اداره جامعه اسلامی فقط باید بر محور دین خدا باشد

به گزارش ایکنا از فارس، به نقل از روابط عمومی و امور بین‌الملل آستان مقدس شاهچراغ(ع)، حجت‌الاسلام والمسلمین ابراهیم کلانتری، تولیت حرم مطهر شاهچراغ(ع) عصر پنج‌شنبه، 21 اردیبهشت در نشست سی و پنجم سلسله مباحث «ولایت فقیه» به بیان ادله قرآنی در این باب پرداخت و اظهار کرد: قرآن کریم از اصلی‌ترین منابع شریعت اسلامی به شمار می‌آید لذا برای انسان مسلمان بسیار بااهمیت است که احکام و دستورالعمل‌های زندگی خود را از منبع وحیانی قرآن کریم دریافت کند و با اطمینان به مرحله اجرا بگذارد به همین سبب ریشه‌یابی نظریه سیاسی اسلام در عصر غیبت از قرآن کریم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌شود.

این استاد حوزه و دانشگاه، پیرامون شیوه استنباط صحیح از آیات قرآن کریم افزود: نحوه استنباط فقها و عالِمان دین از قرآن کریم در مورد مسائل مختلف به این صورت است که مجموعه‌ای از آیات مختلف کنار هم گذاشته می‌شوند و آنگاه طبق اصولی مشخص و با رعایت جمیع جهات، پیرامون یک مسأله نتیجه‌گیری می‌کنند. هیچگاه نتیجه‌گیری مثلا بر اساس جستجوی تعداد دفعات تکرار، یا وجود و یا فقدان یک کلمه خاص در قرآن انجام نمی‌شود.

بنا به گفته حجت‌الاسلام کلانتری، با ظهور جریانات منورالفکری در ایران در نزدیک به دو قرن گذشته، دو جریان فکری فقاهتی و روشنفکری، همواره به عنوان جریانات شاخص، مطرح بوده‌اند. جریان فقاهتی به عنوان یک جریان ناب اسلامی و اندیشه‌ورزانه، که از صدر اسلام تاکنون، با پشتکار بسیار و دقت تمام و رعایت اصول و جزئیات، آیات و روایات را بررسی و به احصاء نتیجه می‌پردازد، و از طرف دیگر، یک جریان به اصطلاح روشنفکری دینی که خودش را نه تنها مقیّد به رعایت اصول حرفه‌ای و بررسی جزئیات آیات نمی‌داند بلکه حتی گاهی از برخی آیات نیز با این استدلال غلط که مربوط به گذشته هستند، عبور می‌کند.

تولیت حرم مطهر شاهچراغ(ع) در ادامه به تشریح نظریات اندیشمندان غرب پرداخت و گفت: البته در برخی مواقع نیز اگر یک نظریه از یک دانشمند غربی هم رسید که به مذاقش خوش آمد، فوری و بدون بررسی و تحلیل، می‌گوید شاید این آیه می‌خواسته این نظریه غربی را بگوید. به عنوان مثال، فقیه بزرگی مثل علامه طباطبایی بر پایه قرآن و آیات خلقت، با رعایت تمام ظرایف و حساسیت‌ها، نظریه تکامل را مطرح و بر ناسازگاری مطلق اندیشه «خداباوری و تکامل داروینی» تأکید می‌کند و فردی هم مثل مرحوم یدالله سحابی که متعلق به جریان منورالفکری است، کتابی را درباره فلسفه خلقت بر اساس آیات قرآن نوشته، که نقد بسیار بر آن است. وجود چنین جریانات فکری، تنها متعلق به ایران نیست بلکه در سایر جوامع اسلامی نیز مثل مصر، سوریه، پاکستان، هند و اندونزی، وضع کم و بیش به همین صورت است.

اداره جامعه اسلامی فقط بر محور دین خدا

این استاد دانشگاه ادامه داد: یک جریان اصیلِ مؤمن متعهد و ملتزم به تمام ظرایف کتاب آسمانی و یک جریانی سطحی‌نگر دلبسته به فرآورده‌های غربی که از یک طرف سنگ اسلام را به سینه می‌زند و از طرف دیگر افکار لیبرالیستی دارد و هر دو را می‌خواهد داشته باشند، غافل از اینکه بین این دو تضاد ذاتی است و امکان ندارد با هم جمع شوند.

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: دقت در مفاد آیات متعددی از قرآن کریم این حقیقت را در اختیار می‌گذارد که از منظر این کتاب آسمانی، در همه اعصار چه در عصر حضور پیامبر اکرم(صلوات الله علیه)، و چه در عصر حضور امامان معصوم(علیهم‌السلام) و همچنین عصر غیبت، اداره جامعه اسلامی فقط بر محور دین خدا و حاکمیت دستورالعمل ها و آموزه‌های اصیل اسلام مشروعیت داشته و برگزیدن هر مسیری جز این برخلاف آیین اسلام و در تقابل صریح با قرآن کریم خواهد بود. قرآن کریم این حقیقت مهم را با بیانات متنوع و از زاویه‌های مختلف مورد توجه قرار داده و جایی برای تردید در آن باقی نگذاشته است.

وی در توضیح نخستین دلیل قرآنی نظریه ولایت فقیه گفت: اسلام دین کامل الهی برای همه عصرها است و قرآن کریم با صراحت از اسلام به عنوان دین کامل الهی برای همه عصرها تا پایان عمر دنیا سخن گفته و در پیش گرفتن هر آیینی جز اسلام را مردود شمرده است.

تولیت حرم مطهر، ادامه داد: نخستین آیه پیرامون این موضوع، آیه ۱۹ سوره آل عمران است که در آن خداوند متعال می‌فرمایند «اِنَّ الدّینَ عِندَاللهِ الأِسلام ...»، دین در نزد خدا فقط اسلام است. دین یعنی یک آیین کامل که دستورالعمل‌های زندگی فردی و اجتماعی انسان را در برمی‌گیرد.

آیه بعدی، آیه ۳ سوره مائده است که مربوط به چند ماه پایانی عمر مبارک نبی مکرم اسلام(ص) است. «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الإْسْلامَ دِيناً»، الْيَوْمَ یعنی یک روز تاریخی که بنا به عقیده شیعه، روز غدیر است، یعنی در چنین روزی أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ دین شما به کمال رسیده وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي نعمت خودم را برای شما تمام کردم وَ رَضِيتُ لَكُمُ الإْسْلامَ دِيناً و اسلام را به عنوان آیین (جاویدان) شما پذیرفتم.

آیه سوم نیز، آیه ۸۵ سوره آل عمران است. «وَ مَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الإْسْلامِ دِيناً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِي الآْخِرَةِ مِنَ الْخاسِرِينَ»، و هر کس جز اسلام آیینی برای خود انتخاب کند، از او پذیرفته نخواهد شد و او در آخرت از زیانکاران است. این آیه بر نفی هر دینی جز اسلام تأکید می‌کند و دو آیه قبل به پذیرش اسلام به عنوان تنها آیین مورد قبول، اشاره دارد.

اسلام؛ بزرگترین و کامل‌ترین دین الهی

این استاد حوزه و دانشگاه، پیرامون مطالبی که می‌توان از این سه آیه احصاء کرد، گفت: نخست اینکه اسلام یگانه دین الهی است و نزد خداوند دینی جز اسلام مشروعیت نخواهد داشت. ممکن است به ذهن برخی متبادر شود که سایر ادیان ابراهیمی چگونه‌اند؟ در پاسخ باید گفت، سایر ادیان که در قرآن نیز به آنها اشاره شده است، تنها در زمان و عصر خودشان مورد تائید بوده‌اند و نه پس از آمدن کامل‌ترین دین، یعنی اسلام.

دوم اینکه اسلام در یک فرآیند زمانی معیّن توسط خداوند بزرگ به کمال رسیده و کاملترین آیین الهی به شمار می‌آید. سوم اینکه با تشریع دین کامل الهی توسط آخرین پیامبر، پذیرش هر دینی جز اسلام نزد خداوند مشروعیت نداشته و جز خسران نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت.

تولیت حرم مطهر در ادامه به آیه ۴۰ سوره احزاب اشاره کرد و گفت: خداوند متعال در این آیه می‌فرمایند «مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّين» یعنی محمّد(ص)، پدر هیچ یک از مردان شما نیست، ولی فرستاده خدا و خاتم پیامبران است؛ ختم نبوت که طبق همین آیه مورد تصریح قرآن کریم است نیز، هم مقتضی جاودانه بودن آیینی است که توسط پیامبر خاتم بر آدمیان عرضه گردیده و هم مقتضی کامل بودن همین آیین است.

وی در توضیح معنای کامل بودن یک آیین گفت: کامل بودن یک آیین بدین معناست که هم بر نیازهای فردی آدمیان پرتو می‌افکند و هم بر نیازهای اجتماعی آنان، هم به سعادت دنیایی آدمیان نظر دارد و هم به سعادت اخروی آنان. ازاین‌رو اسلام به عنوان دین کامل و جاودانه الهی هیچ نیازی از نیازهای آدمیان را که در سعادت دنیا و آخرت آنان دخیل است بی‌پاسخ نگذاشته است.

رئیس انجمن علمی انقلاب اسلامی ادامه داد: دقت در آیات قرآن و سنت معتبر نیز به عنوان دو منبع اصلی اسلام، به روشنی مؤیِد همین کمال و جامعیتی است که قرآن کریم در آیات پیش گفته با صراحت از آن سخن گفته است. استاد گرانقدر آیت‌الله جوادی آملی در این خصوص چنین می‌گویند: «بررسی آیات قرآن کریم نشان می‌دهد که دین اسلام، از سویی مبدأ و معاد و وحی و رسالت را به عنوان مسائل اعتقادی طرح نموده؛ و از سوی دیگر، به بحث از فضایل و رذایل اخلاقی و تحصیل و ترک هر یک پرداخته است و از سوی سوم، مسائل فردی و عبادی را ارائه نموده و در بُعد دیگر احکام اجتماعی و اقتصادی و نظامی و سیاسی، حدود و قصاص و دیات، و جنگ و دفاع و امربه‌معروف و نهی از منکر را برای حفظ و حراست از احکام دینی و حکومت اسلامی، به مسلمانان اعطاء فرموده است».

حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر کلانتری خاطرنشان کرد: تردیدی نیست که برخورداری مؤمنان از آثار و برکات دنیوی و اخروی اسلام در همه عصرها و نسل‌ها در گرو دو امر حیاتی است؛ یکی شناخت صحیح و دقیق اسلام و مورد دیگر، اجرای دقیق و صحیح اسلام. به همین سبب تلاش‌های طاقت‌فرسای پیامبر اکرم(صلوات الله علیه)، امامان معصوم (علیهم‌السلام) و عالمان ربانی همواره بر همین دو امر متمرکز بوده است تا آنجا که در این راه همه دارایی و هستی خود را نثار کرده‌اند. بی‌گمان شناخت صحیح اسلام در گرو برخورداری همه‌جانبه از ابزارهایی است که چنین شناختی را ممکن می‌سازد، چنانچه اجرای دقیق اسلام به‌ویژه در ابعاد اجتماعی و سیاسی آن نیز در گرو توان، آگاهی به مکانیزم‌های اجرایی، شجاعت، عدالت، کیاست و تدبیر است. نتیجه منطقی و بدیهی همین حقیقت حضور اسلام شناسان عادل و توانا در کنار آموزه‌های اصیل اسلام در همه عصرها و نسل‌ها است.

وی اضافه کرد: بنابراین با پذیرش کمال، جامعیت و جاودانگی اسلام که مفاد صریح آیات پیش گفته است- نقش عنصر انسانی که در شناخت صحیح و اجرای دقیق اسلام برترین فرد عصر خویش باشد بارز می‌شود. چنین فردی در عصر حضور پیامبر اکرم(ص)، شخص آن حضرت و در زمان حضور امامان معصوم (ع)، آن حضرات و در عصر غیبت امامان معصوم(ع)، فقیهان اعلم و اعدل هستند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر کلانتری در ادامه پیرامون اهمیت نقش عنصر انسانی آگاه به حقیقت اسلام و توانا در اجرای دقیق آن گفت: اهمیت این نقش در حیات جاودانه اسلام تا آنجاست که قرآن کریم در آیه ۵۹ سوره نساء، مؤمنان را پس از اطاعت محض از خداوند به اطاعت محض از رسول اکرم(ص) و اولوالامر یعنی عناصر انسانی آگاه به حقیقت اسلام و توانا در اجرای آن امر کرده است. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الأْمْرِ مِنْكُمْ».

این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه این‌گونه نتیجه گرفت که ایمان به اسلام به عنوان یگانه دین کامل و جاودانه الهی که مورد تصریح قرآن کریم است به صورت منطقی مستلزم پذیرش و اطاعت از انسان‌های کاملی است که در عصر خویش در شناخت صحیح و توان اجرای دقیق اسلام برترین افراد عصر خویش به شمار می‌آیند. بی‌گمان مصداق بارز چنین انسان‌هایی در عصر غیبت، فقیهان اعلم، اعدل، زمان‌شناس، شجاع و صاحب تدبیر هستند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: توجه به این نکته ضروری است که اسلام منهای در نظر گرفتن چنین عنصر انسانی برجسته ای مجموعه بی بدیلی از معارف و آموزه‌ها خواهد بود که در بُعد شناختی گرفتار تحمیل آراء و افکار متشتت و متضاد و در بُعد اجرایی اسیر طاغوت‌ها و حاکمان جور می‌گردد. تاریخ اسلام در دوره بلند پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام(ص) تا امروز گواه زنده‌ای بر این حقیقت است.