غایت هنر، اثبات ارادت هنرمند و مخاطبان به سمت مسیر حق است

به گزارش ایکنا، حمید هنرجو، دبیر بیست‌ویکمین جایزه ادبی قلم زرین در مراسم اختتامیه بیست‌ویکمین دوره جایزه ادبی «قلم زرین» که عصر چهارشنبه، 14 تیر به میزبانی انجمن قلم برگزار شد، با بیان اینکه بعد از برگزاری 20 سال، قبول مسئولیت سکان‌داری این رخداد در گام بیست‌ویکم کار بسیار سختی بود، گفت: باید قبول کرد با وجود تجربه 21 ‌سال راهبری این جشنواره جریان‌ساز، هنوز هم در حوزه ادبیات متعهد و ادبیات انقلابی در آغاز راه هستیم و کارهای فراوانی برای انجام داریم.

وی با تأکید بر اینکه حرکت‌های فرهنگی چون املاهایی هستند که نقاط قوت و ضعف خود را دارند، خاطرنشان کرد: با همین رویکرد و طی مشورت با اعضای هیئت داوران و انجمن قلم برای نخستین بار خودمان دست‌به‌کار شدیم و پیش‌قراول نقد جشنواره خود قرار گرفته‌ایم. بر این اساس پنج جلسه تخصصی نقد برای پنج کتاب برگزیده دوره پیشین جشنواره را برگزار کردیم که با حضور نویسندگان، منتقدان سرشناس و صاحب‌نام کشورمان همراه بود.

هدف جشنواره فرهنگی چیزی جز نزدیکی به مردم نیست

دبیر بیست‌ویکمین جایزه ادبی قلم زرین با اشاره به آنکه برگزاری این جلسات نقد برکات مختلف و متعددی داشت که از دید من مهم‌ترین آن حضور مردم عادی به‌عنوان مخاطبان اصلی کتاب در جلسات نقد و بیان آزادانه رویکرد و نگاهشان بود، اظهار کرد: هدف جشنواره‌های فرهنگی و هنری آن است که خود را به مردم نزدیک کند؛ چرا که رسالت آن‌ها تعامل با مردم و تعالی فرهنگ عمومی جامعه است. به خود افتخار می‌کنیم که انجمن قلم و جایزه قلم زرین توانست بدون هیچ ادعایی، نخستین گام را در این عرصه بردارد.

مگر می‌شود به خدا و عشق او پشت کرد؟

هنرجو در ادامه سخنان خود به قرائت بیانیه‌ای تلفیقی هیئت داوران و خود به‌عنوان دبیر این جشنواره پرداخت و در فرازی به این نکته اشاره کرد که متأسفانه برخی از هنرمندان ما حاضرند برای تبلیغ محصولات سطحی، خوراکی و یا آثار سینمایی که جز تجارت هدف دیگری ندارند و کوچک‌ترین گامی در مسیر تعقل مخاطب خود برنمی‌دارند تمام‌قد حاضر شوند. اما زمانی‌که صحبت از صدور انقلاب به میان می‌آید، روی تُرُش می‌کنند و می‌گویند که هنر سفارشی راه به‌ جایی نخواهد برد.

وی در فرازی دیگر از این بیانیه با طرح این پرسش که «مگر می‌توان به عشق خدا پشت کرد؟»، تصریح کرد: آزادی حقیقی در گرو عشق به خداست و هنر زمانی به‌غایت و نهایت می‌رسد که هدفش در گام نخست اثبات ارادت خود و مخاطبانش به سمت مسیر حق باشد. هر کس که در مسیر حق گام بردارد، بی‌تردید سعادتمند و رستگار است.

فرهنگ و هنر زبان اصلی تمدن ساز نسل‌ها است

هنرجو در بخش دیگری از این بیانیه با اشاره به اینکه فرهنگ و هنر زبان اصلی تمدن ساز نسل‌ها است، تصریح کرد: تولید اندیشه وظیفه اهل قلم است و اگر چنین نبود خدا به قلم قسم نمی‌خورد. با این رویکرد باید تأکید داشت که فرهنگ حقیقی در نگاه ادب و هنر باید روی اول و آخرش به سمت حق باشد. اگر این‌چنین باشد بی‌هیچ تردیدی در مسیر تبیین رسالت قلم گام را به‌درستی برداشته‌ایم.

خلأ کیفیت در کتاب‌های ادبی سال 1401 

فصل دیگری از صحبت‌های هنرجو به ارائه کارنامه آماری بیست‌ویکمین دوره جایزه ادبی قلم زرین در بخش‌های پنج‌گانه تخصصی آن بود.

وی با بیان اینکه در گروه «داستان بزرگسال» از سه هزار و 414 اثر با نظر هیئت داوران 121 کتاب به داوری نهایی، در بخش «شعر بزرگسال» از میان سه هزار و 771 اثر با آرای هیئت داوران 91 کتاب به بخش نهایی در حوزه «داستان کودک و نوجوان» از میان هزار و 616 اثر با رأی داوران 186 کتاب به داوری نهایی؛ در حوزه «شعر کودک و نوجوان» از میان 707 اثر با رأی قاطبه هیئت داوران 67 کتاب به بخش نهایی داوری و در حوزه «نقد و پژوهش ادبی» از میان 484 اثر با رأی داوران متخصص این بخش، 43 کتاب به بخش داوری نهایی راه پیدا کردند، گفت: براساس آرای هیئت داوران در اختتامیه امروز دو نویسنده برگزیده و شش نویسنده شایسته تقدیر خواهیم داشت.

هنرجو سخنان خود را این‌گونه ادامه داد که نظر قاطبه داوران در بخش‌های مختلف بیست‌ویکمین دوره جایزه قلم زرین بر آن بود که در کنار افزایش کمی کتاب‌های منتشرشده در سال 1401 که مورد بحث و داوری این دوره جشنواره بود، در حوزه کیفیت در تمامی بخش‌ها با خلأهای مختلف و متفاوتی مواجه بودیم.

وی یادآور شد: مهم‌ترین آن‌ها در حوزه ادبیات بزرگسال، عدم خلاقیت و نوآوری در حوزه زبان و نگارش مبتنی بر اصول و قواعد صحیح داستان و رمان‌نویسی؛ در حوزه شعر بزرگسال، تکرار برخی از پدیده‌هایی که پیش‌از این مورد اقبال بودند و پرهیز از روحیه خطرپذیری؛ در حوزه داستان و شعر کودک و نوجوان، مهم‌ترین خلأ به آسیب زبانی در حوزه‌ محاوره‌نویسی، شکسته‌نویسی و ارائه فرهنگی متفاوت از زیست فرهنگ انقلابی و اسلامی با الگوبرداری از آثار موفق خارجی و در حوزه‌ نقد و پژوهش ادبی؛ الگوهای نگرش پژوهشی براساس معیارهای غربی بود و تأکید داوران بر بازگشت این الگوها بر بن‌مایه‌های نقد ادبی اسلامی و انقلابی، تجمیع نظر آرای هیئت داوران برای رسیدن به رأی نهایی را با خود به‌همراه داشت.

یادی از استاد براتی‌پور

پیش‌ از بخش پایانی اختتامیه بیست‌ویکمین جایزه ادبی قلم زرین با معرفی برگزیدگان، رضا اسماعیلی، شاعر، منتقد، پژوهشگر ادبی، دبیر پیشین جشنواره شعر فجر و از اعضای هیئت ‌مدیره انجمن قلم با تبریک عید غدیر خم و روز قلم، یاد و خاطره استاد زنده نام عباسعلی براتی‌پور را برای حضار با قرائت شعری تازه کرد.

وی با بیان اینکه استاد براتی‌پور از بنیان‌گذاران انجمن قلم بود و همواره در تمامی رخدادها و رویدادهای این انجمن حضوری جدی و قوی داشت، تأکید کرد: نگاه خُلَص و یکپارچه استاد براتی‌پور بر تعالی ادبیات انقلاب استوار بود. چه در گعده‌هایی که در انجمن قلم و چه نشست‌هایی که در حوزه هنری برگزار می‌کرد، همواره لقلقه‌ زبان و تأکید کلامش بر تجلی معرفت‌های انقلاب اسلامی و معارف دفاع مقدس و ادبیات پایداری بود.

وی اظهار کرد: به‌زعم تمامی شاگردانش نگاه او نگاهی دلسوز و پدرانه بود و همین انگیزه مجاهدت بیشتر را میان شاگردانش برمی‌انگیخت.

اسماعیلی در پایان با قرائت غزلی از استاد براتی‌پور با این مطلع که «بیا که دیده‌ام از انتظار لبریز است/ کویر سینه تفتیده‌ام عطتش‌خیز است» به سخنان خود پایان داد.

معرفی برگزیدگان

در انتهای مراسم اختتامیه، آرای هیئت داوران بخش‌های تخصصی پنج‌گانه «داستان بزرگسال»، «داستان کودک و نوجوان»، «شعر بزرگسال»، «شعر کودک و نوجوان» و «نقد و پژوهش ادبی» از سوی اعضای هیئت داوران اعلام و جوایز برگزیدگان به آن‌ها اهدا شد.

بر این اساس در بخش داستان بزرگسال، محبوبه حاجیان نژاد با نگارش اثر «بوماران» از انتشارات سوره مهر شایسته تقدیر شناخته شد.

در بخش داستان کودک و نوجوان، هادی حکیمیان با نگارش کتاب «من مهدی آذر یزدی هستم» از انتشارات صاد به عنوان نفر شایسته تقدیر معرفی شد.

در بخش شعر بزرگسال، محمدحسین انصاری‌نژاد با دفتر شعر «گیسوان کابلی» از نشر صریر و زهرا محدثی‌خراسانی با سرایش دفتر شعر «دیدار نخستین» از انتشارات شاعران پارسی زبان به‌عنوان نفرات برگزیده معرفی شدند.

در بخش شعر کودک و نوجوان، طاهره شهابی با دفتر شعر «من سنگ بودم» از انتشارات سوره مهر و سیدحبیب نظاری با سروده دفتر شهر «هنگام باران بود» که توسط انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به چاپ رسیده بود، دو نفر شایسته تقدیر معرفی شدند.

سرانجام در بخش نقد و پژوهش ادبی، محمدرضا حاجی آقابابایی با نگارش اثر پژوهشی «گونه‌شناسی نثر فارسی در عصر قاجار» که توسط انتشارات مهراندیش منتشر شده بود، به‌عنوان نفر شایسته تقدیر در بیست‌ویکمین دوره جشنواره قلم زرین معرفی شد.

یادآور می‌شود، در اختتامیه بیست‌ویکمین دوره جایزه ادبی «قلم زرین» یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ علی رمضانی، مدیر نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، محمد سرشار، رئیس انجمن قلم؛ رضا اسماعیلی، احمد شاکری، کامران پارسی‌نژاد، هادی خورشاهیان، راضیه تجار، محسن پرویز، رضا عبداللهی و محمدرضا سرشار (رضا رهگذر) به ‌عنوان اهالی قلم، اعضای هیئت داوران جایزه قلم زرین و بخشی از هیئت ‌مدیره انجمن قلم حضور داشتند.