«معارف قرآن» علامه مصباح آمیخته با تبیین فلسفی، روایی و عقلی است

به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد ابوترابی، مدیر مرکز دائرة‌المعارف علوم عقلی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و از شاگردان علامه مصباح امروز ۱۳ دی‌ماه در جمع اساتید حوزه علمیه، علما و فضلای استان با گرامیداشت سالروز ولادت با سعادت حضرت زهرا(س) ام‌ابیها و با اشاره به اینکه این بانوی بزرگوار نقشی اساسی در مجموعه نظام خلقت دارند، اظهار کرد: در روایتی، جابر بن عبدالله انصاری از پیامبر(ص) نقل کرده است که از نور حضرت زهرا(س) آسمان و زمین خلق شد و ایشان ریشه شجره طیبه هستند زیرا مادر اصل و اساس است.

وی با ذکر اینکه اطاعت محض از ولایت فقیه یکی از ویژگی‌های مرحوم آیت‌الله مصباح به تأسی از حضرت زهرا(س) بود، ادامه داد: همچنین عنایت ویژه و اطاعت محض سردار شهید حاج قاسم سلیمانی از رهبری این سردار اسلام را از دیگر سربازان جدا می‌کرد از جمله اینکه در جایی سه بار سوگند یاد می‌کند که از شئون عاقبت‌بخیری، ارتباط قلبی با رهبر و حکیم فرزانه است.

مصادیق جامعیت شخصیت علامه مصباح 

ابوترابی تصریح کرد: این سخنان و ارتباط قلبی و محبت ویژه نسبت به رهبر معظم انقلاب از جانب شهید سلیمانی به‌عنوان یک سرباز نظامی قابل توجه است و این ارادت را اگر بزرگان و علمای حوزه می‌داشتند عادی بود اما یک سردار نظامی حقیقتاً به این عمق ارتباط دست یافته است. علامه مصباح نیز در برخورد با رهبری ایشان را به‌عنوان عالمی از میان علما نگاه نمی‌کرد بلکه قائل بود بعد از رهبری، همه چیز متفاوت می‌شود. 

این مدرس حوزه و دانشگاه با استناد به برخی سخنان علامه مصباح در بیان ارادت به ولی امر مسلمین حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، توضیح داد: وی در جایی گفته بود «من افتخارم این است که سرباز و خاک پای رهبری هستم» و یک جا نیز در دیدار با رئیس دفتر رهبر انقلاب می‌گوید «من توفیق نداشتم تاکنون پای حضرت آقا را ببوسم. شما نزد ایشان مشرف می‌شوید به نیابت از من پای آقا را ببوسید». اینها تعارف و تشریفات نبود بلکه از این واقعیت سرچشمه می‌گرفت که ایشان نایب امام زمان(عج) هستند و اینها در واقع نشانه است که این علامه فقیه چه رویکرد و رفتاری در پیشگاه امام معصوم(ع) دارد.

ابوترابی با اشاره به تعبیر مقام معظم رهبری که علامه را «تنها شخصیت جامع» خواندند، بیان کرد: اخیراً یکی از بزرگان فلسفه و منطق در حوزه علمیه در یک مصاحبه یکسره به فلسفه توهین کرده و قائل بود که مسیر را اشتباه رفتیم زیرا اهل‌بیت(ع) را رها کردیم و سراغ فلسفه رفتیم. جای پرسش از این شخصیت است که مگر از اول به چه نیتی سراغ فلسفه رفته بودید که حالا پشیمان هستید؟ مگر نه آنکه فلسفه ابزار و فضایی برای فهم کلام اهل‌بیت(ع) و معرفت به خدا است که اگر جز این باشد، مسیر فلسفه را اشتباه رفته‌ایم.

مدیر مرکز دائرة‌المعارف علوم عقلی مؤسسه امام خمینی(ره) با تأکید بر شاگردپروری آزاداندیشانه علامه مصباح در این مؤسسه، بیان کرد: شاگردانی که در برابر نظر استاد در همین موسسه نظریه می‌دادند کم نیست، برخی شاگردان این استاد در نقد دیدگاه وی با قاطعیت می‌ایستادند اما در عین حال مرید و عاشق استاد بودند پیداست که علامه انسانی تک‌بعدی نبود بلکه همه جوانب را با هم داشت و با فراهم ساختن زمینه نقد و آزاداندیشی، چنین شاگردانی را پرورش داده بود. البته نقدهایی که شاگردان بر استاد داشتند بدون مشورت با چند استاد دیگر نبود؛ اگر نبود این فضای باز برای محقق‌پروری، زمینه فهم برای شاگردان فراهم نمی‌شد.

ابوترابی افزود: علامه مصباح یزدی اگر سراغ فلسفه می‌رفت پیش از همه زمینه را برای فهم قرآن فراهم می‌کرد و «معارف قرآن» این علامه فقید آمیخته با تبیین فلسفی، روایی و عقلی معارف کلام وحی است و امتداد اجتماعی آن در مباحثی همچون سیاست در قرآن، جامعه و تاریخ در قرآن و ... مطرح می‌شد که اینها زمینه فهم مصحف شریف هستند. 

«هدایت»؛ ملاک عمل علامه مصباح 

عضو هیئت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) با تأکید بر اینکه علامه مصباح انسانی یک‌بعدی نبود بلکه بسیار منظم بود، توضیح داد: کلام و نقد او اصل و اساس داشت و بارها از زبان استاد از فضایل شهید بهشتی شنیدم که قائل بود مدیریت و نظام همه مرهون نظم این شهید والامقام است. علامه مصباح نقد داشت اما نقدش به‌گونه‌ای نبود که آداب اجتماعی ترک شود و اینها مصادیق جامعیتی است که رهبر انقلاب در خصوص شخصیت علامه مصباح مطرح کردند.

شاگرد علامه مصباح «هدایت» را ملاک اکثر یا همه کارهای این علامه فقید دانست و توضیح داد: معمولاً در موعد انتخابات شاهد آغاز حملات علیه ایشان هستیم؛ حال آنکه این استاد فرزانه در خصوص انتخابات قائل بود که خدا می‌خواهد انتخابات آزاد برگزار شود تا مردم در امتحان قرار گیرند؛ بنده از زبان این استاد شنیدم که اسلام دیکتاتوری ندارد زیرا هدف از اجرای احکام، هدایت است و با دیکتاتوری راه هدایت بسته می‌شود.

ابوترابی با تأکید بر اینکه هدف امر به معروف و نهی از منکر نیز غیر از هدایت نیست، تصریح کرد: چرا باید به شیوه‌ای به این فریضتین الهی وارد شویم که زمینه‌سازی شود و تندی صورت نگیرد زیرا هدف، هدایت است و این اصل در مرام و رفتار علامه مصباح نمایان بود.