«صبر» در مقابل معصیت مهمترین نوع صبر است
صاحب تفسیر مشکاة گفت: وقتی که انسان در مواجه با خطوط قرمز اسلام، از نفس خود جلوگیری می‌کند، در واقع صبر خود را افزایش داده است که این صبر در مقابل معصیت، مهمترین نوع صبر است.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن، در نشست مجازی که امروز 22 بهمن‌ماه با موضوع «صبر» برگزار شد، اظهار کرد: انسان برای اوج گرفتن و دستیابی به مسیر خاص، باید تلاش کند تا در مسیرهای خاصی قدم ننهد. البته ممکن است راهیابی به آن مسیر برای نفس انسان شوق و جذابیت زیادی داشته باشد، اما انسان باید بکوشد تا برای دستیابی به هدف خاص خود، موانع و وسوسه‌های شیطان را زیرپا بگذارد و به دامن آنها دچار نشود.
وی تصریح کرد: یکی از این موانع دروغ است، انسان باید تلاش کند تا در وادی دروغ پا ننهد، زیرا دروغ مانند باتلاقی است که انسان را به درون خود می‌کشد و می‌تواند منشأ بسیاری از جرایم اخلاقی شود. پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: «النجاهَ فیِ الصِّدقِ کَما اَنَّ الهِلاکَ فِی الکِذبِ؛ نجات انسان در راستگویی و هلاکت انسان در کذب و دروغگویی است.» علاوه بر این مورد؛ ظلم، ربا، زنا و... از دسته همین موارد هستند که خطوط قرمز اسلام محسوب می‌شوند. اما نفس انسان در ذات خود دچار وسوسه قرار می‌گیرد تا در این وادی‌ها حرکت کند. خداوند این وسوسه نفس را در آیه 53 سوره «یوسف» بیان می‌کند و از جانب یوسف می‌فرماید: «وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِي ۚ إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّي ۚ إِنَّ رَبِّي غَفُورٌ رَحِيمٌ؛ و من (خودستایی نکرده و) نفس خویش را از عیب و تقصیر مبرا نمی‌دانم، زیرا نفس امّاره انسان را به کارهای زشت و ناروا سخت وا می‌دارد جز آنکه خدای من رحم کند، که خدای من بسیار آمرزنده و مهربان است.»
این مفسر قرآن بیان کرد: در این آیه که خداوند تمایل نفس انسان به کارهای ناپسند را بیان می‌کند، واژه صبر تعبیر می‌شود. یعنی انسان باید تلاش کند تا بر خلاف نفس خود که او را به گناه و معصیت فرا می‌خواند، به اقتضای عقل و اقتضای شرع صبر کند و نفس خود را تقویت کند. حضرت یوسف(ع) که صبر پیشه کرد و در مقابل نفس خود و زلیخا که زیباترین زن دوران بود ایستادگی کرد، فرجام ایستادگی کار خود را در آیه 53 سوره «یوسف» می‌داند و به نفس اماره خود اغراق می‌کند. لذا خداوند در آیه 23 این سوره می‌فرماید: «وَرَاوَدَتْهُ الَّتِي هُوَ فِي بَيْتِهَا عَنْ نَفْسِهِ وَغَلَّقَتِ الْأَبْوَابَ وَقَالَتْ هَيْتَ لَكَ ۚ قَالَ مَعَاذَ اللَّهِ ۖ إِنَّهُ رَبِّي أَحْسَنَ مَثْوَايَ ۖ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ؛ و آن زنی که یوسف در خانه‌اش بود، از یوسف با نرمی و مهربانی خواستار کام جویی شد، همه درهای کاخ را بست و به او گفت: پیش بیا که من در اختیار توام یوسف گفت: پناه به خدا، او پروردگار من است، جایگاهم را نیکو داشت، [من هرگز به پروردگارم خیانت نمی کنم] به یقین ستمکاران رستگار نمی شوند.»
انصاری افزود: در ادامه این آیه، خداوند در آیه 24 سوره «یوسف» می‌فرماید: «وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ ۖ وَهَمَّ بِهَا لَوْلَا أَنْ رَأَىٰ بُرْهَانَ رَبِّهِ ۚ كَذَٰلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاءَ ۚ إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِينَ؛ آن زن قصد او کرد؛ و او نیز -اگر برهان پروردگار را نمی‌دید- قصد وی می‌نمود. این چنین کردیم تا بدی و فحشا را از او دور سازیم، چراکه او از بندگان مخلص ما بود.» با توجه به این آیات منظور این است که اگر ما انسان‌ها نشانه‌ها و برهان‌های خداوند را نبینیم و چشم بر آیات خداوند ببندیم، صبر برای ما سخت می‌شود و در دام گناه آلوده می‌شویم. زیرا حضرت یوسف(ع) برهان‌های خداوند را به خوبی مشاهده کرده بود و در مقابل نفس اماره خود، به خوبی صبر پیشه کرد.
وی بیان کرد: پیامبر مکرم اسلام(ص) در خصوص مؤمنان در حدیثی می‌فرماید: «مَثَلُ المؤمنِ كمَثَلِ النَّحلَةِ؛ إن أكَلَتْ أكَلَت طَيِّبا، و إن وَضَعَت وَضَعت طَيِّبا، و إن وَقَعت على عُودٍ نَخِرٍ لَم تَكسِرْه؛ مَثَل مؤمن، مَثَل زنبور عسل است كه اگر بخورد، چيزهاى پاک و پاكيزه مى‌خورد و اگر توليد كند، چيزى پاک و پاكيزه توليد مى‌كند و اگر روى شاخه پوسيده‌اى بنشيند، آن را نمى‌شكند.» بنابراین مؤمن باید بکوشد تا به این تعبیر نزدیک شود و صبر پیشه کند، زیرا اگر نفس انسان در مراحل اولیه مهار نشود، در مراحل بعدی هم مهار نخواهد شد و صبر برای آن بی‌معنی می‌شود.
صاحب تفسیر مشکاة ادامه داد: وقتی که انسان در مواجه با خطوط قرمز اسلام، از نفس خود جلوگیری می‌کند، درواقع صبر خود را افزایش داده است که این صبر در مقابل معصیت، مهمترین نوع صبر است. امیرالمؤمنین(ع) در این باره فرموده‌اند: «۱۰۲۵۴. الإمامُ عليٌّ عليه السلام: الصَّبرُ صَبرانِ: صَبرٌ عندَ المُصيبَةِ حَسَنٌ جَميلٌ، و أحسَنُ مِن ذلكَ الصَّبرُ عندَ ما حَرَّمَ اللّهُ عَزَّ و جلَّ علَيكَ؛ بهترین صبر، صبر در امتحانات و مصیبت‌ها است و نیکوتر از صبر در مصیبت‌ها، صبر در آنی است که خدا برای انسان حرام کرده است.»
انتهای پیام
