حجتالاسلام علیرضا قبادی، جامعهشناس و کارشناس دین، به مناسبت ماه مبارک رمضان سلسله یادداشتهایی را با محور «دینداری در قرآن» نوشته که هر روز از رسانه ایکنا منتشر میشود. مشروح نهمین یادداشت را در ادامه میخوانید؛
جامعهای را نمیتوان یافت که از مراسم و آیینها خالی باشد. اما برخی سنتها جایگاه ویژهای در جوامع دارند. اهمیت سنتها و آیینهای فرهنگی با دو معیار ارزیابی میشود: اول؛ سطحی که با فرهنگ در ارتباط است و دوم تعاملی که با مردم ایجاد میکند.
در بعد نخست، آیینهای نوروزی با اساسیترین باورها، ارزش و هنجارهای فرهنگی و دینی در ارتباط است و آنها را باز یادآوری و باز تولید میکند، باورهایی که جز از طریق این آیینها تولید و عرضه نمیشوند. از این رو آیینهای نوروزی عمومیترین بسترها و زمینههای حفظ مواریث فرهنگی و دینی در جامعه هستند.
در بُعد دوم آیینهای نوروزی، مردمیترین و صمیمانهترین آیینها هستند. نوروز از عمومیترین و مردمیترین آیینهاست و کمتر آیینی را میتوان در مقیاس نوروز در فرهنگ ما پیدا کرد. بخصوص آنکه این آیین با شادی و شادمانی در ارتباط است؛ همان امری که جامعه ما بهشدت به آن نیازمند است. ایرانیان با نوروز الفت خاصی دارند و آیینهای نوروزی هم به لحاظ ارتباط با هسته اصلی فرهنگ و هم به لحاظ ارتباط با توده مردم جایگاه ممتازی در فرهنگ ما دارد.
از این رو به حفظ و حراست از آیینهایی که کارکردهای فرهنگی و اجتماعی و سیاسی فراوانی دارند به خصوص آنهایی که جایگزین ندارند؛ سفارش بسیاری شده است.
در فرهنگ دینی ما نیز به حفظ و حراست از آن توصیه فراوان شده است؛ از جمله در کلام امام علی (ع) به مالک اشتر که فرمودند، قانون پسندیدهای را که مورد عمل پیشینیان بوده و همبستگی مردم را در پی داشته و امور اجتماعی مردم بر محور آن سامان یافته است، نقض نکن و قانونی را که به سنّتهای پسندیده گذشتگان زیان برساند، ایجاد نکن که در این صورت پاداش و ستایش مردم برای بنیانگذاران آن سنتها و بار گناه سنتشکنی برای تو خواهد بود.
بهار رستاخیز طبیعت است. نوروز، جشن این رویش و بیداری است. روز نو، پیام آور استمرار حیات است. دگرگونی طبیعت راز «به بودن» و شادکامی را نمایان میسازد. تغییر طبیعت به انسان الهام میبخشد که «عید» آدمی مرهون دگرگونی حال اوست. تلاقی برکت افزای ماه مبارک رمضان و عید خجسته نوروز فرصت مغتنمی در «به» شدن و شاد زیستن است.
از تغییر دهنده قلبها و دیدهها، تدبیر کننده شبها و روزها و دگرگون کننده سالها و حالها، نیکوترین و خوشترین احوال را برای هموطنان عزیز در سایه هدایت قرآن کریم و عنایات اهل البیت (ع) مسئلت دارم و پیشاپیش سال ۱۴۰۳ را تبریک و شاد باش میگویم.