جنجال‌آفرینی سنت شفاهی و ماندگاری نوشتار
کارشناس حوزه تاریخ با اشاره به اینکه در فرهنگ ایرانی، تکیه بر شیوه‌های گفتاری و «سُنت شفاهی» بیشتر است که موجب جنجال‌آفرینی می‌شود، به شخصیت‌ها و مقامات مسئول توصیه کرد به استناد نوشته از پیش فراهم آمده، سخن بگویند.
محمد گودرزی، کارشناس حوزه تاریخ، به مناسبت فرارسیدن 14 تیرماه، روز قلم، یادداشتی را در اختیار ایکنا قرار داده است که در ادامه از نظر می‌گذرد.
«انسان‌ها از کهن‌ترین روزگاران تاکنون، شیوه‌های مختلفی را برای بیان احساسات و اندیشه‌های خود به کار برده‌اند؛ از ساده‌ترین ابزارهای رفتاری و گفتاری تا عالی‌ترین اَشکال ذوقی و هنری، با این حال، ماندگارترین روش برای ثبت، بیان و نقلِ «احساس» و «اندیشه» همانا بهره گرفتن از ابزار «قلم» و شیوه «نگارش» بوده است.
به ویژه اگر «پیام» درُست و زیبا نوشته شود، این امید است که برای صدها بلکه هزاران سال، جاودان بماند. سخن زیبای بیهقی از نزدیک به هزار سال قبل، هنوز هم در گوش شنونده، سخت خوش آهنگ و زیبا می‌نشیند: غرض من آن است که تاریخ پایه‌ای بنویسم و بنایی بزرگ افراشته گردانم، چنان که ذکرِ آن تا آخرِ روزگار باقی ماند».
از بحث مهم «ماندگاری» که بگذریم، دست به قلم بردن و نوشتن را مرتبه والایی از «شناخت» دانسته‌اند. باز باید از بیهقی بزرگ و قلم شیوایش یاد کرد: «و مرد آنگاه آگاه شود که نبشتن گیرد و بداند که پهنای کار چیست!» شاید به این اعتبار که «نوشتن» با تأمل و حوصله همراه است و تنها با نوشتن و بازخوانی یک متن است که انسان، همان انسانی که چشمِ عیب‌بینی از خود را ندارد، عیوب و اِشکالات نوشته‌اش را درمی‌یابد و آن را اصلاح می‌کند. این نوشته جالب عِماد کاتب که بر دیباچه کتاب ارزشمند «دو قرن سکوت» زنده یاد دکتر عبدالحسین زرین‌کوب نقش بسته، به همین نکته اشاره دارد: «چنان دیدم که هیچ کس کتابی نمی‌نویسد، اِلا که چون روز دیگر در آن بنگرد گوید اگر فلان سخن چنان بودی، بهتر گشتی و اگر فلان کلمه بر آن افزوده شدی، نیک‌تر آمدی»!
این نکته را هم باید گفت که در فرهنگ ایرانی، تکیه بر شیوه‌های گفتاری، یا آنچه که «سُنت شفاهی» نام گرفته همواره بر روش «نوشتاری» برتری داشته است، حتی امروز، بیشتر افراد تحصیل‌کرده و دانشگاه‌‌دیده نیز گفتار را بر نوشتار ترجیح می‌دهند، شیوه‌ای که هرچند آسان می‌نماید، آسیب‌های جدی و خاص خود را به دنبال دارد.
در مقام مثال می‌توان نیم‌نگاهی افکند به بگو مگوها و مشاجرات لفظی فراوانی که هر روز در فضای رسانه‌ای کشور روی می‌دهد؛ شمار فراوانی از این مشاجرات و دعواها، از سخنان ناسنجیده، بداهه و به اصطلاحِ جوانان امروزی «یِهویی» ناشی می‌شود. حال اگر مقرر شود که شخصیت‌ها و مقامات مسئول - در هر رتبه و جایگاه - در نشست‌ها و سخنرانی‌های عمومی و گفت‌وگوهای رسانه‌ای، به استناد نوشته از پیش فراهم آمده، سخن بگویند، باز هم شاهد این همه جنجال‌آفرینی خواهیم بود؟!
امیدوارم که با کوشش نهادهای تربیتی به ویژه آموزش و پرورش، توجه و تأکید بر استفاده از ابزار «قلم» و شیوه «نگارش» سرلوحه تمامی برنامه‌های آموزشی قرار گیرد و دانش‌آموزان این سرزمین از همان دوره بسیار مهم ابتدایی، با کتاب و قلم، به واقع اُنس گیرند.
انتهای پیام
