چالش جذب مدرس برای 3 هزار کلاس قرآن دانشگاه آزاد اسلامی + صوت
مدیر‌کل تبلیغ و امور دینی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به کمبود شدید مدرس انس با قرآن در دانشگاه آزاد اسلامی به جزئیات جذب مدرس و چالش‌های آن در این دانشگاه پرداخت و گفت: مجوز‌های گروه معارف اسلامی هیچ تعهدی نسبت به اینکه با دریافت آن امکان جذب وجود داشته باشد، ایجاد نمی‌کند و صرفاً نشانگر مهارت استاد است و خود فرد باید برای جذب در دانشگاه‌ها تلاش کند و نیز در حال رایزنی هستیم تا دارندگان مدرک کارشناسی ارشد، مجوز تدریس درس انس با قرآن را دریافت کنند.
درس انس با قرآن کریم از سال ۱۳۶۸ به صورت رسمی به ارزش یک واحد درسی برای دانشجویان تمامی مقاطع و رشته‌های تحصیلی دانشگاه آزاد اسلامی ارائه شد. طبق بخشنامه‌ای از مهر سال ۸۷ با نام درس آشنایی با قرائت و روانخوانی قرآن کریم که صرفاً به تدریس روخوانی و روانخوانی قرآن کریم خواهد پرداخت، معرفی شد. سال گذشته، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی، با توجه به آئین‌نامه شماره ۷۷۲/۷۷/ص مورخ یکم خرداد ۱۴۰۰ به منظور تکمیل مدرسان مبرز مورد نیاز برای تدریس درس انس با قرآن کریم در واحد‌های دانشگاه آزاد اسلامی سراسر کشور، فراخوانی را منتشر کرد.
از همان ابتدا اعلام شد که این فراخوان‌ها ویژه افرادی است که مجوز تدریس از طرف نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری ندارند یا تاریخ اعتبار مجوزشان پایان یافته است. برهمین اساس متقاضیان این فراخوان براساس آنچه که اعلام شده بود بایستی دارای مدرک کارشناسی ارشد یا دکتری یا سطح ۳ یا ۴ حوزه داشته باشند یا در یکی از رشته‌های الهیات و معارف اسلامی، علوم قرآن و حدیث، ادبیات عرب و همه رشته‌های حوزوی تحصیل کرده باشند. روز‌های گذشته مراحل پایانی سومین فراخوان جذب مدرس انس با قرآن در حالی به اتمام رسید که طی مشاهدات ما و اعلام برخی از مخاطبان مشخص شد دانشگاه آزاد اسلامی در این فراخوان جذب، هیچ تعهدی را نسبت به پذیرش ندارد و براساس بخشنامه‌ای که از سوی ریاست دانشگاه به تازگی منتشر شده، شرایط مدارک دانشگاهی برای تدریس این درس تغییر داده شده و تنها کسانی که دارای مدرک دکتری هستند، مجاز به تدریس در این درس خواهند بود، موضوعی که برای پیگیری آن به سراغ حجت‌الاسلام والمسلمین محمد معرفت، مدیر‌کل تبلیغ و امور دینی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی، رفتیم. در ادامه متن این گفت‌وگو را می‌خوانید؛
ایکنا_ علت صدور بخشنامه جدید در مسیر جذب اساتید انس با قرآن دانشگاه آزاد اسلامی چیست؟
یک قانون کلی در دانشگاه آزاد اسلامی با عنوان «دستیار هیئت علمی» یا «هیئت علمی وابسته» است که براساس آن اساتید مقاطع کارشناسی ارشد امکان تدریس ندارند و در صورت علاقه‌مندی باید خود را ارتقا داده و هیئت علمی یا هیئت علمی وابسته شوند. آنچه که ضروری است، این است که مدرسان این درس باید از نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه مجوز داشته باشند. برخی از موارد اعلام شده جزء قوانین دانشگاه است و ما هم تابع قوانین دانشگاه هستیم، ولی آنها هم اگر بخواهند از هر استادی با هر شرایطی استفاده کنند، باید مجوز تدریس این درس را از سوی نهاد رهبری داشته باشند.
پیگیری‌هایی از سوی ما در این خصوص صورت گرفته است، چراکه طبق آیین‌نامه این درس، اساتید کارشناسی ارشد هم می‌توانند برای این درس تدریس داشته باشند و اگر قرار باشد که این اساتید را حذف کنند کل کشور با کمبود استاد مواجه خواهد شد. این در حالی است که ما در حال حاضر استاد مجوزدار کم داریم و دانشگاه هم نمی‌تواند کلاس‌های خودش را برگزار نکند.
ایکنا_ براساس آئین‌نامه جذب مدرس انس با قرآن، شرایط از پیش مشخص شده است. آیا ریاست دانشگاه خلاف این آئین‌نامه عمل کرده است؟
این بخشنامه کلی است و صرفاً برای درس انس با قرآن ارائه نشده است. بر طبق آن از این پس اساتید حق التدریس نخواهیم داشت و این افراد برای مجوز تدریس باید به هیئت علمی وابسته تبدیل وضعیت شوند. هیئت علمی وابسته هم شرایط خاص خودش را دارد؛ لذا ریاست دانشگاه نگاه کلی داشتند.
ایکنا_ پس تکلیف کسانی که مدرک کارشناسی ارشد دارند و در فراخوان جذب مدرس انس با قرآن شرکت کرده‌اند یا پیش از این قبول شده و در حال تدریس هستند چه می‌شود؟
این فراخوان‌ها ویژه افرادی است که شرایط خاص آن را دارند و بعد از گذراندن دوره و آزمون، مجوزی را برای آنها صادر می‌کند که می‌توانند در دانشگاه آزاد تدریس داشته باشند؛ لذا افراد دارای این مجوز یک نوع تأیید مهارت دریافت می‌کنند و به آنها اجازه تدریس درس انس با قرآن را در دانشگاه آزاد اسلامی می‌دهد. این مجوز هم مانند کل مجوز‌های گروه معارف اسلامی هیچ تعهدی نسبت به اینکه حتماً با دریافت آن امکان جذب و بهکارگیری آنها هست، ایجاد نمی‌کند و ممکن است دانشگاه از این استاد بهره‌مند نشود.
ایکنا_ با توجه به این سخن شما، پس دانشگاه تعهدی نسبت به جذب کسانی که مجوز مهارت آموزش درس انس با قرآن را دارند، ندارد.
در خود مجوز این موضوع نوشته شده است که این یک گواهی مهارتی است؛ لذا بهکارگیری استاد بسته به نیاز واحد‌ها و شرایط آن دارد. بنابر این ممکن است کسی مجوز را دریافت کند، اما بهکارگیری نشود. باید خود فرد هم تلاش کند تا به عنوان استاد در واحد‌های دانشگاه آزاد پذیرفته شود. ما فقط مجوز می‌دهیم. البته اینگونه هم نیست که واحد‌ها به این نیروها نیاز نداشته باشند و معمولا نیاز دارند. در هر حال داشتن مجوز یک قانون کلی است، اما به معنی این نیست که حتما بهکارگیری می‌شوند.
ایکنا_ در تمامی فراخوان‌های دانشگاه آزاد به «جذب» مدرس انس با قرآن اشاره شده است و جذب به معنی به کارگیری است. اگر قرار بر عدم جذب است، آیا بهتر نبود کلمه جذب حذف می‌شد و کلمه مناسب جایگزین می‌شد؟
برای جذب، این مسیر باید طی شود. کسی که بخواهد این درس را ارائه دهد باید این مراحل را طی کند که شامل ثبت‌نام، آزمون کتبی، آزمون شفاهی، صدور مجوز و آخرین مرحله هم این است که واحد‌های دانشگاه آزاد اسلامی براساس نیازشان جذب را انجام دهند. لذا برای جذب حق‌التدریس این فرایند باید طی شود. البته واحد‌های دانشگاهی هم دستشان برای تعداد جذب آزاد است.
ایکنا_ چند و چون این فراخوان با چه هدفی صورت گرفت؟ و امروز در دانشگاه آزاد به چه تعداد مدرس انس با قرآن نیاز داریم و ظرفیت پذیرش چقدر است؟
هر ترم متوسط ۳ هزار و ۴۰۰ کلاس انس با قرآن کریم در کل کشور تشکیل می‌شود که طبق آیین‌نامه باید ظرفیت آن ۲۵ نفر باشد. متاسفانه در بیشتر واحد‌ها این همکاری نیست و تخلف شکل می‌گیرد، یعنی اگر ما حتی کلاس‌های ۲۵ نفره هم تشکیل دهیم باز هم کمبود استاد شدید داریم. چون این درس یک درس عملی است و نیاز است که استاد با دانشجو مستقیماً و حضوری کار کند. در حقیقت دانشگاه آزاد اسلامی، تنها دانشگاهی است که به این درس توجه کرده است و ما در هیچ دانشگاهی، درسی به این شکل برای آموزش روانخوانی و انس با قرآن نداریم. و طبق این ابتکار خاص بیش از دو دهه است که این درس در دانشگاه آزاد تدریس می‌شود.
متاسفانه تغییر و تحولات باعث شد که سطح کیفی اساتید و برگزاری کلاس‌ها به شدت کاهش پیدا کند؛ لذا باتوجه به این موضوع چند کار انجام دادیم و برای اولین بار سرفصل‌های این درس را مشخص کردیم. حدود شش منبع معتبر در اختیار اساتید گذاشته شد. قبل از آن تنها یک منبع برای اساتید بود و آنها هم حتما باید از آن استفاده می‌کردند. لذا سعی کردیم دست اساتید را باز نگه داریم و سرفصل‌محور بشویم.
بعد از آن بحث فراخوان‌ها بود، چراکه در گذشته مشخص نبود که چه زمانی مجوز داده می‌شود و به چه شیوه‌ای است. الحمدلله امروز این فرایند را اصلاح کرده‌ایم و زمان‌بندی مشخص دارد و در هر ترم یک فراخوان برگزار می‌کنیم. علت آن هم این بود که واقعا کمبود استاد بود و واحد‌ها به سراغ اساتید بدون مجوز و کنترل نشده می‌رفتند. تصمیم ما این بود که با این فراخوان‌ها این کمبود اساتید جبران شود و امروز هم اگر قانون را رعایت کنند همه این اساتید که مجوز می‌گیرند به کار گرفته خواهند شد، چراکه برای این درس استاد بسیار کم داریم.
موضوع بعدی طرح پایش بود که طی یک سال گذشته راه‌اندازی شد و دو بار پایش انجام دادیم. پایش این است که از طریق خروجی‌های سامانه آموزش‌یار برای همه این ۳۴۰۰ کلاس آماری را می‌گیریم که مشخص می‌شود آیا ظرفیت کلاس رعایت شده است؟ آیا استاد مجوز داشته است؟ و آیا جنسیت انطباق بین استاد و دانشجو رعایت شده است یا خود کلاس تفکیک جنسیتی است؟
خوشبختانه ما طی این دو بار پایش اثرات مثبتی دیدیم و در ادامه آمار تخلفات پائین آمد. به همین خاطر واحد‌های دانشگاهی هم به سمت اساتید مجوزدار رفتند. این نشان می‌دهد وقتی پایش ما قدرتمند‌تر پیش می‌رود از آن طرف هم بحث فراخوان جذب مدرس ما معنای واقعی پیدا می‌کند. استاد دیگر مجوز می‌گیرد و واحد وقتی می‌بیند که استاد پالایش شده است، مجبور می‌شود که از همین اساتید استفاده کند. تکمیل این فرایند منوط به تکمیل پازل آن است و شاید نیاز باشد ماه‌ها در این زمینه پیش برویم و این پایش در کنار فراخوان جذب بتواند به هدفی که ما می‌خواهیم یعنی افزایش کیفت کلاس‌ها منجر شود.
ایکنا_ آمار دقیقی وجود دارد که چه تعداد از کسانی که تاکنون در این فراخوان‌ها شرکت کرده و مجوز دریافت کرده‌اند یا تمدید مجوز شده‌اند در دانشگاه آزاد بهکارگیری شده‌اند؟
فراخوان تنها برای صدور مجوز نیست و تمدید هم هست و این افرادی که نیاز به تمدید دارند در این فراخوان شرکت می‌کنند و نیازی به آزمون کتبی ندارند و تنها یک مصاحبه حضوری می‌دهند و مجوزشان تمدید می‌شود که خیلی از این افراد جز هیئت علمی دانشگاه هم هستند. در مرحله قبل حدود دو هزار نفر شرکت‌کننده داشتیم. در مرحله بعد این تعداد به یک هزار و ۲۳ نفر رسید؛ و این کاهشی بودن نشان می‌دهد فراخوان‌ها به هدف اصلی خودش رسیده است. در فراخوان اول حدود ۳۵۰۰ نفر ثبت‌نام کردند که یک هیجان کاذبی در این زمینه وجود داشت. وقتی این جریان پیش رفت در فراخوان سوم افراد نصف شدند و این نشان می‌دهد که عده‌ای توانستند به هدفشان برسند. عده‌ای هم متوجه شدند که شرایط آن را ندارند و ما آن را کنترل کردیم. اما براساس نیازسنجی و آمار معمولا یک دهم قبولی در آزمون کتبی داریم که از این تعداد هم برخی وارد مصاحبه حضوری می‌شوند و ممکن است از یک هزار نفر در کل کشور چیزی حدود ۱۰۰ نفر مجوز داده شود و امکان تدریس پیدا می‌کنند.
ایکنا_ آیا نهاد رهبری تنها صادرکننده مجوز است یا این قابلیت و امکان را دارد تا در مسیر کمک به جذب نیز قدم بردارد؟
تمام ساز و کار این جریان را ما مشخص کرده‌ایم، اما این اختیار را هم به مدیران گروه داده‌ایم که جذب و بهکارگیری در اختیار آنها باشد. گاهی ممکن است فردی مجوز داشته باشد، اما انگیزه کافی برای این درس نداشته باشد و تدریسش کیفی نباشد و در این صورت ما هم اعلام می‌کنیم که از این اساتید استفاده نشود. حتی اگر استاد مجوز داشته باشد باید ارزشیابی و نظرسنجی شود و مجوز ما نباید توقع بیجا ایجاد کند. بنابر این مدیران گروه ما در واحد‌ها می‌توانند از این اساتید استفاده کنند و آن هم به خاطر این است که ما در همه این کار‌ها دخالت نکنیم و در نهایت در استان‌ها و واحد‌ها براساس نیازشان از این اساتید استفاده کنند.
ایکنا_ آیا دارندگان مدارک درجه یک تا سه حفظ تخصصی قرآن می‌توانند در آزمون این فراخوان شرکت کنند؟
بله می‌توانند و جذب آنها در اولویت قرار می‌گیرد. اما این اولویت به این معنی نیست که از آزمون کتبی معاف شوند. در سامانه ثبت‌نام قسمتی را برای این افراد داریم که می‌توانند مدارک خودشان را بارگذاری کنند که اولو‌یت‌هایی را برای آنها در نظر گرفته‌ایم.
ایکنا_ برای این افراد حداقل مدرک چگونه محاسبه می‌شود؟
حداقل مدرک همان کارشناسی ارشد است و طبق آیین‌نامه هم باید مدرک تحصیلی‌شان مرتبط باشد. نهایتا ما برای این افراد می‌توانیم این ارتباط مدرک را لحاظ نکنیم. مدرک پایین‌تر را خود دانشگاه قبول نمی‌کند و حتی اگر ما هم مجوز دهیم یک کار بیهوده کرده‌ایم. البته این امکان وجود دارد که براساس تغییرات آیین‌نامه‌ای این مدرک به دکتری هم تغییر پیدا کند، چراکه ما هم باید در این مجموعه تابع قوانین آموزشی دانشگاه آزاد باشیم، مگر اینکه بتوانیم نظر دوستان را تغییر دهیم. اما در حال حاضر آیین‌نامه مربوط به قبل است و حداقل مدرک ارشد است.
ایکنا_ با این حساب هنوز بخشنامه رئیس دانشگاه آزاد اسلامی عملیاتی نشده است؟
در نهاد رهبری اداره قرآن و عترت داریم و در این خصوص رایزنی و پیگیری‌هایی هم کرده‌ایم. عده‌ای از دوستان به صورت غیر رسمی می‌گویند در این مرحله به احتمال قوی دروس تخصصی لحاظ می‌شود و این مشکل ارتباطی با درس انس با قرآن ندارد و کل دروس معارف اسلامی که نهاد رهبری به آنها مجوز می‌دهد، حتی اگر دانشگاه هم بخواهد قوانین خودش را تغییر دهد، باز هم نیاز به استفاده از اساتیدی دارد که نهاد رهبری مجوز آنها را صادر می‌کند. اگر قرار است دانشگاه قانونی را تغییر دهد، نمی‌تواند از هر استادی در این دروس استفاده کند و این لحاظ داشتن مجوز هم باید منظور شود.
در حال حاضر پیگیر این مسئله هستیم که در ترم پائیز، دانشگاه با کمبود استاد روبه‌رو نشود، چراکه قطعاً دانشگاه هم این اجازه را نمی‌دهد که استاد بدون مجوز تدریس کند و لذا زودتر باید این رایزنی‌ها به نتیجه برسد تا یک تبصره و نکته‌ای در مورد دروس عمومی لحاظ شود و اساتید دارای مجوز از چرخه حذف نشوند و بتوانند تدریس کنند.
ایکنا_ سخن پایانی؟
شعار ما در مجموعه نهاد دانشگاه آزاد اسلامی این است که هیچ فارغ‌التحصیلی نباشد که قرائت قرآن کریم را نداند. تلاشمان این است تا از مقطع کاردانی تا دکترا این درس را بگذرانند. امیدواریم با این آموز‌ه‌ها و این درس، فارغ التحصیلان ما توانایی قرائت و روخوانی قرآن کریم را که دروازه ورود به معارف اسلامی است، کسب کنند و این شعار به فضل خدا محقق شود.
وهاب خدابخشی
انتهای پیام
