توجه جدی غرب به شیعه‌پژوهی و توسعه مطالعات دعادرمانی

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین یحیی جهانگیری، مبلغ عرصه بین‌المللی، 22 اسفندماه در نشست «ضرورت و بایسته‌های گذر به مرحله حضور آکادمیک شیعه در مجامع علمی دنیا»، با بیان اینکه حکمرانی دنیا به شیعه توجه دارد، گفت: بایدن، رئیس جمهور آمریکا گفته است من یک پرفسوری را استخدام کرده‌ام تا از شیعه به من بیاموزد و تدریس کند. جو بایدن و حکمرانی در دنیا به این نتیجه رسیده است که شیعه باید مورد توجه قرار بگیرد البته کسی مانند بایدن آن را ابراز می‌کند ولی دیگران ممکن است بیان نکنند. البته متعاقب این سخنان دانشگاه جورج تاون پروژه علمی مرتبط با امامت شیعه را در دستور کار قرار داد تا از آن در راستای اهدافشان بهره ببرند.

وی افزود: از دید آن‌ها وقتی جامعه‌ای بفهمد امامش غایب است، به سمت خمودگی خواهد رفت و این روایت را زمانی که ما خودمان روایتی از امام غایبمان ارائه ندهیم، به خورد مردم و کشورهای دیگر خواهند داد و او را به معنای امامی که کارکردی ندارد، معرفی می‌کنند.

امام قائم را غایب معرفی نکنند

جهانگیری بیان کرد: ما باید باور کنیم شیعه برای مردم جهان است، نه فقط برای قم و کشور ایران و اگر این را پذیرفتیم، باید به زبان قوم و مخاطب با آنان حرف بزنیم و لسان قوم یعنی لسان آکادمیک. همچنین باز تأکید می‌کنم ما باید خودمان را در عرصه آکادمیک و علمی روایت کنیم تا امام قائم ما را امام غایب معرفی نکنند.

وی با بیان اینکه شیعه به صورت جدی بعد از انقلاب مورد توجه خاورشناسان و غرب قرار گرفته است، افزود: عجیب این است که امام شیعه بروندادی را برخلاف ادوار گذشته تعریف می‌کند که خود را در بیرون نشان بدهد ولی فهم حوزه از این برونداد این بود که حضور ما در عرصه بین‌الملل به معنای حضور در مراکز شیعه‌پژوهی، اسلام‌پژوهی و مراکز اسلامی و تبلیغ در این مراکز است از این رو مراکز دینی از سوی کسانی مانند آیت‌الله گلپایگانی و مرحوم انصاری و ... تأسیس و کتبی تألیف شد و مبلغانی را اعزام کردیم.

جهانگیری اضافه کرد: ما چون فهم خودمان را به این موارد منحصر کردیم حضور آکادمیک و علمی را به صورت جدی فراموش کردیم و در اینجا بنیادهای سعودی مانند فیصل و برخی کشورهای دیگر حضور آکادمیک اسلام را در دنیا تعریف کردند و جای شیعه را گرفتند. این کشورها هم به جای تأسیس مرکز و حوزه و اعزام مبلغ رویکرد علمی تعریف و دپارتمان و ژورنال‌های آکادمیک و ... را ایجاد کردند.

جهانگیری با بیان اینکه ما هم تأخیر تاریخی و هم، چنین انحرافی را داریم، اظهار کرد: عربستان کرسی‌های مطالعات اسلامی زیادی را در انگلیس و آمریکا و کشورهای دیگر ایجاد کردند و بدتر از آن اینکه کرسی‌های شیعه‌شناسی هم توسط اینها دنبال شد و از زاویه نگاه و زمین بازی خودشان، شیعه را تعریف کردند و ما امروز باید در زمین بازی آن‌ها بازی کنیم.

وی با بیان اینکه انحصار حضور ما صرفاً با تبلیغ و ترویج از کارهای اشتباه بوده است، اضافه کرد: به همین دلیل رقبای اسلامی و صهیونیست‌ها جای ما را در مراکز علمی گرفتند. فهم ما در حوزه دینی این بود که دین فقط برای مراکز اسلامی و دینی است و نمی‌تواند در دانشگاه‌های غربی و دیگر نقاط دنیا حضور یابد. الان هم برخی تصور می‌کنند که فضای سکولار اجازه بروز و ظهور آکادمیک شیعه را نمی‌دهد. متأسفانه هنوز فهم ما از غرب همان عرب سکولار پوزتیویستی است که اجازه نمی‌دهد دین حاضر جدی در این عرصه باشد؛ هنوز فکر می‌کنیم از دید آن‌ها گزاره‌های دینی گزاره‌هایی بی معنا هستند، در حالی که کرسی‌های شیعه‌پژوهی و حدیث‌پژوهی و قرآن‌پژوهی در آنجا وجود دارد.

غرب در صدد است از دین برای بهترزیستن استفاده کند

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: واقعیت این است که غرب توجه جدی به حوزه‌های دینداری و به خصوص شیعه‌پژوهی دارد؛ البته این مطلب به معنای این نیست که دیندار شود بلکه به دنبال آن است که از ظرفیت دین برای به‌زیستن خود استفاده کند. ما هنوز دعا را برای ثواب آن می‌خوانیم و اگر گفته شود دعای صحیفه در فلان کلیسا خوانده می‌شود، احساس شعف می‌کنیم ولی آن‌ها بعد از سال دوهزار چند مقاله علمی درباره «دعادرمانی» و «نمازدرمانی» و ... نوشته‌اند؛ اینها در مجلات معتبر کشورهای غربی منتشر شده است.

جهانگیری اضافه کرد: این در حالی است که ما نتوانسته‌ایم کارکرد دعا را به صورت علمی در مراکز علمی دنیا مطرح کنیم لذا شیعه از این جریانات غایب است و آن‌ها با لسان و فهم خود صحیفه و دیگر ادعیه را برای درمان به کار خواهند برد.

این پژوهشگر و مبلغ عرصه بین‌المللی گفت: کشور ما در تولید علم در دنیا از کشورهای پیشرو در منطقه است و بیشترین سهم ما در صادرات علم در دنیا، علوم پایه است و کمترین سهم تولید علم ما متعلق به علوم اسلامی است یعنی زیر 2 درصد و همین دو درصد هم مردم‌شناسی و باستان‌شناسی  و ... است و ما حتی هنوز حضور خودمان را در دنیا تعریف نکرده‌ایم.

بیشترین تولید علم مختص علوم انسانی است

وی با بیان اینکه بیشترین استاد و دانشجو و مجله در کشور متعلق به علوم انسانی است، افزود: از 1300 مجله علمی پژوهی 700 مجله در عرصه علوم انسانی است ولی مع الاسف این ظرفیت برای عرصه بین‌المللی تعریف نشده و مورد کاربرد نبوده است. بیشترین تولید علم هم براساس سنجش‌های معتبر در زمینه علوم انسانی است؛ یعنی ظرفیت علمی لازم وجود دارد ولی نتوانسته‌ایم آن را به صورت آکادمیک به دنیا منتشر کنیم.

جهانگیری اظهار کرد: علم امروزه قدرت تولید می‌کند ولی چقدر علوم انسانی امروز در کشور ما تولید قدرت می‌کند؟ و چقدر برای دنیا طرح دارد؟ بنابراین باید علوم انسانی را با هدف تولید قدرت برای شیعه مورد توجه قرار دهیم، به همین دلیل امام فرمودند که ما باید برای فضای بین‌المللی هم مجتهد تربیت کنیم یعنی برای استرالیا که آتئیست، دومین دین آن است مجتهدانی تربیت کنیم تا دست آن‌ها را بگیرد. 

وی با بیان اینکه همایشاتی در زمینه تشیع در دنیا برگزار می‌شود، افزود: ما چقدر از کلام و فقه و مراکز مرتبط مطلع هستیم؟ این در حالی است که در مجلات دنیا در مورد فقه و کالام و حدیث و عرفان شیعه و اسلامی مطلب می‌نویسند و معلوم است که عرفانی که آن‌ها ارائه کنند چیست. خروجی کلام و عرفان و فقه و اصول ما این است که متخصص در این رشته‌ها استاد حوزه و دانشگاه و یا محقق و پژوهشگر شود ولی به فکر ما خطور نمی‌کند که فقه و اصول و کلام و عرفان ما حرف برای دنیا دارد. 

جهانگیری بیان کرد: امروزه در عرصه الهیات در غرب، کارهایی در حال انجام است که ما شاید از آن اطلاع هم نداریم از جمله الهیات معلولیت، الهیات عصب‌شناسی و به مقدار زیادی ادبیات علمی تولید کرده‌اند ولی ما کار چندانی نکرده‌ایم و حوزه باید از این ظرفیت‌های دانشی استفاده کند.