انتقاد آیت‌الله رشاد از لباس برخی طلاب و تاکید آیت‌الله اعرافی بر حوزه اصیل

به گزارش ایکنا، آیین رسمی آغاز سال تحصیلی حوزه علمیه استان تهران صبح امروز 3 مهر در مرقد امام خمینی(ره) برگزار شد.

در ابتدای این مراسم آیت‌الله علی‌اکبر رشاد؛ رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سخنرانی کرد که گزیده مباحث وی را در ادامه می‌خوانید؛

نکاتی برای پیشبرد بهتر حوزه علمیه تهران یادداشت کردم که خدمت شما عرض می‌کنم. یکی اینکه حوزه به علوم عقلی اهتمام کند و متون اصیل و اساسی خوانده شود. باید منظومه خوانده شود، باید اسفار خوانده شود، باید شفا خوانده شود، باید سایر منابع اصیل ما خوانده شود، باید شرح تجرید در کنار مباحث جدید خوانده شود، باید فلسفه‌های مضاف که امتداد میدانی حکمت است در حوزه تهران خوانده شود. اساسا اصول بدون فلسفه اصول، فقه بدون فلسفه فقه، سیاست بدون فلسفه سیاست مشکلات را حل نمی‌کند.

بسط فقه بدون پیوند با علوم انسانی میسر نیست

مورد بعد توسعه رشته‌های تخصصی است. وضع ما در این زمینه خیلی مساعد نیست و از حوزه تهران بیش از این توقع می‌رود. ما نباید مدرسه‌ای داشته باشیم که چند رشته تخصصی نداشته باشد. هر مدرسه‌ای توانایی دارد باید حداقل یک رشته تخصصی راه اندازی کند. اهتمام به توسعه رشته‌های تخصصی و پیوند بین فقه و علوم انسانی از وظایف ماست. بسط فقه بدون پیوند آن با علوم انسانی میسر نیست. نمی‌شود فقه الاقتصاد تولید کرد و مشکلات اقتصادی جامعه را مرتفع کرد بدون اینکه علم اقتصاد را در حوزه ترویج کرد. نمی‌توان این همه پرسش‌های مدیریت، سیاست و بحث‌های گوناگون را پاسخ داد ولی با این علوم آشنایی نداشت.

فقیهی اگر بخواهد به فلسفه فرهنگ بپردازد باید با نظریه فرهنگ آشنایی داشته باشد. اساساً مگر می‌شود موضوع را نشناخت و فتوا داد. من تقاضا دارم اساتید به موضوعات جدید ورود کنند و مباحث جدید در کرسی درس خارج، محل بحث قرار گیرد. ما فقه سیاست داریم، فقه هنر داریم، فقه قوه قضائیه داریم. بله، مقداری زحمت دارد چون منابع کم است، کتاب کم است ولی به این مباحث جدید نیاز داریم. لذا تقاضا دارم اساتید به فقه معاصر اهتمام بیشتری کنند.

انتقاد از پوشش برخی طلاب

مورد بعد اهتمام به تهذیب و اخلاق طلاب و راسخ ساختن زی روحانیت در آنهاست. برخی طلاب زی طلبگی ندارند، روح روحانیت در وجود برخی طلاب رسوخ نکرده و تا زمانی که طلبه طلبه نشود، تا زمانی که طلبه آخوند نشود، نمی‌تواند رسالت خود را انجام دهد. جالب نیست طلبه ما لباس آنچنانی بپوشد، پیراهن رنگی بپوشد و لباس روحانیت به تن نکند. این لباس جزء هویت ماست. نماد هدایتگران دین است. چرا حالت دوزیستی رایج و عادی می‌شود؟ اینجا ایران است، کشور رسول الله(ص) است. نباید طلاب را اینطوری ببینیم. پوشیدن لباس روحانیت مقداری سختی دارد، شاید کسی به شما جسارت کند ولی باید تحمل کنید. امروز لباس طلبگی داشتن قریب به وجوب است چون علم است. به کوری چشم دشمن، طلبه باید با لباس روحانیت در خیابان حرکت کند.

مورد بعدی تقویت علاقه طلاب به امام زمان(عج) است که از تکالیف ماست. مسئله بعد شناسایی آثار سوء دوره کرونا از جمله تحصیل غیر حضوری و جبران آنهاست. روش تحصیل غیر حضوری در حکم اکل میته است یعنی اگر مجبور شدید کلاس غیر حضوری برگزار کنید. طلبه باید زانو به زانوی استاد بنشیند و درس را بیاموزد و قداست و معنویت جلسه درس را درک کند. مورد بعد احیای سنت‌های اصیل حوزه مثل مباحثه است. مسئله بعد این است که باید مدارسی را تاسیس کنیم تا نوجوانان دروس حوزه را در آنها بخوانند و وقتی دیپلم گرفتند دروس حوزه را ادامه دهند. اگر این کار را نکنیم معضل جذب داوطلب حل نمی‌شود. مورد بعد بومی‌گزینی و جذب طلاب تهرانی به جای طلاب شهرستانی است. مسئله بعدی راه اندازی کرسی‌های آزاد اندیشی در حوزه است. نکته بعدی ارائه خدمات معرفتی در حیطه هر مدرسه‌ای است. هر مدرسه باید به اطراف خودش را نورافشانی کند و به مردم آن محل اثر بگذارد. مورد آخر هم امداد اجتماعی و غم‌خوری مردم گرفتار است تا مردم حوزه را پناه خود بدانند.

توصیف پیامبر(ص) در بیان امیرالمومنین(ع)

در ادامه این مراسم آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور نیز سخنرانی کرد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید؛

امیرالمومنین(ع) در بیش از 40 موضع نهج‌ البلاغه سیمای رسول خدا را تصویر کردند. تصویری که امیرالمومنین(ع) به عنوان نزدیکترین فرد به رسول خدا از ایشان ارائه می‌د‌هند بی‌نظیر است و بهترین تصویر از پیامبر(ص) را در کلمات آن حضرت شاهدیم. نهج‌ البلاغه باید کتاب زندگی ما باشد. این کتاب باید همیشه کنار دستمان، آویزه قلب و آویزه گوشمان باشد.

ایشان در خطبه 71 در توصیف پیامبر خدا(ص) بیش از 20 صفت از اوصاف رسول خدا را بیان می‌کند. از جمله می‌فرمایند: «الْخاتِمِ لِما سَبَقَ»، این پایان بودن منافات با مرتبه یک بودن ندارد به دلیل اینکه بشر قرار بوده در مدرسه انبیاء تربیت شود، سلسله انبیا آمدند تا نوبت به ختم رسل رسید. مدرسه رسول خدا(ص) مدرسه کاملی بود که تمام رسالت رسولان پیشین در آن جمع شده بود. حضرت در ادامه می‌فرمایند: «وَالْفاتِحِ لِمَا انْغَلَقَ». پیامبر(ص) کدام در بسته را گشود؟ مقصود معارف بلندی است که جز رسول خدا آنها را معرفی نکرد و اگر ایشان نبود گنجینه‌های خداوند مخفی می‌ماند. ایشان آن حقایق عالم غیب را در آیینه قرآن منعکس کرد، این عظمت رسول خدا است. بسیاری از ابواب حکمت جز با رسول خدا گشوده نمی‌شد و ایشان توانست گنجینه‌های مخفی خدا را معرفی کند. این جایگاه رفیع اشرف مراتب عالم هستی و مولود ربیع است. آنقدر درها با وجود رسول خدا گشوده شد که پیش از آن سابقه نداشت و حتی انبیای اولوالعزم به آن مرتبه راه نداشتند ولی رسول خدا به همه آنها راه داشت و از همه مراتب هستی تحفه آورد.

شما طلبه‌ها امتداد رسالت این پیامبر(ص) هستید، خود را دست کم نگیرید. یوسف جان ما و حضور ما در حوزه بالاترین کالاست. این کالا امتداد حرکت رسول خداست. باید این صفات نصب العین شما باشد. حضرت در ادامه می‌فرمایند: «حَتّى اَوْرى قَبَسَ الْقابِسِ، وَ اَضاءَ الطَّريقَ لِلْخابِطِ، وَ هُدِيَتْ بِهِ الْقُلُوبُ بَعْدَ خَوْضاتِ الْفِتَنِ وَالاْثامِ، وَ اَقامَ مُوضِحاتِ الاْعْلامِ». این رسولی که جهاد مستمر داشت و اراده استوار او هیچ گاه سست نشد چراغی برای هدایت روشن کرد و پرچمی برای نجات بشر بلند کرد. این فلسفه حوزه است. حوزه باید امتداد این رسالت باشد.

من در امتداد این سخن مطالبی فهرست‌وار عرض می‌کنم. ابتدا این مقدمه را ذکر کنم که حوزه تهران یک جایگاه رفیعی دارد که باید تلاش زیادی کرد به قله نائل شود. حوزه تهران باید پاسخگوی این جایگاه و این منزلت باشد. هر چه در تهران رقم خورد هم در ایران اثر دارد و هم تمام عالم تحت تاثیر امواج آن قرار می‌گیرند. این جایگاه و امواج ملی و فراملی مسئولیت ما و شما را مضاعف می‌کند. هر اقدامی در این شهر انجام شود موجی پدید می‌آورد که به همه ایران بازتاب دارد. این هم یک افتخار بزرگ است و هم مسئولیتی سنگین و اگر درست عمل نکنیم عقاب الهی را به همراه خواهد داشت. این جایگاه حوزه تهران است.

شما برای خودتان نیستید برای ایران و جهان هستید. باید این جایگاه را بزرگ داشت و با این نگاه حوزه را سامان داد. حوزه تراز انقلاب اسلامی که امام آن را می‌خواست و رهبری ما را به آن فرا می‌خواند و مراجع و علما ما را به آن دعوت می‌کنند ترازی فراتر از حوزه پیشین دارد و به مجاهدت بیشتری نیازمند است.

نکته اولی که می‌خواستم عرض کنم احیای هویت تاریخی و درک عمیق تاریخ از حوزه است. حوزه ما برای دیروز و امروز نیست و بیش از هزار سال استمرار داشته و در طول قرن‌ها متصدی همه دانش‌های بشری بوده است. این حوزه تاریخی یک درخت تنومند است که هویت واحد دارد که از گذر قرن‌ها گذشته است. ما بی‌ریشه نیستیم بلکه حوزه اصیل و تاریخی هستیم و هویتی داریم که باید به آن تکیه بزنیم. این تاریخ به ما هویت و عزت می‌دهد، بزرگی و شخصیت می‌دهد. وقتی امام خمینی(ره) در خرداد سال 42 مستکبران عالم را مخاطب قرار داد هیچ قدرت مادی نداشت ولی هویت علمی و حوزوی‌اش چنان اعتماد به نفسی به او داده بود که مقابل مستکبران عالم ایستاد.

مورد بعد توجه به این نکته است که انقلاب اسلامی برآمده از حوزه است و در مصاف با تمدن مادی غرب است. شناخت تمدن مادی غرب کار حوزه است. شناخت غرب و آشنایی با نقاط ضعف و قوت غرب و شناخت این مصاف فرهنگی نیازمند شهید مطهری و علامه طباطبایی است.

مورد سوم داشتن رویکرد جهانی و بین المللی است. اگر شما یک امام جماعت در یک مسجد هستید هم باید نگاهتان جهانی باشد. مورد چهارم نگاه جامع و فراگیر به همه قلمروها است. مورد پنجم توجه به حوزه اصیل و معاصر است. کسانی در سنت‌ها می‌مانند و نمی‌توانند به تحولات جواب بدهند، برخی نیز دچار روشنفکری و التقاط می‌شوند. امام خمینی، علامه طباطبایی، مقام معظم رهبری نشان دادند هم باید اصیل باشیم و به علوم حوزه تکیه بزنیم و هم اینکه چشمی به جهان جدید داشته باشیم. مورد ششم این است که حوزه مردمی است و دلسوز و مشفق مردم است بنابراین میان حوزه و مردم نباید هیچ واسطه‌ای باشد.

مورد بعد اخلاقی بودن است. نکته بعدی توجه به حوزه سیاسی به معنای درست است. یعنی حوزه دچار سکولاریزم نباشد و در عین حال از سیاست‌زدگی و فرو افتادن در گرایشات غلط پرهیز کند. مورد نهم اینکه تمام نظامات حوزه باید از رویکرد تبلیغی و تبیینی برخوردار باشد و همه فعالیت‌های حوزوی به سرانجام هدایتگری برسد. این اصل مهمی است که بر اساس سخنان مقام معظم رهبری در حال پیگیری و انجام است. مورد آخر نیز روحیه جهادی و انقلابی است و تلاش برای پیشبرد آرمان‌های انقلاب. این 10 نکته باید در فعالیت‌های ما انعکاس داشته باشد.