وقتی معافیت مالیاتی مؤسسات و دانش‌بنیانی به کار نمی‌آید + صوت
مدیرعامل مؤسسه دانش‌بنیان مهاد شیراز با طرح این سؤال که چرا مؤسسات فناور قرآنی در نمایشگاه بین‌المللی حضور ندارند و جشنواره فناوری قرآنی در ایران برگزار نمی‌شود؟ گفت: هنوز نگاه حاکمیت به این مسئله معطوف نشده است. اگر این رویکرد تغییر کند، مؤسسات نیز علاقه‌مند ورود به این حوزه می‌شوند، زیرا در حوزه صنایع فرهنگی و خلاق قرآنی ایده‌های نویی دارند.
در مسیری در حال حرکت هستیم که هر روز بیش از دیروز فناوری جای تولید بر مبنای نیروی کار و سرمایه را می‌گیرد. صنایع مختلف به مراکز رشد و پارکهای علم و فناوری وارد شده و توانسته‌اند ایده‌های نوآورانه خود را به محصول تبدیل کنند، گرچه مسیر سختی پیش روی این فرایند قرار دارد. همراه با رشد دیگر تکنولوژی‌ها و محصولات فناورانه، ضرورت تبدیل ایده‌های خلاقانه بر محور قرآن به محصول نیز بسیار احساس می‌شود، امری که حضور بیش از پیش مؤسسات قرآنی را می‌طلبد، چراکه با عموم مردم ارتباط مستقیمی دارند و با نیازسنجی بهتر می‌توانند به ایده‌های خلاقانه برای تولید محصولات دینی دست یابند.
کارآفرینی فرهنگی شامل زمینهسازی برای تجاری کردن دستاوردهای فناورانه قرآنی ـ فرهنگی، کارآفرینی و حمایت از نوآوری و خلاقیت نیروهای محقق جوان فعال در حوزه قرآن و فرهنگ و نیز کمک به رونق اقتصاد کشور است که می‌طلبد مؤسسات قرآنی سهم خود را در این عرصه به خوبی ادا کنند. «مؤسسه دانش‌بنیان مهاد شیراز» از مؤسسات فعال در این زمینه محسوب می‌شود که تاکنون پروژه‌هایی را اجرا و رتبه‌هایی را کسب کرده است.
یکی از پروژ‌ه‌های این مجموعه بازی قصههای قرآنی است. علی‌رغم بعضی دیگر از بازی‌های قرآنی که کودک را پس از چند دقیقه دلزده می‌کند، اما این بار کودک از بازی‌های دیگر دلسرد می‌شود و چندین و چند باره به سراغ بازی قصههای قرآنی می‌آید. گرافیک زیبا، بیان شیوا، نداشتن کندی سرعت، تلاش برای به‌کارگیری خلاقیت و... همگی از امتیازات این بازی هستند. درباره این مؤسسه، فعالیت‌ها و چالش‌های پیش رویش با حمید افسری، مدیرعامل آن، به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن را می‌خوانید؛
بیشتر بخوانید:
ایکنا ـ درباره فعالیت‌هایتان و اینکه این مؤسسه تا به اینجا چه سیری را طی کرده است، توضیح دهید.
مؤسسه دانش‌بنیان مهاد، مستقر در شیراز، یک مؤسسه تولیدکننده بازی، پویانمایی و خلاقیت محسوب می‌شود. در حوزه خلاقیت کودک هم فعالیت می‌کند و محوریتش محتواهای قرآنی است. فعالیت اولیه‌مان در حوزه بازی و محصولات قرآنی را از سال 88 شروع کردیم. در حال حاضر به جز محصول نرم‌افزار صهبای نور 1، 2 و 3، پلتفرمی به نام کتاب تعاملی قصههای قرآنی (قصه‌ها و بازی‌های قرآنی برای کودکان) را به 15 زبان بین‌المللی آماده کرده‌ایم و شامل 30 قصه قرآنی و 90 بازی آموزشی قرآنی است که در داخل و خارج کشور منتشر شده و این محصول، یک محصول دانش‌بنیان است.
در کنار این محصول، از سال گذشته محصولات ارزش افزوده این پلتفرم مثل عروسک، دفتر، مداد، خودکار، جامدادی، پیکسل، ماگ، لیوان و ... را آماده کرده‌ایم که ماه رمضان در نمایشگاه قرآن تهران رونمایی خواهد شد. بخشی از کار هم احتمالاً در نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال ارائه می‌شود.
تا قبل از سال 95 در حوزه محتوای قرآن کریم، نرم‌افزار صهبای نور 1، 2 و 3 را داشتیم که کل قرآن کریم با صدای قاریان مختلف است. بازی‌های کودکان اربعین، بردیا، محله باصفا، فرماندهان، نبرد هور، مجموعه دختران ایران، مردان ماندگار و ... محصولات متنوعی هستند که در حوزه کودک و نوجوان و در حوزه بازی و پویانمایی است و اگر شرایط فراهم شود و دوستان حوزه قرآنی در وزارت ارشاد و شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجموعه‌های استانی همت و ما را یاری کنند، اولین مرکز تخصصی نوآوری و فناوری قرآنی را در سال 1402 در شیراز راه‌اندازی خواهیم کرد و حول محور فناوری‌ها و نوآوری‌های محصولات قرآنی فعالیت خود را آغاز خواهد کرد.
ایکنا ـ فعالیت شما چقدر منجر به اشتغال‌زایی شده است؟
در حال حاضر پلتفرم قصههای قرآنی ما 500 هزار مخاطب شامل حدود 400 هزار مخاطب در داخل کشور و 100 هزار مخاطب در خارج از کشور دارد. خود محصول و پلتفرم را نزدیک به 15 نفر از همکارانم به صورت تمام‌وقت مدیریت می‌کنند که شامل مجموعه گروه برنامه‌نویسی، گرافیک، تصویرسازی، تولید محتوا، پشتیبانی، اداری و مالی هستند، اما برای ترجمه‌ها و گاه کارهای پروژه‌ای مرتبط با قصه‌ها و تولید قصه، شعر، ترجمه‌ها و نریشین و بعضی اوقات اعضای کل مجموعه به 40 نفر می‌رسد.
در کنار این، ما نزدیک به 18 نفر از دوستان را در قالب مؤسسات و گروه‌های هنری در حوزه ساخت محصولات ارزش افزوده درگیر کرده‌ایم. با هفت نفر از بانوان عروسک‌ساز برای ساخت عروسک‌ها همکاری می‌کنیم. همین‌طور با یک مجموعه تولیدی لوازم‌التحریر برای تولید لوازم‌التحریر و یک مجموعه تولید آثار هنری در حوزه ساخت پیکسل، ماگ و هدایا همکاری می‌کنیم. در مجموع این پلتفرم تخصص‌ها و رشته‌های هنری مختلفی را درگیر خود کرده و برای ماه مبارک رمضان یک رونمایی وسیع از محتوای قرآنی این پلتفرم و محصولات ارزش افزوده آن خواهیم داشت.
ایکنا ـ چقدر با پارک علم و فناوری استان خودتان یا صندوق حمایت از پژوهشگران برای دریافت مزایا و حمایت‌ها در ارتباط هستید؟
مدیریت پارک علم و فناوری شیراز به مجموعه ما خیلی لطف دارند. ما با این دوستان در ارتباط مستمر هستیم و خود مجموعه هم برای مدتی در مجموعه مستقر بود، اما به این دلیل که فضای مورد نیاز مجموعه باید فضای بزرگ و متنوعی به لحاظ ساختاری و امکاناتی باشد، چند بار که اقدام کردیم متأسفانه فضای مناسبی در اختیار ما قرار نگرفت. به محض اینکه امکانش فراهم شود که بتوانیم در پارک علم و فناوری فضای مناسبی داشته باشیم دوباره ورود خواهیم کرد، اما فعلاً در حوزه استفاده از تسهیلات و خدماتی که پارک علم و فناوری برای شرکت‌های دانش‌بنیان و مؤسسات فناور دارد. مجموعه ما تاکنون از خدمات استفاده‌ای نکرده و ارتباطی با این مجموعه‌ها نداشته است.
ایکنا ـ ورود به حوزه فناوری‌های نرم و فعالیت‌های فرهنگی فناورانه را دارای چه مزایایی برای مؤسسات می‌دانید؟
دنیا به سمتی می‌رود که اگر ارائه‌ها و معرفی‌های هوشمندانه از کار نداشته باشید، عقب می‌مانیم. حال آن که در حوزه محصولات فرهنگ‌بنیان به خصوص موضوعات قرآنی و مذهبی نگرشی هست که این محصولات نمی‌توانند وارد درآمدزایی و ارزش افزوده شود، اما ما در حال شکستن این نگاه غلط هستیم.
جامعه مخاطب کودک مسلمانمان 180 میلیون کودک مسلمان در جهان هستند که به تلفن‌های همراه دسترسی دارند. در داخل کشور نیز نزدیک 15 میلیون مخاطب کودک زیر 12 سال به تلفن هوشمند دسترسی دارند. دنیای وسیعی از مخاطبان کودک چه در سطح بین‌المللی و چه در داخل کشور داریم که می‌توانند به اپلیکیشن‌ها و محصولات فیزیکی و محصولات صنایع خلاق دسترسی داشته باشند. اگر این آمارها و مطالعه بازار را داشته باشید و درآمدهای حوزه صنایع نرم و خلاق را مورد توجه قرار دهید عدد بی‌نظیری است. به طور مثال در حوزه لوازم‌التحریر و اسباب‌بازی یک آمار تقریباً نیمه‌رسمی داریم که بیش از یک میلیارد دلار سالانه در کشور هزینه این بخش می‌شود و در کشورهای اسلامی این رقم نزدیک به صد و بیست میلیارد دلار است. این مثالی از حوزه‌های فرهنگی و صنایع نرم است که در حوزه فناوری، تولید محتوا و خلق محصول می‌تواند برای مخاطبان جذاب باشد و با توجه به اینکه این بازار در حال حاضر محصولات معدودی دارد، می‌توانیم به خوبی در این حوزه فعال باشیم.
ایکنا ـ پارکهای علم و فناوری غیر از بحث مکان، چگونه می‌توانند به مؤسسات کمک کنند؟
نکته بسیار مهم پارکهای علم و فناوری این است که تمامی مسیرهای آموزشی و منتورینگ خدماتی، پژوهشی و حمایتی و نیز شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی می‌توانند از مسیر پارکهای علم و فناوری به سادگی اتفاق بیفتند و ما این خلأ را داریم؛ یعنی به دلیل ارتباط برقرار نکردن با مجموعه پارک علوم و فناوری استانمان از این خدمات محرومیم و این اتفاق الان به شکل دیگری می‌افتد.
پارک علم و فناوری در حوزه خدمات مشاوره‌ای به شدت فعال هستند و به ما کمک کرده‌اند. ما در دوره‌های پارک علم و فناوری در حوزه بیمه، حسابداری، مالیات و منابع انسانی، مدیریت پروژه و تعاریفی که در حوزه بین‌الملل وجود دارد، شرکت کرده‌ایم. پارکهای علم و فناوری به جز موارد مذکور امکانات کم‌نظیری برای برگزاری جلسات، همایش‌ها، نمایشگاه‌ها و نشست با اساتید و مسئولان شهری دارند، سعی کرده‌ایم با وجود عدم استقرار در پارک، از این امکانات بهره ببریم و انصافاً برای مجموعه‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان این اتفاق بسیار مقرون به صرفه و کم‌هزینه و پرجاذبه است. اینها خدماتی هستند که در پارکهای علم و فناوری در طول چند سال گذشته از آنها استفاده کرده‌ایم و مطمئنم که در تمام کشور این خدمات به شرکت‌های دانش‌بنیان، مجموعه‌های فرهنگ‌بنیان و حتی صنایع خلاق داده می‌شود و می‌توانند از این موارد استفاده کنند.
ایکنا ـ مؤسسات قرآنی به دلیل ارتباط با اقشار مختلف مذهبی به خوبی می‌توانند نیازسنجی کنند و به ایده محصولات فرهنگی و قرآنی برسند، اما تاکنون ورود اندکی به این عرصه داشته‌اند و به سراغ تجاری‌سازی ایده‌های فرهنگی نرفته‌اند. دلیل این امر را چه می‌دانید؟
اولین مورد متأسفانه سنتی بودن تولید محتواست، دومین مورد نیز نگاه حاکمیتی است که به بعضی از مجموعه‌ها و نهادها شده و مجموعه‌های دیگر را دلسرد کرده است. اگر این دو نقیصه برطرف شود و احساس کنیم، محتوا و محصولات قرآنی را می‌توانیم با نگاه نوآورانه در زندگی مردم وارد کنیم و این رانت‌ها و این مدل ارائه‌ها شکسته شود و خدمات قرآنی از حالت سنتی به نوآورانه تغییر کند، جامعه مذهبی به کنار، بلکه مردم عادی هم علاقه‌مندند که از این محتوا استفاده کنند.
نگاه خلاقانه و جذاب برای حوزه کودک و والدین و بزرگسال می‌تواند بسیار کمک‌کننده و جالب باشد. در آمار محدودی از جامعه آماری 1500 نفره مخاطبانمان، تقریباً 70 درصد مخاطبان ما که اپلیکیشن قصههای قرآنی را استفاده می‌کنند خانواده‌های معمولی‌اند، تقیدات مذهبی دارند، اما اصلاً جزء خانواده‌های مذهبی صرف نیستند. این امر نشان می‌دهد که اگر محتوای قرآنی جذاب و خلاقانه و با رویکرد استفاده خانواده از محتوای آن در جامعه بسط و نشر پیدا کند، حتماً خانوادهها از آن استقبال خواهند کرد. ما این دسته‌بندی‌ها را به سبب تولید محتواهای سنتی و غلطی که احساس می‌کنیم باید مخاطب را در چارچوب آنها بگنجانیم، انجام می‌دهیم، در صورتی که شما می‌توانید از انیمیشن، پویانمایی، کمیک، بازی رومیزی، تولید اسباب‌بازی و محصولات متنوع استفاده کنید. ما این اتفاق را رقم زده‌ایم و خانوادهها را با شخصیت‌ها، کاراکترها و داستان‌های قشنگ قرآنی آشنا می‌کنیم.
ایکنا ـ به نگاه حاکمیتی بعضی از مجموعه‌ها اشاره کردید. در این باره توضیح دهید.
تا زمانی که شورای عالی انقلاب فرهنگی، معاونت قرآن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تشکل‌ها، نهادها و اتحادیه‌های قرآنی همان نگاه سنتی و قدیمی را به همراه آمارسازی‌هایی که در بطن جامعه اتفاق نمی‌افتند، دارند و نگاه محدودی به حوزه‌ها و فعالیت‌های قرآنی وجود دارد، این مسیر تکراری خواهد بود و خروجی مناسبی نخواهد داشت.
تقریباً دو سال است که از روی کار آمدن دولت جدید می‌گذرد، با کلی امید و آرزو منتظر بودیم تا مجموعه‌های فعال قرآنی، نوآورانه و فناورانه قرآنی را دور هم جمع کنند، اما حداقل تاکنون هیچ ارتباطی با مجموعه ما که جزء مجموعه‌های محدود دانش‌بنیان حوزه قرآنی هستیم گرفته نشده. باید مجموعه‌ها، تشکل‌ها و مؤسسات نوآور دور هم جمع شوند و با برگزاری نمایشگاه و تولید محصولات و ارائه آنها در نمایشگاه‌های مختلف به خانوادهها و مخاطبان نشان دهند که می‌توانند در سبد فرهنگی‌شان محصول فناورانه و نوآورانه قرآنی را جای دهند.
اینکه من فرصت کنم و وارد مسیری شوم که ببینم کدام نهاد می‌تواند از من حمایت کند و باید چطور این مسیرها را طی کنم و چه اتفاقاتی بیفتد از وقت و انرژی من خارج است. برای اینکه این اتفاق رقم بخورد، اولین کار نهادهای متولی باید این باشد که تکلیفشان را روشن کنند که به چه شکلی و با چه نگاهی قرار است، فعالیت‌های قرآنی را در جامعه بسط بدهند و مجموعه‌های خلاق و توانمند قرآنی را دور هم جمع کنند و برنامه‌ریزی کوتاه و بلندمدت داشته باشند و به آنها کمک کنند و بتوانند یک فضای قرآنی جذاب را در کشور و فضای مجازی و مناسبت‌های مختلف بسط و نشر بدهند، چراکه مقام معظم رهبری هم همیشه در صحبت‌ها و سخنرانی‌هایشان روی این مسائل تأکید کرده‌اند، اما من تا به امروز از حاکمیت در این حوزه‌ها چیزی ندیده‌ام. به طور مثال معاونت قرآنی وزارت ارشاد می‌تواند مجموعه‌ها را دور هم جمع کند و دارای برنامه‌های استراتژیک و راهبردی باشد. این اتفاق باید از سوی حاکمیت بیفتد و با این مجموعه‌ها ارتباط برقرار شود، دور هم جمع شوند تا این فضا به بهترین شکل در جامعه فراهم شود.
ایکنا ـ چرا حوزه کودک را انتخاب کردید و چه شد که وارد این حوزه شدید؟
نه این‌طور نیست. محصولات ما در حوزه نوجوان، خانواده و حوزه‌های مختلف بوده، اما در پنج سال اخیر احساس کردیم که بهتر است در حوزه تخصصی کودک به ویژه کودکان زیر 9 سال ورود کنیم، زیرا شخصیت کودک شکل نگرفته است و می‌توانیم مفاهیم روان‌شناسی و تربیتی را بیشتر ارائه دهیم. تخصص دوستان ما در زمینه‌های فلسفه، روان‌شناسی و تولید محتوا، قصه و شعر بیشتر است. مشورت کردیم که باید در این حوزه سرمایه‌گذاری و تولید محتوا کنیم. احساس می‌کنیم که خلأ بسیار بزرگی در این حوزه پوشانده می‌شود، اما به این حوزه وارد شدیم تا بتوانیم حداقل کار تخصصی انجام دهیم، چون دوستان و مجموعه‌های دیگر در حوزه‌های دیگر مشغول کار هستند و می‌خواستیم این حوزه را با توجه به تخصص و مشورت‌هایمان پوشش دهیم.
ایکنا ـ وضعیت اسناد بالادستی را در بحث فناوری‌های فرهنگی و نرم چطور ارزیابی می‌کنید؟
در تمام اسناد بالادستی به لحاظ تولید محتوا، رویکرد بین‌المللی، مدل حمایت‌ها و قرار‌گیری بین کشورهای اسلامی سندهای بسیار شفاف، مشخص و مدونی داریم و کاملاً از این نوع فعالیت‌ها حمایت شده است. گاهی نقشه راهمان برای انتشار محصولمان در حوزه بین‌الملل همین اسناد بالادستی بود، اما در موقع اجرا، قانون‌‌گذاری و تفسیر این اسناد متأسفانه اتفاق اصلی نمی‌افتد. در حال حاضر مشکل ما در نگاه مسئولان برای درست اجرای این اسناد بالادستی است. در سندهای چشم‌انداز و بالادستی وزارت‌خانه و شورای عالی انقلاب فرهنگی بررسی کرده‌ام که اهداف بسیار روشن، شفاف، خوب و درست تدوین شده، اما در اجرا دوستان پایبند و پیگیر آن مدل اجرا نیستند و به همین دلیل متأسفانه کار درست پیش نخواهد رفت.
ایکنا ـ وضعیت توسعه فناوری‌های مذهبی و فرهنگی چگونه است؟
توسعه فناوری‌های فرهنگی و مذهبی نیاز به نگاه و حمایت حاکمیتی دارد نه در حوزه درآمدزایی، بلکه در حوزه زمینهسازی، تبلیغات، استفاده از رسانه مثل صدا و سیما و رسانه‌های جمعی که در عمل این اتفاق نمی‌افتد، اما در حرف دوستان این ادعا را دارند. وقتی می‌خواهم تیزری را آماده و در صدا و سیما پخش کنم، این‌قدر موانع و مشکلات جلوی پای من به عنوان یک مؤسسه دانش‌بنیان قرار می‌گیرد که عطایش را به لقایش می‌بخشم.
حاکمیت در نگاه ترویجی، توزیعی و تبلیغی باید پشتیبان مؤسسات باشد. البته در حوزه تولید محتوا و انتشار آثار قرآنی باید حاکمیت هزینه و حمایت مالی و معنوی کند. چرا نمایشگاه بین‌المللی برگزار می‌شود و مؤسسات فناور قرآنی اصلاً حضور ندارند؟ چرا نمایشگاه تخصصی با این موضوع برگزار نمی‌شود؟ چرا جشنواره فناوری قرآنی همچنان در مالزی برگزار می‌شود، ولی هیچ وقت در ایران این اتفاق نمی‌افتد؟ اینها نشان می‌دهد که نگاه حاکمیت هنوز به این مسئله معطوف نشده و در اجرا هم دوستان پای کار نمی‌آیند. اگر این نگاه به وجود بیاید، قطعاً مؤسسات علاقه‌مند می‌شوند که به این حوزه ورود کنند، زیرا در حوزه صنایع فرهنگی و خلاق قرآنی ایده‌های نوین و جذابی دارند. اگر نگاه حاکمیت حمایت از این مجموعه‌ها و مؤسسات باشد، قطعاً مجموعه‌های فرهنگی و قرآنی می‌توانند نگاه نوآورانه‌ای داشته باشند.
ایکنا ـ در حال حاضر مجموعه شما با چه چالش‌هایی رو‌به‌روست؟
هر مجموعه تولیدی در این کشور محکوم به شکست و فناست، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. مثل مجموعه‌های دیگر در حال نمونه‌سازی و تولید هستیم و علی‌رغم مشکلات مالی و هزینه بسیار سنگینی که نرخ دلار تحمیل می‌کند و دفاتری که در عمان و کانادا داریم و اینکه از انتشار محصول در خارج از کشور جلوگیری می‌شود، ما روی پای خودمان ایستاده‌ایم. به علاوه، مدل حمایت از مؤسسات و مجموعه‌های قرآنی در قالب همان وامی است که به یک ساختمان‌ساز یا مجموعه اقتصادی داده می‌شود.
ایکنا ـ منظورتان سودهای زیاد است؟
بله، مدل ضامن‌ها و پیگیری‌ها. هنوز یک صندوق قرآنی تخصصی برای حمایت از محصولاتم ندارم و هیچ مجموعه فرهنگی و صندوق سرمایه‌گذاری فرهنگی مدلش را فرهنگی نکرده است، یعنی حتی صندوق‌های سرمایه‌گذاری ما در حوزه‌های دانش‌بنیان و صنایع خلاق ما را به چشم مجموعه‌ای می‌بینند که فناوری هایتک و بازار اقتصادی دارد. در صندوق‌ها، بانک‌ها، صنایع خلاق و تسهیلات ما و در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری نگاه موجود فرهنگی ـ قرآنی نیست. مدل حمایت‌ها باید مدل حمایت‌های فرهنگی باشد، مدل اشتراک‌گذاری و مشارکت. هر چیزی که می‌خواهد اتفاق بیفتد باید با توجه به ظرفیت‌های هنری و فرهنگی باشد. اگر یک مجموعه هنری هم بخواهد دانش‌بنیان شود و در حوزه‌های هنری خلاقیت داشته باشد، نمی‌توانیم آن را با مجموعه‌ای مثل تاکسی اینترنتی یا مجموعه‌ای که استارتاپ اقتصادی دارد یکی بدانیم. البته صندوق‌های فرهنگی و سرمایه‌گذار فرهنگی در حال تغییر رویکرد هستند، اما مدل‌ها، چارچوب‌ها، آیین‌نامه‌ها و سیاست‌گذاری‌هایشان همان مدل غربی و برگرفته از مجموعه استارتاپی خارج از کشور است. حساب کنید یک مجموعه خلاق دانش‌بنیان فرهنگی می‌خواهد از این مدل استارتاپ‌ها تسهیلات یا خدماتی بگیرد. بعضی از خدمات و حمایت‌هایی که به مجموعه‌های قرآنی و نوآورانه قرآنی ما داده می‌شود باید بومی‌سازی و فرهنگ‌سازی شود. نمی‌توانم در محصولم تبلیغات بگذارم و قیمت محصول و خدماتم را به‌روز و همراه با دلار پایین و بالا کنم.
شأن محصولات قرآنی این است که این اتفاقات در آن نیفتد. ما هم رعایت می‌کنیم، اما همه هزینه‌های ما واقعی است. از ما مالیات و بیمه گرفته می‌شود و هیچ حمایت و خدماتی به ما داده نشده و امیدواریم در این حوزه‌ها به خصوص بیمه و مالیات حمایت‌های قانونی صورت بگیرد، چون متوجه شدم که این حمایت‌ها می‌تواند به صورت قانونی برای مؤسسات قرآنی و مؤسسات فعال در حوزه‌های قرآنی باشد، اما در طول 10 سال گذشته نتوانسته‌ام از این خدمات استفاده کنم.
ایکنا ـ شاید با تکمیل اظهارنامه بتوانید از معافیت مالیاتی استفاده کنید.
با وجود اینکه اظهارنامه تکمیل می‌کنیم، به سبب یک مورد بسیار جزئی از ما مالیات اخذ می‌شود. جالب است که در این حوزه نه از معافیت مؤسسات فرهنگی می‌توانیم استفاده کنیم نه از معافیت دانش‌بنیانی خودمان. در هر حال این اتفاقات و چالش‌ها برای یک مجموعه نوپا وجود دارد. اگر بخواهیم حرفه‌ای به این حوزه‌ها ورود کنیم، باید هزینه‌های بسیار سنگینی را بپردازیم که چالش اصلی ماست.
