بررسی استانداردهای بین‌المللی برای قانون‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی

به گزارش خبرنگار ایکنا، بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در سومین همایش هوش مصنوعی و رسانه با موضوع حکمرانی رسانه در عصر هوش مصنوعی که امروز دوشنبه ۲۵ دی‌ماه از سوی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی برگزار شد، با اشاره به ظرفیت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی گفت: هوش مصنوعی یکسری ظرفیت‌ها و چالش‌هایی را برای جوامع به ارمغان آورده است که باید هم بهره‌مندی از ظرفیت‌های آن در همه عرصه‌ها را به وجود آوریم و هم نسبت به مخاطرات اجتماعی آن تدبیر لازم، پیشگیرانه و سنجیده داشته باشیم. 

وی افزود: هوش مصنوعی یک فناوری داده محور است که هم می‌تواند برای ما امکان پردازش داده‌های انبوه داشته باشد و هم ظرفیت الگوریتم‌سازی را نسبت به این داده‌ها ایجاد و یادگیری و پیش‌بینی را امکان‌پذیر کند. 

نگاهداری ادامه داد: هوش مصنوعی می‌تواند تحولات مهمی در همه عرصه‌های مهم ایجاد کند. این تحولات هم می‌تواند نظام قانون‌گذاری را مورد تحول قرار دهد، هم در راستای ارتقای نظام کارآمد کشور کارساز باشد و هم کیفیت خدمات را در عرصه‌های عمومی افزایش دهد. از این رو بهره‌وری، کیفیت و سرعت را در عرصه خدمات خصوصی در کشور افزایش می‌دهد؛ بنابراین با ارتقای هوش مصنوعی حکمرانی ما تحت تأثیر قرار می‌گیرد و قابلیت برنامه‌ریزی دارد. 

وی تصریح کرد: در حال حاضر اغلب کشور‌ها لزوم ورود نظام حکمرانی و قانونگذاری و ساماندهی قوانین این حوزه و یا تدوین قوانین جدید در این عرصه را مورد توجه قرار داده‌اند و در کشورمان نیز فعالیت‌هایی در این زمینه انجام شده است. اگر نگاهی به آمار دانشگاهی داشته باشیم، در سال ۱۴۰۲ حدود ۱۷۲ دانشجوی دکتری در عرصه هوش مصنوعی مشغول به کار هستند. ۴۵۲ شرکت دانش‌بنیان در عرصه‌های هوش مصنوعی ثبت شده‌اند، ۶ پژوهشگاه و پژوهشکده در کشور به صورت مستقیم بر روی هوش مصنوعی کار می‌کنند؛ بنابراین ظرفیت نیروی متخصص خوبی در کشور در رابطه با رشد و توسعه هوش مصنوعی وجود دارد. 

وی در ادامه گفت: در کنار فعالیت‌های موجود، فعالیت‌هایی هم در گذشته صورت گرفته که زیر بنای تقنینی یکسری از فعالیت‌های مربوط به هوش مصنوعی است برای مثال قانون جهش ورود دانش بنیان در عرصه حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات و… پیش درآمدی بر حمایت بهتر در عرصه هوش مصنوعی هستند. علاوه بر آن نظام نیروی انسانی و متخصص ما در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته است و همه این‌ها بستر‌هایی هستند که نوید بخش توسعه حکمرانی هوش مصنوعی و فراهم کردن زیر ساخت‌های مرتبط با مسائل تقنینی هستند. 

وی در ادامه به چالش‌های مختلف در عرصه هوش مصنوعی اشاره و بیان کرد: یکسری از این چالش‌ها به توسعه فناوری هوش مصنوعی برمی‌گردد که مباحثی، چون زیرساخت‌های فنی، منابع انسانی و مدیریت داده در کشور اهمیت بیشتری می‌یابد. یعنی اگر توسعه فناوری هوش مصنوعی را مورد توجه قرار دهیم، سه حوزه یادشده نیاز به توجه است. 

نگاهداری ادامه داد: یکسری از چالش‌ها ناشی از توسعه فناوری هوش مصنوعی است که می‌تواند در عرصه‌های مختلف اقتصادی مانند تغییر مدل کسب و کارها، عوارض تبعیض‌ها و شکاف‌های دیجیتالی در حوزه اجتماعی، نیاز به افزایش شفافیت و پاسخگویی در عرصه سیاست، حوزه اخلاقی، حریم خصوصی و… ما را دچار چالش کند. 

وی در ادامه بیان کرد: اگر بخواهیم تمرکز روی رسانه را افزایش دهیم در نظام تقنینی و اسناد ملی باید به چهار موضوع توجه کنیم که از جمله تضمین شفافیت الگوریتم هوش مصنوعی، مسئولیت رسانه‌ها در عملکرد هوش مصنوعی، حریم خصوصی و استفاده ناخواسته رسانه‌ها از آن و تعادل بین مصالح مختلف است. 

وی گفت: برخی هوش مصنوعی را انکار و برخی پذیرش دارند، اما من پیشنهاد می‌کنم به طرح همه کنسرسیوم‌های بین‌المللی هوش مصنوعی ورود کنیم و استاندارد‌های بین المللی را در این زمینه مورد توجه قرار دهیم تا بتوانیم در قانون‌گذاری بهتر نقش‌آفرین باشیم. الگوریتم‌های هوش مصنوعی جنس آماری و ریاضی دارد و اگر آن را وارد عرصه انسانی کنیم با مخاطراتی مواجه خواهیم بود؛ بنابراین باید تصمیماتی که در حوزه هوش مصنوعی در عرصه رسانه‌ها گرفته می‌شود با رعایت قوانین حریم خصوصی یا مالکیت فکری امنیت و حریم خصوصی عمومی را مورد توجه قرار دهیم.

وی تأکید کرد: در عرصه هوش مصنوعی باید نگاه تسهیلگر داشته باشیم و بتوانیم اخبار جعلی را شناسایی کنیم و این از ظرفیت‌های هوش مصنوعی هست که بتوانیم در راستای شرافت اخلاقی عمل کنیم و رسانه با شرافت رسانه‌ای می‌تواند زیباتر باشد چراکه هوش مصنوعی جامعیت بخشی به اطلاعات رسانه‌ای را فراهم می‌کند و رسانه مسئول حقوق انسان‌هاست.