شهید چمران مقاومتی ایدئولوژیک و همه‌جانبه را در لبنان پایه‌گذاری کرد

امروز سی‌و‌یکم خرداد ماه، برابر با چهل و دومین سالروز شهادت دکتر مصطفی چمران است. مصطفی چمران از جمله نام‌آوران ایرانی است که با رشادت‌های خود در میدان علم، اخلاق و جهاد بر قله تاریخ بشریت درخشید. او در سال ۱۳۱۱ در خیابان ۱۵ خرداد تهران متولد شد. تحصيلات خود را در مدرسه انتصاريه، نزديك پامنار آغاز كرد و در دبیرستان‌های دارالفنون و البرز دوران متوسطه را گذراند؛ سپس در دانشكده فنی دانشگاه تهران ادامه تحصيل داد و در سال ۱۳۳۶ در رشته الكترومكانيك فارغ‌التحصيل شد. در سال ۱۳۳۷ با استفاده از بورس تحصيلی شاگردان ممتاز به آمريكا اعزام شد و پس از تحقيقات علمی در جمع معروف‌ترين دانشمندان جهان در كاليفرنيا و معتبرترين دانشگاه آمريكا (بركلی) با ممتازترين درجه علمی موفق به اخذ مدرك دكترای الكترونيك و فيزيك پلاسما شد.
او در آمريكا انجمن اسلامی دانشجويان آمريكا را تأسیس كرد و پس از قيام خونين ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ و سركوب مبارزات مردم مسلمان به رهبری امام خمينی(ره) رهسپار مصر می‌شود و مدت دو سال در زمان جمال عبدالناصر، رئیس جمهور فقید مصر سخت‌ترين دوره‌های چريكی و پارتيزانی را می‌آموزد و به عنوان بهترين شاگرد اين دوره شناخته شده و فوراً مسئوليت تعليم چريكی مبارزان ايرانی را بر عهده می‌گيرد.

بعد از وفات عبدالناصر او به دعوت امام موسی صدر، رهبر شیعیان لبنان و با هدف ايجاد پايگاه چريكی مستقل برای تعليم مبارزان ايرانی به لبنان می‌رود. او در آنجا جنبش المحرومین و سپس شاخه نظامی آن، با نام جنبش «أمل» را بنا نهاد.

چمران با پيروزی انقلاب اسلامی بعد از ۲۱ سال مهاجرت، به وطن بازگشت تا همه تجربيات انقلابی و علمی خود را در خدمت انقلاب اسلامی گذارد. او در دوران جنگ تحميلی عراق عليه ايران مجاهدت‌های خستگی‌ناپذیر، ايثار، شجاعت و در عین حال فروتنی خود را به نمایش گذاشت.

سرانجام دكتر مصطفی چمران در چنین روزی، ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ در منطقه جنگی دهلاویه بر اثر اصابت ترکش خمپاره دشمن به شهادت رسید.

به همین مناسبت خبرگزاری ایکنا با سید صلاح فحص، نماینده جنبش أمل لبنان در ایران به گفت‌و‌گو نشسته است که شرح آن از نظر می‌گذرد:

 نماینده جنبش أمل لبنان در تهران در ابتدای سخنان خود درباره نقش شهید چمران در تأسیس این جنبش برای دفاع از محرومین و مقابله نظامی با اسرائیل گفت: او یکی از بنیانگذاران جنبش أمل در لبنان بود. شهید چمران در سال 1971 میلادی هنگامی که به دعوت امام موسی صدر به لبنان آمد، ضمن حمایت از محرومین توانست یک نیروی نظامی سازمان‌دهی شده را نیز برای جنبش امل با کمک برادران حاضر در این جنبش و شخص امام موسی صدر ایجاد کند.

وی با بیان اینکه کسی که شهید چمران را بشناسد، نمی‌تواند منکر ثمرات مجاهدت‌های وی برای نجات لبنان و بخصوص محرومین و شیعیان این کشور شود، گفت: ما لبنانی‌ها شهید چمران را فرمانده‌ای مهم و برجسته در پایه‌گذاری مقاومت برمی‌شماریم .او سنگ بنای مقاومت در لبنان را گذاشت و از پایه‌گذاران اولین هسته مقاومت اسلامی در آن کشور شد.

فحص افزود: ما نمی‌گوییم زمانی که چمران پا به لبنان گذاشت، مقاومت‌های ضد صهیونیستی دیگری در آن زمان در لبنان نبود، اما مقاومتی که شهید چمران پایه‌گذار آن بود، جنبش أمل را تشکیل داد و مقاومتی را پدید آورد که امروز شاهد دستاوردهای آن هستیم، زیرا دشمن اسرائیلی را به ذلالت کشاند و با تحقیر از خاک لبنان بیرون کرد.

نماینده جنبش أمل لبنان در ایران با بیان اینکه شهید چمران به عنوان یکی از پایه‌گذاران جنبش أمل توانست یک مقاومت ایدئولوژیک ایجاد کند، گفت: این مقاومت افزون بر اینکه علیه دشمن صهیونیستی عمل کرد، علیه ظلم عمل و برای رفع محرومیت تلاش کرد و هدف اساسی آن تنها مقاومت نظامی نبود. نگرش شهید چمران مقاومت همه جانبه بود. مقاومت اجتماعی، مقاومت فرهنگی در کنار مقاومت نظامی از راهبردهای جنبش أمل در مقابله با دشمن صهیونیستی بوده است.

فحص با اشاره به جامع و کامل بودن شخصیت شهید چمران گفت: او در عین حال که یک رهبر و فرمانده بود یک مهندس دانشمند، یک شاعر، یک ادیب، یک نقاش و یک عارف بود اما با مردم عادی و محرومان نشست و برخاست داشت و برای آنها کار می‌کرد.

وی افزود: شهید چمران در بخشی از وصیتنامه خود به امام موسی صدر می‌نویسد: از اینکه به لبنان آمدم متأسف نیستم. از اینکه آمریکا را ترک گفتم و راحت‌طلبی را پشت سر گذاشتم، متأسف نیستم، من از آن دنیای مادی گذشتم و به دنیای محرومیت، فقر و تنهایی قدم گذاشتم. از دنیای سرمایه‌داران و ستمگران گذشتم و به عالم محرومین و مظلومین وارد شدم. با تمام این احوال متأسف نیستم، شما دنیای جدیدی به روی من گشودی که خدای بزرگ مرا بهتر و بیشتر آزمایش کند. شهید چمران با همه توانمندی‌ها و قابلیت‌هایی که داشت می‌توانست بهترین زندگی را در آمریکا داشته باشد و به یکی از ثروتمندترین شهروندان آنجا تبدیل شود، اما او این راه را انتخاب نکرد و بودن در کنار محرومان و مستضعفان را ترجیح داد.

سیدصلاح فحص ادامه داد: شهید چمران فرزندان و یتیمانی را که در مؤسسه جبل عامل لبنان تحصیل می‌کردند به عنوان فرزندان خود برگزید و با آنها زندگی و برایشان پدری کرد. او  چند سال مدیر مؤسسه فنی و حرفه‌ای جبل عامل بود و دانش‌آموزان آنجا را به نحوی تربیت کرد که بعدها به رهبران و کادر نیروها، احزاب، شهدا و نیروهای مقاومت در لبنان تبدیل شدند و از طریق آنها توانست خط مقاومت را گسترش دهد.

 شهید چمران رهبر و فرمانده‌ای تمام عیار بود

 نماینده جنبش أمل لبنان گفت: شهید چمران از خانواده خود در آمریکا و هر چیز گرانبهای دنیوی گذشت و به سوی محرومین شتافت تا در خوشی و ناخوشی و دردها و مشکلاتشان کنار آنها باشد. شهید چمران می‌توانست یکی از ثروتمندترین‌ها در جهان باشد. او می‌توانست در هر کشوری مقام و رتبه عالی داشته باشد اما او رهبری محرومین و مستضعفین و ایتام و بودن با آنها را برگزید و تلاش‌های او به ثمر نشست و شیعیان لبنان را به جایی رساند که امروز از قوی‌ترین اقوام لبنانی هستند و این شهید چمران بود که زندگی فقیرانه و با محرومین را ترجیح داد و خانواده او فرزندان مؤسسه جبل عامل لبنان بودند.

وی با بیان اینکه شهید چمران فقط خصائل نظامی و سیاسی نداشت بلکه ویژگی‌هایی داشت که مجموع آن در هیچ کسی دیده نمی‌شود، گفت: ممکن است یک نفر دانشمند، مهندس و پزشک باشد، اما نمی‌تواند همزمان اندیشمند، دانشمند، شاعر، ادیب، نقاش و عارف باشد. این هفت ویژگی نمی‌تواند در یک نفر جمع شود و با همین ویژگی‌ها بود که ما شهید چمران را رهبر و فرمانده‌ای تمام عیار می‌شناسیم. هنگام حضور او در لبنان او خط مقاومت را خط مشی انبیاء و اولیاء و اوصیاء الهی و ائمه معصومین(ع) قرار داد. وی راه قیام کربلا را پیشه کرد و برای خط مقاومت به نحوی برنامه‌ریزی کرد که ما را به جایی رساند که امروز شاهد آن هستیم.

فحص با تأکید بر اینکه مقاومت امروز اقتدار خود را مدیون زحمات شهید چمران است، گفت: از همین رو معتقدیم که شهید چمران حتی پس از شهادتش هم در بین ما حضور دارد. در نهادهای جنبش امل و مقاومت لبنان و نزد فرزندان ما نیز حضور دارد. ما فرزندانمان را به نام شهید چمران نامگذاری می‌کنیم. مؤسسات خود را به نام شهید چمران نامگذاری می‌کنیم. او ما را به مقصودی که دنبال می‌کرد رسانده است.

نماینده جنبش أمل ادامه داد: شهید چمران و امام موسی صدر می‌خواستند که ما لبنانی‌ها قوی باشیم نه تنها در مقاومت نظامی بلکه در مقاومت اجتماعی، فرهنگی و تربیتی هم قوی باشیم. شهید چمران پایه ‌این مقاومت همه جانبه را بنیان نهاد تا امروز جنوبی‌های لبنان که یک روز فقیر و نهایتاً کارگر بودند در هر خانه‌ای از آنها یک وکیل، پزشک و مهندس و معلم تربیت شود. آنها ادامه دهنده راه مقاومت امام موسی صدر و شهید چمران بودند و امروز شیعیان لبنان نقش اساسی در تصمیم‌سازی‌های کشورشان دارند و به جزئی اساسی از دولت لبنان لبنان تبدیل شدند. امروز ما محصول تلاش‌های امام موسی صدر و شهید چمران را در ایستادگی و مقاومت برداشت می‌کنیم و اقتدارمان را مدیون آنها هستیم.

ارتباط وثیق روحی شهید چمران با امام موسی صدر

وی در بخش پایانی سخنان خود درباره ارتباط وثیق دکتر چمران با امام موسی صدر متذکر شد: شهید چمران در وصیتنامه خود امام موسی صدر را «محبوب و معشوق» خود خطاب قرار می‌دهد، ارتباط امام موسی صدر با شهید چمران فرای این توصیفات است. رابطه بین این دو رهبر مقاومت با فقر و محرومیت مردم گره خورده بود. با خون و شهدا گره خورده بود. شهید چمران مدیر مسئول سازمان‌دهی مرکزی جنبش أمل لبنان و مدیر مأسسه جبل عامل لبنان بود. این دو جا دو رکن اساسی مقاومت برای امام موسی صدر بودند که از طریق آنجا توانستند به مقابله با محرومیت شیعیان لبنان بروند.

فحص گفت: اگر مقالات شهید چمران را بخوانیم می‌توانیم ارتباط معنوی بین امام موسی صدر و شهید چمران را درک کنیم. او از عاشقان بسیار مخلص امام موسی صدر و یار شفیق و همراه همیشگی او بود و ارتباط بسیار نزدیکی بین آن دو وجود داشت؛ از همین رو عالی‌ترین مقام اجرایی در مؤسسه جبل عامل و جنبش أمل لبنان را برعهده داشت.

نماینده جنبش أمل لبنان در تهران تأکید کرد: به عقیده من شهید چمران دیدگاهی که نسبت به امام موسی صدر هنگام شناخت او داشت با دیدگاهی که نسبت به او پس از غیبتش داشته بسیار وسیع‌تر شده بود و این را در اشعار، کتب و مقالات خود ثابت کرده است. رابطه معنوی بین این دو طرف بسیار وثیق بوده است. هر دو یکدیگر را خوب شناختند و می‌دانستند که چه می‌خواهند و برای به دست آوردن آن تلاش کردند. هر دو همواره به طرق مختلف و در همه جبهه‌ها برای از بین بردن محرومیت تلاش می‌کردند از همین رو رابطه بین شهید چمران و امام موسی صدر به شدت مافوق انتظارات بود. شهید چمران امام موسی صدر را شایسته عشق و محبت و عشق به او را قسمتی از عشق به خدا می‌دانست از همین رو درباره امام موسی صدر می‌نویسد: «همچنانکه خدای را می‌پرستم و عشق می‌ورزم، به تو نیز که نماینده او در زمینی عشق می‌ورزم و این عشق ورزیدن همچون نفس کشیدن برای من طبیعی است.»

گفت‌وگو: الهام مؤذنی