازگی حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه به دبیری شورای عالی انقلاب فرهنگی منصوب شده است و این انتظار وجود دارد که عملکرد این شورا با تغییر و تحول مواجه شود و اثرگذاری این نهاد بیشتر از قبل باشد.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مبشری‌عارف، مدرس حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی به منظور ساماندهی فرهنگ کشور پرداخت و گفت: درباره اهمیت مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی باید گفت که دبیرخانه آن می‌تواند نقشی اساسی ایفا کند. بنده به چند توقع اشاره می‌کنم که اگر شورای عالی انقلاب فرهنگی در این ریل حرکت کند، نخبگان حوزوی و دانشگاه و جوانان می‌توانند از این مصوبات استفاده کنند. یکی از مهمترین اقدامات این است که مسئله پژوهش‌های اجرایی را مورد توجه قرار دهد. امروزه ارتقای اساتید دانشگاه از صفر تا مقام استادی بر اساس رزومه علمی و مقالاتشان است و این یکی از بزرگترین خیانت‌ها بود، زیرا افراد را ناچار به انجام کارهای کپی و تکراری می‌کند.

وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی در قبال پژوهش

مبشری عارف ادامه داد: رهبر معظم انقلاب فرمودند که مقالات باید بر اساس حل مسئله باشد، اما باید مصوب شود که شرط ارتقای اساتید از مرحله‌ای به مرحله دیگر این است که مقالات و پایان‌نامه‌ها و آنچه قرار است به عنوان علم عرض‌اندام مطرح شود، در راستای حل مسئله باشد. اشکال اساسی که در نهادهای علمی و آموزشی ما وجود داشته و کمی برطرف شده، اما هنوز پررنگ است این است که به پژوهشگر گفته می‌شود موضوع و استاد داور و راهنما را انتخاب کنید تا بعد تصویب کنیم. به یک معنا درست است، چون پژوهشگر جست‌وجو می‌کند و یک کار علمی انجام می‌‌دهد، اما به یک معنا غلط است، چون باید موضوعاتی را که احساس می‌کنیم در علوم انسانی مخصوصاً در فرهنگ و رسانه مورد نیاز نظام جمهوری اسلامی ایران است انتخاب کنیم و نهادهایی را که حامی تولید و اجرای این پژوهش‌ها هستند مشخص کنیم. سپس هر نهادی یک موضوع را برعهده بگیرد و مثلا موضوعات مرتبط با رسانه برعهده صدا و سیما باشد. بدین ترتیب آن نهاد همانند صدا و سیما از یک استاد مقاله می‌‌گیرد و ارتقای علمی هم به وی داده می‌‌شود. 

وی با تاکید بر اینکه پژوهش‌ها باید مسئله‌محور باشند، گفت: این کاری اجرایی است، اما برخی می‌گویند تاکنون هزار جلسه کرسی آزاداندیشی را برگزار کرده‌ایم، اما توضیح نمی‌دهند که این نشست‌ها چه نتایجی داشته است؟ بنابراین شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌‌تواند مصوب کند که موضوعات توصیفی به موضوعات عملیاتی تبدیل شوند. البته باید مطالبه داشته باشند، چون مصوبات شورا برای نیروهای زیرمجموعه در سراسر کشور لازم الاجراست.

رابطه علم و فرهنگ

این استاد حوزه و دانشگاه یادآور شد: علم و فرهنگ دو بال هستند و نمی‌توان علم را بدون فرهنگ یا برعکس این را در نظر گرفت، چون اگر علم منهای فرهنگ باشد ما را تبدیل به یک انسان فرهیخته بی‌سواد می‌کند و یک شخص حرف زیادی برای گفتن دارد اما سواد اجرایی ندارد، چون فرهنگ روش اجرای علم را به ما می‌آموزد. به همین علت وقتی امری تبدیل به فرهنگ شد مطالبه می‌شود و وقتی مطالبه شد به اجرا نزدیک‌تر می‌شود. بنابراین شورای عالی انقلاب فرهنگی باید مسائل فرهنگی را با جدیت دنبال کند و مصوبات مهمی درباره امور فرهنگی داشته باشد.

وی بیان کرد: دروس معارفی و سایر متون درسی، زمانی می‌توانند فرهنگ را عملیاتی کنند که ناظر بر پر کردن آسیب‌های اجتماعی باشند. فرض کنید در مسئله پوشش، که متأسفانه در وضعیت مناسبی قرار ندارد، نیازمند مصوبات فرهنگی هستیم. باید به دنبال مصوبات فرهنگی باشیم تا نهادهای مختلف در قالب‌های اجرایی به آن بها دهند.

مبشری عارف تصریح کرد: حضرت ابراهیم(ع) این‌گونه بود که وقتی افرادی گفتند ما خورشیدپرست شده‌ایم، گفت من هم خورشیدپرست شده‌ام، اما به محض اینکه غروب شد، گفت من خدایی را که غروب می‌کند نمی‌پسندم، چون ممکن است من شب با وی کاری داشته باشم، اما در شب چگونه وی را پیدا کنم؟ حضرت ابراهیم(ع) کار فرهنگی بلد بود و مخالفان خود را مبهوت کرد و پله‌پله موحد شدند. بنابراین باید مخالفان را مبهوت کنیم.

اهمیت توجه به علوم انسانی

این استاد حوزه و دانشگاه در پاسخ به سؤالی درباره توقع از رئیس جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: یکی از مطالبات شورای عالی انقلاب فرهنگی از همه مسئولان و نهادها، شایسته‌سالاری و اخلاق حرفه‌ای است. شورا می‌تواند یک هسته مرکزی را درون خود مستقر کند که با بدنه دانشگاه و حوزه ارتباط داشته باشند و در موضوعات مختلف نظرسنجی کنند. بدین ترتیب پایان‌نامه‌ها و رساله‌های اجرایی در حوزه و دانشگاه شکل می‌گیرد. حضرت امام(ره) بعد از انقلاب فرهنگی که عده‌ای می‌خواستند بسیاری از اساتید را عوض کنند، فرمودند که روی اساتید علوم انسانی حساس باشید، چون تفکرات و عقاید اساتید فنی و مهندسی چندان اهمیتی ندارد.

مبشری عارف بیان کرد: خدای متعال در قرآن کریم فرموده است: «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسَانُ إِلَىٰ طَعَامِهِ؛ آدمی باید به قوت و غذای خود به چشم خود بنگرد»(عبس/ 4). علوم انسانی همانند راننده و بقیه علوم سرنشین هستند. در واقع جهت را مشخص می‌‌کند. حال اگر علوم انسانی مسافران را به سمت آتش ببرد، بقیه علوم هم وارد آتش می‌شوند. بنابراین شورای عالی انقلاب فرهنگی باید مصوب کند مطالبی که اساتید علوم انسانی برای دانشجویان تدریس می‌کنند مرحله به مرحله باشد و آنالیز شود، چون در غیر این صورت ممکن است عقاید فاسدی وارد ذهن دانشجو شود.

وی گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌تواند در راستای گره زدن علم و فرهنگ، روش استخدام را تغییر دهد. وقتی قرار است شخصی در دانشگاه یا نهادهای فرهنگی استخدام شود، برخی مقررات دست و پاگیر وجود دارند و بسیاری از نخبگان تن به این بوروکراسی‌های اداری نمی‌دهند. بنابراین شورای عالی انقلاب فرهنگی باید چراغی در اختیار داشته باشد تا بداند دانشجو چه استعدادی دارد و چه کاری برای او مناسب است.