وعده حمایت از متولی تازه شورای توسعه فرهنگ قرآنی با چاشنی نقد شیوه واگذاری
در نشست «واگذاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی؛ فرصت‌ها و چالش‌ها و آینده‌پژوهشی این موضوع» ضمن تأکید بر تبعیت از مصوبه انتقال دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی به سازمان تبلیغات اسلامی به این شیوه انتقال نقد وارد شد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست «واگذاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی؛ فرصت‌ها و چالش‌ها» 21 شهریور، با حضور تعدادی از مدیران فعلی و سابق امور قرآنی، اعضای حقیقی شورای توسعه فرهنگی قرآنی، صاحب‌نظران، رئیس و مدیران سازمان قرآنی دانشگاهیان در محل سالن جلسات خبرگزاری برگزار شد. در ادامه بخش نخست این نشست دوساعته را می‌خوانید؛
بیشتر ببینید بخوانید:
گزارش تصویری واگذاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی؛ فرصت‌ها و چالش‌ها
شورای توسعه فرهنگ قرآنی رسماً به سازمان تبلیغات اسلامی واگذار شد + عکس
در ابتدا محمدحسین فریدونی، مشاور دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی با اشاره به پیشینه‌ای از فعالیت‌های این شورا و تدوین منشور توسعه فرهنگ قرآنی، ضمن ذکر نام تعدادی از تلاش‌گران و پیشتازان در راه‌اندازی شورا و تدوین منشور، پیشنهاد داد تا طی جلسه‌ای در ایکنا با حضور حجت‌الاسلام حمید محمدی، دبیر پیشین شورای توسعه فرهنگ قرآنی، برگزار و 14 سال، مدیریت ایشان بررسی شود.
فریدونی بسیاری از نقاط مثبت و منفی عملکرد شورای توسعه فرهنگ قرآنی را ناشی از مدیریت پیشین دبیرخانه شورای توسعه دانست و تأکید کرد: شاید بسیاری از فرصتسوزیها و مواردی که نسبت به آنها نگاه ویژه‌ای وجود دارد به متنِ منشور و عملکرد کمیسیون‌ها و دبیران سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی برنگردد، بلکه به سبک مدیریتی دبیرخانه شورا در این سال‌ها بازگردد. تأکید دارم افرادی که در دبیرخانه و شورا مسئولیت جدید می‌گیرند، واقعاً به دنبال کار باشند.
امکانات نظام توسعه فرهنگ قرآنی
فریدونی با اشاره به اینکه در شورای توسعه فرهنگ قرآنی مجموعه اسناد از جلسات مکرر تهیه شده و مطالعات و اطلاعات متعددی جمع‌آوری شده است، اضافه کرد: پیشینه‌ای که در دبیرخانه شورا موجود است و مستندنگاری‌ها و طبقه‌بندی‌هایی که شده در نوع خود منحصر به فرد است. از ویژگی مصوبات این شورا در مقایسه با دیگر شوراهای اقماری شورای عالی انقلاب فرهنگی این است که تمامی مصوبات شورای توسعه فرهنگ قرآنی دوگانه است، یعنی هم مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و هم مصوبه مجلس شورای اسلامی را داشته و دارای بالاترین جایگاه حقوقی است.
وی ادامه داد: هیچ یک از شورای تخصصی از شوراهای 11گانه اقماری شورای عالی انقلاب فرهنگی به اندازه شورای توسعه فرهنگ قرآنی اختیارات ندارند. مشروعیت اجتماعی شورا و قدرت حمایت مالی آن نیز قابل توجه است. اگر اساسنامه صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی مطالعه شود، تصریح شده که اعتبارات آن فقط برای اجرای اقدامات اسناد است و کمیته تخصیص صندوق، حق پیشنهاد برنامه ندارد و دستگاه‌ها باید پیشنهادات خود را طبق اقدامات هر سند به کمیسیون‌ها ارائه دهند و کمیسیون‌ها برنامه‌ها را جمع‌آوری و به کمیته تخصیص ارسال کنند. کمیته تخصیص نیز به اقتضای بودجه اولویت‌بندی می‌کند.
فریدونی مدعی شد که هیچ سامانه‌ای به قوت، شفافیت و ریزه‌کاری‌های لحاظ شده به اندازه سامانه نظام توسعه فرهنگ قرآنی در ایران وجود نداشته و ندارد، افزود: متأسفانه در این سال‌های فعالیت شورای توسعه فرهنگ قرآنی فرصتسوزیها زیاد بود. به خاطر دارم در برهه‌ای از زمان حتی اعتبارات به صندوق قرآنی واریز نمی‌شد و همین مسئله به حذف ردیف اعتباری صندوق و تجمیع این اعتبارات در بودجه دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی شد و این حذف ردیف بودجه، سؤالی است که باید بدان پاسخ داده شود.
در ادامه این جلسه محمدعلی خواجه‌پیری، از پیشکسوتان قرآنی و مؤسسان شورای توسعه فرهنگ قرآنی طی سخنانی اظهار کرد: موضوع انتقال شورا مدت‌ها قبل از سوی حجت‌الاسلام خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بنده مطرح شد و عرض کردم که این موضوع به صلاح نیست و دلایل آن را نیز مطرح کردم و بر اینکه بودن شورا در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی امتیاز مثبتی است، تأکید داشتم. همچنین جلسات متعددی با برخی واسطه‌ها برای متقاعد کردن جناب آقای خسروپناه داشتم.
وی اضافه کرد: البته باید تأکید کنم که حجت‌الاسلام قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در دیدارهای متعدد موضع و مخالفت خود را از این انتقال آشکارا بیان کردند و معتقد بودند جایگاه شورای توسعه فرهنگی قرآنی در شورای عالی انقلاب فرهنگی است. مسئله انتقال دیگر شوراهای اقماری فرصت جدیدی را برای آقای خسروپناه ایجاد کرد تا جدی‌تر موضوع را با سازمان تبلیغات اسلامی مطرح کنند؛ حتی حجت‌الاسلام قمی در جلسه رأی‌گیری انتقال شورای توسعه فرهنگ قرآنی به سازمان تبلیغات حضور نداشتند، اما به هر حال استنکاف ایشان در برابر قانون ابلاغی دیگر منطقی نیست و ایشان با قدرت این مدیریت را دنبال خواهد کرد.
بازگرداندن مجدد شورای توسعه تنش‌زاست
خواجه‌پیری بیان کرد: هنگامی که شورای عالی انقلاب فرهنگی به دلایلی چون چابک‌سازی و ... شورای توسعه فرهنگ قرآنی را منتقل می‌کند، بازگرداندن آن به شورای عالی انقلاب فرهنگی جز تنش، فایده دیگری ندارد. به هر حال موضوع مصوب شده و باید اجرای آن با قوت دنبال شود؛ این موضوع با بیان اعتراض متفاوت است. ما همچنان به عدم کارشناسی این انتقال، معترض هستیم.
وی با بیان اینکه در حال حاضر باید آینده این انتقال را بررسی کرد، افزود: برخی از دوستان شبهه می‌کنند که این شورا به سازمان دارالقرآن واگذار شده که صحیح نیست؛ شورای توسعه به سازمان تبلیغات اسلامی واگذار شده است.
این پیشکسوت قرآنی با گلایه از اینکه در این یکسال اخیر، شورا و برقراری جلسات کمیسیون‌ها، کان لم یکن بوده است، اظهار کرد: درصد کمی از بودجه 1400 و 1401 تخصیص یافته است. همه همت کنند تا باز فعالیت‌ها به تعویق نیفتد و بحث اعتبارات و بودجه‌ها را توجه کنیم تا از ارزش آن کاسته نشود و برنامه‌ها نیمه‌کاره رها نشود. قرآنیان باید یک دست شوند تا فعالیت‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی رو به روال طی شود.
دبیری شورا به فردی تمام‌وقت سپرده شود
خواجه‌پیری با اشاره به یکی از شش‌بند جمع‌بندی شده در تشریح فرایند واگذاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی به سازمان تبلیغات اسلامی بیان کرد: انتقال شورای توسعه فرهنگ قرآنی به سازمان تبلیغات اسلامی به مدت سه سال است و بعد از آن کارکرد سازمان تبلیغات اسلامی ارزیابی می‌شود و تصمیم مقتضی در آن زمان گرفته خواهد شد. باید تلاش شود دبیری شورا به فردی تمام‌وقت سپرده شود تا آسیبی به برنامه‌ها و بودجه‌های شورای توسعه وارد نشود و بتواند این کشتی را با امنیت به ساحل برساند.
وی با اشاره به موارد مربوط به تخلفات و آسیب‌های مطرح شده، اظهار کرد: یقیناً در روند کاهش اعتبارات و تبدیل 200 میلیارد تومان بودجه قرآن به پنج میلیارد تومان مقصر هستیم.
پیشنهاد به سازمان تبلیغات اسلامی
وی پیشنهاداتی را به سازمان تبلیغات اسلامی ارائه کرد و افزود: سازمان تبلیغات اسلامی از سال 97 به بعد را که فعالیت‌های دستگاه‌ها و برنامههای کمیسیون‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی و تخلفات مشخص است، تحویل بگیرد، چرا که فعالیت‌ها و اسناد شفاف است. از سال 97 به قبل باید پایش جدی شود، اما پیشنهادم این است که سازمان تبلیغات اسلامی خود را درگیر این موضوع نکند تا از کار آینده‌اش بازنماند. شورای عالی انقلاب فرهنگی باید از سال 1397 به قبل فعالیت دستگاه‌ها را پایش جدی کند.
به گزارش ایکنا، فریدونی در بخش دوم و پایانی سخنانش به تحول و تنزل ساختاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی و کاهش پست‌ها از 22 پست مصوب به هفت پست در گذشته انتقاد کرد.
سپس ولی یاراحمدی از دیگر فعالان و پیشکسوتان قرآنی به بیان نظرات و دیدگاه خود پرداخت و با ابراز گلایه از عدم حضور طرفین موضوع در این نشست گفت: این رویه خوبی نیست. چنانکه چند نشست قبلی نیز این مشکل بود. عده‌ای کارشناس در خلاً بدون حضور افراد مسئول، نقطه نظراتی را می‌گویند و در ایکنا منعکس می‌شود و مسئولان یا نمی‌خوانند یا اگر می‌خوانند با بی‌توجهی از کنار آن عبور می‌کنند.
شورای توسعه‌ای که محکوم به افتادن در سراشیبی شد
عضو سابق کمیسیون تبلیغ و ترویج قرآن کریم با اشاره به اینکه وضع موجود قابل پیش‌بینی بود، افزود: حدود شش سال قبل با تعدادی از دوستان خدمت حجت‌الاسلام حمید محمدی رسیدیم و بیان شد که شورای توسعه در نقطه عطفی هست که اگر حرکت و تحول جدی شروع نشود، محکوم به افتادن در سراشیبی و از بین رفتن کارکردهای خودش است. هنگامی که شورایی سیاستگذار نتواند پایش و نظارت بر اجرای سیاست‌هایش داشته باشد و در خود ایجاد تقویت کند، عملا آن سیاست‌ها به سمت اجرا نمی‌روند یا کم‌اثر می‌شوند. چنانکه این ناکارآمدی را در سال‌های قبل شاهد بودیم.
رئیس اسبق مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه ادامه داد: بنده رؤسای قبلی شورای عالی انقلاب فرهنگی را از لحاظ تخصص در دوره‌هایی مرتبط با علم و دانش مورد نیاز بر چنین سازمان فرهنگی عریض و طویلی، مناسب نمی‌دانستم. اما بالاخره با کدخدامنشی کار را پیش می‌بردند. انتظارمان از جناب آقای خسروپناه به عنوان فردی خردورز و حکیم که علی‌القاعده با منطق و کلام آشنایی دارند، این است که مبنای عملکردشان در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان رنگ و بوی متفاوتی داشته باشد.
این فعال قرآنی اضافه کرد: از طرف دیگر در شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای توسعه فرهنگ قرآنی با حدود 25 عضو و ترکیبی از دستگاه‌ها و صاحب‌نظران و اساتید قرآنی داشتیم که مجمع مشورتی، شش کمیسیون و دهه‌ها کارگروه دارد، یعنی شورای توسعه فرهنگ قرآنی پیکر کارشناسی قابل توجهی دارد که درباره انتقال این شورا، هیچ توجهی به این پیکره کارشناسی نشد، گویی شورایی با این ساختار، خودش قابلیت کارشناسی درباره ادامه حیات خود ندارد و این، دوری از آداب سازمانیِ اندیشه‌ورزی و خردورزی است.
این نوع انتقال، نوعی بدعت در روش‌شناسی تصمیم‌سازی
وی تصریح کرد: چند سال قبل اتفاق نظر جامعه قرآنی بود که شورای توسعه فرهنگ قرآنی از لحاظ ساختاری، روشی، فرایندی، نوع نگاه باید تحولی را رقم بزند که حاصل آن بیاینه‌ای شد و به دلایلی بیانیه به اجرا نرفت.
یاراحمدی تصریح کرد: این نوع انتقال، نوعی بدعت در روش‌شناسی تصمیم‌سازی درباره شورایی است که اساساً برای شأن کارشناسی ایجاد شده است.
وی ادامه داد: این موضوع فاقد منطق علم مدیریتی و اصول ساختاری است. تبعیت‌پذیری سایر ساختارهای همتراز ممکن نیست و در کشور هیچگاه نتوانستیم اینگونه نتیجه بگیریم. چابک‌سازی در سازمان‌ها در فرایندها و روش‌ها معنایی دارد و دارای علم است، ولی در اکثر موارد با کوچک‌سازی و رهاسازی ترجمه می‌شود و این غلط است. معمولاً در کشور ما هنگامی که ساختارهای کوچک شدند رو به نابودی می‌روند.
انتقالی که اِشراف شورای عالی انقلاب فرهنگی را می‌گیرد
یاراحمدی با تأکید بر اینکه ادغام سیاستگذار و مجری و ناظر مفسده‌انگیز است، افزود: حتی وزارتخانه‌هایی که متولی کمیسیون‌ها بودند نتوانستند مستقل شأن کمیسیون را که مأموریت فراوزارتخانه‌ای بوده است به درستی پیش ببرند. قطعاً در اینجا شورای عالی انقلاب فرهنگی اشراف خود را از دست می‌دهد.
وی به فلسفه راه‌اندازی نهادی چون شورای توسعه فرهنگ قرآنی اشاره کرد و گفت: اندیشه‌ورزی و خردورزی نخبگانی در حوزه قرآن، رصد و تحلیل محیطی، مطالعات میدانی و کاربردی برای سیاستگذاری، ظرفیت‌سازی و سازماندهی ظرفیت‌های موجود ملی و بین‌المللی برای تقسیم کار ملی و هماهنگی در سطح ملی برای تعیین حدود و ثغور دستگاه‌ها، اشراف و پایش دستگاه‌های موجود. تمام اینها وظایف مدیریتی فرادستگاهی است. اینها قابل واگذاری نیست، اینها شأن شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
یاراحمدی با اشاره به مطالعه یکی از نسخه‌های تحولی شورای عالی انقلاب فرهنگی(چهاردهمین نسخه آن) اضافه کرد: تا هنگام مطالعه این نسخه نمی‌دانستم مقام معظم رهبری نزدیک به 12 سال قبل شورای عالی انقلاب فرهنگی را «قرارگاه» می‌نامند. در این جزوه 30-40 صفحه‌ای که مطالعه کردم حتی تعریفی ولو سطحی از عبارت قرارگاه درج نشده بود!؟
وی با تأکید بر اینکه انتظارمان از شورای عالی انقلاب فرهنگی این است که مفهوم قرارگاهی را درک کند، بیان کرد: یکی از سطحی‌ترین مفاهیم قرارگاهی، نزدیک بودن فاصله تصمیم‌سازی با صحنه عمل است. این تصمیم و این انتقال، این فاصله را زیاد می‌کند. این شکل واگذاری نوعی عدم اقناع در جامعه قرآنی ایجاد می‌کند و عدم اقناع نسبت به هر موضوعِ مدیریتی یعنی پراندن آن.
یاراحمدی تصریح کرد: اکنون واگرایی باز هم در حوزه قرآن رقم می‌خورد. ضمن اینکه 12 سال قبل طرحی مطرح بود که آن زمان صورت‌بندی دستگاه‌های قرآنی به شکل فعلی نبود. منشور توسعه فرهنگ قرآنی و شورای توسعه این صورت‌بندی را تغییر داد، به طوری که دستگاه‌های کوچک آن موقع با تزریق بودجه و عضویت در شورا بزرگ شدند و به دستگاه‌های مختلف، که شاید مأموریتشان بزرگ نبود، وزن داده شد.
وی تأکید کرد: الان واگذاری به یک دستگاه(سازمان تبلیغات اسلامی) انجام شده است که خودش در حال گذار از مرحله‌ای به مرحله دیگری است و هنوز به طور کامل جای خود را پیدا نکرده است.
این پیشکسوت قرآنی تصریح کرد: این مدل تصمیم گرفتن را باید کنار گذاشت و به ظرفیت‌های موجود و اندیشمندان و صاحب‌نظرانی که عمری را با قرآن گذرانده‌اند، احترام بگذاریم، همانطور که مقام معظم رهبری در اول ماه مبارک رمضان و در پایان مسابقات بین‌المللی، پذیرای قرآنیان هستند. اگر خودمان به عنوان متولیان عرصه فرهنگ حرمت امامزاده‌ها را نگه نداریم از چه کسی می‌توان توقع داشت؟ این شیوه تصمیم‌گیری به ضرر فرهنگ است. توصیه‌ام این است که شورای عالی انقلاب فرهنگی یا سازمان تبلیغات اسلامی تعریف قرارگاه را مد نظر داشته باشند. تا زمانی که به سمت تبدیل نگاه قرارگاهی به عنوان یک شیوه برای کاهش فاصله تصمیم و اجرا و ایجاد نسبت مناسبت بین آنها نرویم، عملاً نتیجه نخواهیم گرفت.
یاراحمدی در پایان تأکید کرد که با وجود تمامی این نقدها و اعتراضات همچنان همکاری و همراهی خود را با هر دستگاهی که بخواهد مسیر امور قرآنی را هموار کند، ادامه خواهد داد و حامی و مشاور این فعالیت‌ها خواهد بود.
ادامه دارد ...
حاضران در این نشست که نقطه نظرات خود را پیرامون موضوع واگذاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی؛ فرصت‌ها و چالش‌ها مطرح کردند، آقایان محمدعلی خواجه‌پیری، ولی یاراحمدی، محمدحسین فریدونی، محمدمهدی بحرالعلوم، محمد انجم‌شعاع، مهدی شکری و میثم معافی از مدیران و فعالان عرصه قرآنی بودند و آقایان سیدعلی سرابی و محمدحسین محمدزاده در ارتباط غیر حضوری و تصویری نظرات خود را بیان کردند و محمدحسین حسنی، رئیس سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور و مدیرعامل ایکنا در این مراسم حاضر بود. همچنین حجت‌الاسلام لیمویی، مدیر دارالقرآن بسیج کشور نیز مهمان غیر حضوری این نشست بود.
ایکنا: طبق اصول کار رسانه‌ای؛ هر یک از غایبان این جلسه که نامی از آنها برده شده و یا مخاطب مطالب عنوان شده هستند، می‌توانند پاسخگوی موارد مطروحه از سوی میهمان جلسه بوده و یا خواستار برگزاری جلسه مناظره باشند.
انتهای پیام
