جابری انصاری: اسرائیل بدون حمایت آمریکا امکان بقا ندارد / خانیکی: غزه؛ میدان پیروزی «روایت بر الگوریتم»

به گزارش ایکنا، نشست «فلسطین؛ ریشه‌ها و پیامدها» به همت انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و با همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی، عصر روز گذشته، سه‌شنبه ۲۵ مهرماه، در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
 
در این نشست، حسین جابری انصاری، کارشناس مسائل خاورمیانه، علی ربیعی، عضو اتحادیه انجمن‌های علوم اجتماعی ایران، حسین علایی، کارشناس مسائل استراتژیک، حسین سلیمی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و عضو انجمن علوم سیاسی ایران، هادی خانیکی، عضو انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و محمدعلی مهتدی، عضو انجمن مطالعات صلح ایران، از ابعاد مختلف به بررسی مسئله فلسطین و تحولات اخیر در غزه پرداختند.

 

حسین جابری انصاری، کارشناس مسائل منطقه و معاون پیشین عربی و آفریقای وزارت امور خارجه، در سخنانی با طرح این سؤال که آیا پروژه صهیونیسم سیاسی و اسرائیل پاسخی به مسئله یهودی و مشکل یهودیان در اروپا است، گفت: صهیونیسم سیاسی یک تفسیر غیر سنتی از یهود و ارائه‌ای از یهودیت سیاسی ذیل فضای ایجاد شده در اروپا پس از معاهده وستفالیا و شکل‌گیری دولت ـ ملت‌ها است.

 

 

وی افزود: صهیونیسم سیاسی پاسخی به مسئله یهودآزاری در اروپا بود تا یهودیان از سراسر جهان جمع شده و به ارض موعود، سرزمین تاریخی یهودیان، منتقل شوند و زمینه شکل‌گیری یک دولت ـ ملت یهودی شکل بگیرد.

 

جابری انصاری اظهار کرد: بعد دیگر صهیونیسم سیاسی، تفسیر الهیاتی جدید از مسئله بازگشت به ارض موعود و وظیفه یهودیان است. زیرا مطابق تفسیر سنتی تشکیل اسرائیل در نهایت و غلیه یهودیان بر جهان را منوط به ظهور حضرت مسیح(ع) در آخرالزمان است و تقدیر الهی این است که یهودیان تا آن زمان در آوارگی باشند اما صهیونیسم سیاسی تفسیر دیگری ارائه می‌دهد و می‌گوید ما وظیفه داریم این دولت یهودی را تشکیل دهیم و تشکیل دادن این دولت مقدمات ظهور حضرت مسیح(ع) را فراهم می‌کند.

 

وی ابراز کرد: این ایده در ذهن برخی روشنفکران یهودی و صهیونیست‌ها شکل گرفت اما این ایده چطور عملیاتی شد و یک دولت در این منطقه خاص ژئوپلیتیکی و نقطه اتصال آسیا و آفریقا و اروپا ایجاد شد. اتفاقی که افتاد در قالب وعده «بالفور» در سال 1917 وزیر خارجه وقت بریتانیا رسما به روچیلد، از یهودیان ثروتمند جهان، تعهد می‌دهد دولت بریتانیا از ایده تشکیل وطن قومی یهود در فلسطین حمایت می‌کند.

 

 

این کارشناس مسائل منطقه بیان کرد: لحظه تاریخی لحظه فروپاشی خلافت عثمانی است و تب و تابی در میان ملت‌های عربی و اسلامی شکل می‌گیرد تا کشورهای عربی و اسلامی ساخته شوند. بریتانیا که قیمومیت فلسطین را برعهده دارند در این لحظه تاریخی به صهیونیست‌ها برای آوردن سلاح و تجهیزات و نیرو و شهرک‌سازی و آوردن مهاجران کمک می‌کنند. لذا به مرور این پروژه ذهنی جمعی از روشنفکران یهودی در ذیل مدرسه صهیونیسم سیاسی به یک پروژه واقعی تبدیل می‌شود و به جنگ 1948 و بعد آن می‌رسیم و دولت اسرائیل در این منطقه مستقر می‌شود. 

 

جابری انصاری اظهار کرد: در واقع این دولت بدون همپیمانی صهیونیست‌ها با دولت‌های قدرتمند غربی،‌ انگلیس و بعد آمریکا، امکان ایجاد، بقا و ادامه حیات نداشت و تا به امروز هم اسرائیل خدماتی در ارائه این حمایت‌ها به غرب ارائه می‌دهد تا جلوی هرگونه روند دموکراتیک و تغییرات مثبت را در منطقه بگیرد.

 

وی افزود: وقتی فلسطین اشغال شد، ملت‌ها، توده‌ها، نخبگان و روشنفکران، همگی گفتند ارتش‌ها باید فلسطین را آزاد کنند و پس از آن ارتشی‌ها یکی پس از دیگری در جهان عرب کودتا کردند و پی در پی نظام‌های کودتایی به نام آزادذی فلسطین روی کار می‌آیند ولی بر صندلی که می‌نشینند مطابق همه دیکتاتورها در خاورمیانه و جهان، از جای خود تکان نمی‌خورند و فلسطین را به حال خود رها می کنند و با اسرائیل صلح می‌کنند ما نظام‌های کودتایی باقی می‌مانند. 

 

جابری انصاری بیان کرد:  این نظام های کودتایی تا سال 2011 باقی می‌مانند تا نهضتی در منطقه اتفاق می‌افتد اما با کانون‌های قدرت، ارتش‌ها و مراکز مافیایی بهار عرب را دوباره به خزان عرب تبدیل می کنند. لذا در عمل روند طبیعی دموکراسی، رشد، توسعه و همه روندهای طبیعی که در منطقه ما در پسافروپاشی امپراتوری عثمانی باید اتفاق می‌افتاد با این خنجر که در منطقه کوبیده شد، متوقف شد.

 

 

این کارشناس مسائل خاورمیانه یادآور شد: یهودآزاری و هولوکاست در اروپا و غرب انجام شد، نه در جهان اسلام اما هزینه آن از جیب مسلمان داده شد و غربی‌ها این را در منطقه کاشتند. سوال این است که هولوکاست در اروپا انجام شد چرا هزینه آن را باید ملت‌های عرب و اسلامی و فلسطینی‌ها باید پرداخت کنند؟

 

وی ادامه داد: هولوکاست یک مسئله تاریخی است. در یک مقطعی یهودآزاری در جهان اتفاق افتاده و بعد هم به هولوکاست منتهی شده است؛ حال هولوکاست و یهودآزاری یک ملتی مجوز شرعی، قانونی، سیاسی و بین‌المللی برای اجرای هولوکاست مستمر و دائم چند دهه‌ای در ارتباط با یک ملت و سرزمین دیگری می‌شود؟ آیا این اخلاقی و انسانی است و به لحاظ حقوقی، قانونی، سیاسی و بین‌المللی قابل دفاع است؟ 

 

جابری انصاری تصریح کرد: شما از یک هولوکاست تاریخی حرف می‌زنید که اگر کسی آن را نفی‌کند او را در تمام اروپا مطرود و زندانی می‌کنید، حال چطور غربی‌ها از یک هولوکاست جاری در طول 8 دهه گذشته در فلسطین حمایت می کنند؟ این چه استاندارد  چندگانه‌ است که در سیاست کثیف بین‌المللی دنبال می‌شود و بر اساس این سیاست یک ملت به طور مستمر در طول چند دهه تمام حقوق بدیهی و طبیعی‌اش نقص شده، سرزمینش اشغال شده، به اجبار کوچانده شده و یک میلیون فلسطینی در جنگ 1948 آواره شدند که امروز به 6 میلیون اواره رسیده‌اند.

 

 

وی با اشاره به اتهام تروریست به گروه‌های مقاومت گفت: مقاومت در تمام تاریخ بشر مشروع بوده است. مقاومت هر ملتی در برابر اشغال خارجی مشروع‌ترین مسائل است. می گویند خشونت محکوم است و اینها اعمال خشونت می‌کنند اما اگر خشونت محکوم است چرا بالاترین درجه اعمال خشونت توسط اسرائیلی‌ها از لحظه اشغال فلسطین در سال 1948 تا به امروز به شکل مستمر امتداد پیدا کرده است؟ آیا بمباران‌های صدها و هزاران تنی در همین روزها در غزه خشونت نیست و دفاع مشروع است؟ اگر این دفاع مشروع توسط اشغالگران به خاطر عملیات فلسطینی‌ها است، آیا کل کاری که فلسطینی‌ها انجام می‌دهند تا وضعیت خود را به نقطه‌ای برسانند و از این بی‌سامانی و آوارگی رهایی پیدا کنند، مقاومت و دفاع مشروع نیست؟

 

جابری انصاری اظهار کرد: رئیس‌جمهور اسرائیل اعلام کرده همه کسانی که در غزه هستند، مسئول و شریک در کاری هستند که حماس انجام داده چون اگر شریک نبودند باید شورش می کردند و نمی‌گذاشتند حماس در غزه حاکم باشد. آیا این منطق لرزان نیست؟ با این منطق چرا از شهروند اسرائیلی صحبت می‌کنند در حالی که اصطلاح شهروند اسرائیلی زیر سؤال است. زیرا اینها شهرک‌نشین بوده و همچنان یهودیان در حال واردات هستند.  

 

کارشناس مسائل منطقه بیان کرد: صهیونیست‌ها از سال 1948 قانونی تحت عنوان «قانون بازگشت» دارند که براساس ان هر یهودی در جهان به محض اینکه اراده کند، می‌تواند به سرزمین اشغالی بیاید و تا به همین امروز اینها به اراضی اشغالی می‌آیند و شهرک‌سازی می کنند و اراضی فلسطینیان را می‌گیرند. 

 

وی تأکید کرد: هیچ یک از حقوق فلسطینی‌ها تا به امروز به آنها داده نشده، بدیهی‌ترین حقوق فلسطینی‌ها نقض و نفی شده و در تمام نبردها و درگیری‌ها کشتار نهادینه و سازمان‌یافته و تروریسم رسمی دولتی در ارتباط با آنها اعمال می شود. آیا فلسطینی‌ها حق دفاع از خود را ندارند؟ حق پیگیری حقوق بدیهی و طبیعی خود را ندارند؟ به نظرم پاسخ این سوالات کاملاً روشن است

 

جابری انصاری در پایان اظهار کرد: آنچه اجازه نمی‌دهد این پاسخ‌های روشن و بدیهی در جهان مورد توجه قرار گیرد، منافع و سیاست کثیف قدرت‌های بین‌المللی است. آنها به دنبال هداف خود هستند و کاری به حقوق بشر، دموکراسی، اشغال سرزمین و تروریسم ندارند و اینها مسئله آنها نیست. آنچه برای آنها مهم است منافع آنها است و کاشتن اسرائیل در این نقطه و استمرار حیات آن، تأمین‌کننده منافع آنها در کنترل و مدیریت بر صحنه منطقه خاورمیانه است.

 

 

در ادامه هادی خانیکی، عضو انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات ، با موضوع «روایت در برابر الگوریتم» به ایراد  سخنرانی پرداخت.

 

خانیکی با بیان اینکه روایت پدیده‌ای ارتباطی و الگوریتم پدیده‌ای فنی است، گفت: الگوریتم به دنبال محدود کردن ارتباطات و شکل دادن فضاهای خاص رسانه‌ای است که از هوش مصنوعی تا سرمایه‌داری و قدرت سلطه را شامل می‌شود. من می‌خواهم مظلومیت مردم غزه را در این چارچوب بیان کنم تا تنها از منظر سیاسی به این مسئله توجه نشود.

 

 

وی افزود: اتفاقات امروز غزه تکرار همان حوادث ابتدای قرن 20 است. دولتی که با پیشرفته‌ترین ابزارها و روش‌ها توانسته بود یک قوم را با همه تاریخ، فرهنگ و جغرافیای آن به بند بکشد و عجیب‌ترین محدودیت‌ها را بر آن ایجاد کند، یکباره با فوران خشم روبرو شد. در شرایطی که گنبد آهنین در آسمان و ابزارهای سلطه فیزیکی و سرکوب مجازی به دقت مردم فلسطین را زیر نظر داشتند اما خشم فروخورده مردم از جایی غیر منتظره سر باز کرد و شد آنچه شد.

 

 خانیکی اظهار کرد: در شرایطی که الگوریتم‌های اینترنتی در سطوح جهانی و محلی بر کوچکترین حرکات انسان‌ها نظارت دارند، در شرایطی که ماهواره‌های بی‌شمار فضایی حرکت یک خودرو را با دقت زیاد رصد می‌کند و مسیر نقل و انتقال پول به شفافیت رسیده و شرکت‌های مخابراتی می‌توانند هم شبکه ارتباطات افراد را کشف کرده و هم مسیر حرکت آنها را ببینند، چطور چنین رخدادی ممکن می‌شود و این همه ابزار رصد و ردیابی از کار افتادند؟

 

وی بیان کرد: چه شد که این همه تصویرسازی و انگ‌زنی‌های رسانه‌ای علیه فلسطینی‌ها جواب نداد و یهودیانی در دفاع از فلسطینیان در سطح جهان دیده شده‌اند و اینها اتفاقات جدیدی است که رخ داده است و همه جا اینگونه نیست که تصویر ارائه شده از فلسطینی‌ها، خشونت‌بار باشد و در کنار آن چشم‌اندازهای جدیدی از مقاومت در برابر این تصویرسازی از فلسطینی‌ها شکل گرفته است.

 

خانیکی با بیان اینکه «روایت در برابر الگوریتم» یک مفهوم لوکس نیست، گفت: یکی از گزینه‌های جدید و مهم مفهوم روایت است . مرز میان تصویر و روایت مشخص نیست اما در روزگار فعلی می‌توان روایت را در برابر تصویر نشان داد.آنچه در رسانه‌ای شدن می‌بینیم تصویر است اما فراتر از آن هم روایت وجود دارد. تصویرها می‌توانند شرورانه و غیریت‌ساز منعکس شوند اما روایت از اعماق وجود برمی‌خیزد و منتشر می‌شود.

 

این استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی با تأکید بر اینکه در غزه شاهد پیروزی «روایت بر الگوریتم» هستیم، گفت: جهان ما با روایت ساخته می‌شود و جنبش‌های موفق توانستند روایت را در برابر سلطه نشان دهند که می‌توان به جنبش‌های گاندی، سیاهان در آمریکا، ویت‌کنگ‌ها، انقلاب کوبا، حرکت ضد آپارتاید در آفریقا و انقلاب ایران اشاره کرد و روایت‌های ساخته شده به کمک مقاومت آمدند.  

 

وی بیان کرد: از این منظر روایت یکی از مؤلفه‌های قدرت در دنیای امروز است که به گفته «کاستلز»، نظریه‌پرداز معروف ارتباطات،  می‌تواند هویت چندوجهی را با استمرار روایت می توان ساخت.

 

 

خانیکی تأکید کرد: آنچه که به یک فلسطینی اراده حرکت را در این شرایط محاصره می‌دهد، جز همین روایت و هویت نیست و فلسطینی امروز توانسته داستان تازه‌ای بسازد، اگرچه آغازش مانند گذشته با قربانی شدن نبود بلکه با قدرت و حمله بود. با این روایت همه مظلومان جهان با همه تفاوت‌ها، با او همذات‌پنداری کنند و در دفاع از فلسطین راهپیمایی کنند.

 

وی ابراز کرد: آنچه فلسطین را متحد و هماهنگ می‌کند در مرتبه نخست توجه به روایت و کنش‌های زبانی است. می‌توان با همین سرمایه فرهنگی به وجود آمده و تجربه و مفاهیم وابسته آن مانند هویت، شبکه، گفت‌وگو، ارتباط، رسانه و امید بیشتر به ضرورت روایت پی برد. 

 

خانیکی با بیان اینکه امروز در روزگار روایت‌های جعلی و مهندسی شده به سر می‌بریم و نظام سلطه پارازیت تولید می‌کند و جلوی راه رشد روایت‌های انسانی را سد می‌کند، گفت: جنگ غزه را می‌توان در امتداد بسیاری از اتفاقات بزرگ تاریخی و جنگ‌ها و بحران‌های بزرگ دید و مورد تحلیل و بازنمایی قرار داد. ما باید از خود بپرسیم چه روایتی از این جنگ داریم؟ آیا جنگ غزه فقط موشک است؟ موشک که شلیک و تمام شد؛ حالا از این به بعد روایت و انسان‌ها و حقوق آنها مهم است. آن موشک‌ها هم از دل همین روایت‌های تاریخی و سیاست بیرون آمده است.

 

عضو انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات اظهار کرد: آنچه در تحلیل محتوای فضای رسانه‌ای استخراج می‌شود، حکایت از آن دارد که از فضای دو قطبی و سیاسی عبور کرده‌ایم. به نظرم تغییرات به سود مظلومیت مردم فلسطین است و در هنگام شکستن و تضعیف بازنمایی آنچه شاهدش بودیم، هستیم.     

                         ‌