مرحوم دعایی از زبان شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی

به گزارش ایکنا، مراسم تشییع پیکر مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمود دعایی، روز گذشته، سه‌شنبه 17 خرداد در مؤسسه اطلاعات با حضور مقامات کشوری، شخصیت‌های سیاسی و اصحاب فرهنگ و هنر و رسانه برگزار شد.

در حاشیه این مراسم خبرنگار ایکنا گفت‌وگویی با برخی از این شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی انجام داده است؛ وجه مشترک سخن این چهره‌ها صلح‌اندیشی و دغدغه‌مندی این مرد برای فرهنگ و سیاست ایران عزیز بود.

مرحوم دعایی به دنبال جذب حداکثری بود

غلامحسین کرباسچی، فعال سیاسی، درباره ویژگی‌های شخصیتی مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمین دعایی و به ویژه مشخصه جذب حداکثری در روحیات و خلقیات ایشان گفت: ترکیب جمعیت مراسم تشییع ایشان به خوبی نشان می‌دهد که ویژگی اساسی مرحوم دعایی جذب نیروها بود و تا جایی که امکان داشت تلاش می‌کرد همه نیروها را با هر سلیقه و گرایشی به نظام و انقلاب و کشور جذب کند و سعی می کرد آنها در خدمت به کشور و نظام باشند.

وی اظهار کرد: ایشان آدم کم‌نظیری است و هر چقدر بگوییم که خداوند انشالله فرد دیگری را شبیه ایشان جایگزین کند ولی باز تقریبا می‌توان گفت ایشان نظیر خودش را ندارد و کسی نیست که مانند ایشان فکر کند، عمل کند و سابقه انقلابی ایشان را داشته باشند.

کرباسچی با بیان اینکه پر کردن جای ایشان سخت است، گفت: ایشان از جمله شخصیت‌هایی بودند که از قبل از انقلاب تلاش زیادی کردند و قدر کشور و نظام و انقلاب را می‌دانستند. خداوند ایشان را رحمت کند.

حلقه وصل میان انسان‌ها

محمدحسین صفار هرندی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی، در تبیین ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمین دعایی گفت: مرحوم آقای دعایی خصوصیات متعدد و متنوعی داشت که هر یک از این ویژگی‌ها، مانند یک حلقه انسان‌ها را به ایشان متصل می‌کرد به نحوی که برخی با بعضی از این حلقه‌ها با ایشان ارتباط و اتصال برقرار می‌کردند و برخی دیگر با بعضی حلقه‌های دیگر، اما همه اینها در چارچوب یک ارزش مشترک بود.

وی بیان کرد: وفاداری ایشان به امام(ره)، رهبری، انقلاب و دین محرز بود و در این میان تفاوت سلیقه‌ها مانع از این نمی‌شد پیش عده‌ای محبوب و پیش عده دیگری مغضوب باشد. خدا ایشان را رحمت کند که نمونه‌ای از انسان‌هایی است که مصداق «رشته‌ای بر گردنم افکنده دوست می‌کشد آنجا که خاطرخواه اوست» هستند. ایشان انصافا انسان‌ها را گرفتار ویژگی‌های مثبت خود می‌کرد.

دوست داشتن همه؛ درس ساده اما بزرگ دعایی

اشرف بروجردی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و رئیس پیشین کتابخانه مرکزی، درباره چرایی حضور طیف متنوعی از سلایق و گرایش‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در مراسم تشییع پیکر مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمین دعایی گفت: این به خاطر روحیات و خلقیات ایشان است. از جمله روحیات ایشان این بود که حریم‌ها و سلایق سیاسی را در تصمیم‌گیری‌ها، برخوردها و ارتباطش با افراد دخالت نمی‌داد و از جهت تواضع و فروتنی و محبت به همه انسان‌ها نمونه بود.

وی اظهار کرد: ایشان همه را دوست داشت و این درسی به ماست که بدانیم دوست داشتن انسان‌ها زمینه را برای جذب، اتصال و ارتباط بیشتر فراهم می‌کند. رفتن ایشان هم این پیام و هشدار را به ما می‌دهد که ما هم بالاخره رفتنی هستیم و مهم این است که روحیات و خواسته‌های خود را برمبنای حفظ حریم، حرمت، عطوفت و مهربانی قرار دهیم.

بروجردی با بیان اینکه ایشان واقعا یک حلقه وصل بین همه بود، فروتنی را مشخصه بارز ایشان خواند و گفت: در هیچ مجلسی ایشان در صف اول نمی‌نشست و همیشه در صف و صندلی‌های آخر قرار می‌گرفت. در زمانی که مسئولیت کتابخانه ملی را برعهده داشتم ایشان در اغلب برنامه‌های ما حضور پیدا می‌کرد اما هیچوقت در صف اول نمی‌نشست. ایشان واقعا انسانی مهربان و باعاطفه و گوهری نایاب در این دوران بودند.

تواضع و فروتنی واقعی، نه ظاهرسازی

بیژن مقدم، مدیرمسئول پایگاه خبری ـ تحلیلی الف، درباره پیوند مرحوم دعایی با امام(ره) و رهبری از یکسو و ارتباط با طیف گسترده‌ای از سلایق و گرایش‌های فکری و سیاسی از سوی دیگر گفت: بعضی سؤال می‌کنند چه کسی می‌تواند جایگزین مرحوم دعایی شود. من معتقدم بعضی انسان‌ها جایگزین ندارند زیرا این افراد ویژگی‌هایی دارند که خاص خودشان است و آقای دعایی این چنین بود.

وی ادامه داد: ایشان کارهایی را در مقام تألیف قلوب و برقراری ارتباط با افراد و جریان‌های مختلف می‌کرد و رفتارهایی از خود نشان داد که شاید بعضی به آن نقد داشتند و مثلا می‌گفتند چرا نماز فلان فرد را خواندی با در مراسمش شرکت کردی اما مدل رفتاری ایشان خاص خودش بود و پیدا کردن فردی نظیر ایشان بسیار سخت است.

مقدم تصریح کرد: برخی ویژگی‌های اخلاقی ایشان آنقدر برجسته است که همه بر روی آن اجماع دارند. ما سال‌هاست ایشان را به واسطه همکاری رسانه‌ای می‌بینیم و می‌شناسیم؛ ایشان جزو ثابت قدم‌ترین انسان‌ها در حوزه رسانه بود و با وجود آنکه فرصت‌های زیادی برای ایشان در دولت‌های مختلف فراهم بود کار رسانه را رها نکرد زیرا آن را واقعا دوست داشت و حتی قبل از انقلاب، کار رسانه‌ای را با راه انداختن رادیو برای جریان انقلاب در خارج از کشور آغاز کرد.

مدیر مسئول پایگاه خبری ـ تحلیلی الف با تأکید بر تواضع و ساده‌زیستی فوق‌العاده مرحوم دعایی گفت: او به هیچ‌وجه برای تظاهر اینگونه رفتار نمی کرد چون تظاهر کردن بعد از مدتی برای افراد مشخص می‌شود اما ایشان همانی بود که بود. همیشه در جلسات در انتها می‌نشست، با همه با روی خوش و صمیمانه برخورد می‌کرد و لوطی‌گری‌های خاص خود را داشت.

مقدم یادآور شد: ایشان با وجود داشتن دیدگاه خاص سیاسی با جریان‌های مختلف سیاسی ارتباط داشت و در مقام بیان همان دیدگاه‌های خاص سیاسی‌اش هیچ موقع آزاردهنده عمل نکرد تا فضا منجر به تندی و تهاجم شود و ادب گفت‌وگو را رعایت می‌کرد.

وی بیان کرد: در واقع او دیدگاه و اعتقادات خاص فکری و سیاسی خود را داشت و به آن پایبند بود و هزینه آن را هم می‌داد اما این گونه نبود که رفتارهای تنش‌زا در عرصه سیاسی انجام دهد. سبک مدیریت روزنامه اطلاعات هم این گونه بود که ایشان فرصتی را برای طیفی از جریان انقلاب فراهم کرده بود که حرف خود را بیان کنند و مجموعه این ویژگی‌ها را در کمتر افراد دیگری می‌توان سراغ گرفت.

نماد اسلام رحمانی

محمدعلی وکیلی، نماینده پیشین مجلس و مدیرمسئول روزنامه ابتکار، درباره مشخصات رفتاری و اخلاقی بارز مرحوم حجت‌الاسلام دعایی گفت: مرحوم دعایی واقعا نماد اسلام رحمانی بود و با همین روحیه و خلق رحمانی بود که به ملجأ روشنفکران، نخبگان و کسانی که یا ما نسبت به آنها گارد داریم یا مانند ما فکر نمی‌کنند، تبدیل شد.

وی افزود: اینکه این نوع افراد، این شخصیت روحانی را با منظومه فکری خاص خود به منزله سنگ صبور خود در هنگامه‌های حساس بیابند و با او مشورت و درد دل کنند و نشست و برخاست داشته باشند، نشان می‌دهد که ایشان به مؤلفه‌های آخوندی و روحانیتی پایبند بوده است. زیرا رمز بقای روحانیت در جاذبه حداکثری و دخالت ندادن ایدئولوژی و جغرافیا در نگاه به بشریت و اهمیت به انسان بماهو انسان است.

وکیلی اظهار کرد:‌ مرحوم دعایی به این اصل مهم در رسالت روحانیت پایبند بود و به انسان بما هو انسان و به ایرانی بماهو ایرانی توجه داشت و انقلابی و غیرانقلابی بودن خیلی دخالتی در ارتباط انسانی و اخلاقی او با دیگران نداشت ضمن اینکه خودش پایبندی حداکثری به اول و مبانی انقلاب داشت.

مدیر مسئول روزنامه ابتکار ابراز کرد: مرحوم دعایی در سلوک فردی یک اصولگرای حداکثری و در سلوک اجتماعی و سیاسی، یک مصلح به تمام‌معنا بود به همین جهت ایشان در ذهن جمعی ملت ایران ماندگار شد و امروز از او به نیکی یاد می‌شود. مرگ ایشان در زمانه‌ای رخ داد که مقبولیت افراد دارای سابقه در انقلاب به حداقل رسیده بود اما این تشییع جنازه‌ و حضور جمعیت متنوع و متکثر فکری و سیاسی و احترام و اجماع همگانی بر ایمان و صلاحیت‌های اخلاقی و انسانی او و مهر تأیید بر کارنامه او شاهد مهمی است که او در جمع بین این دو سلوک فردی و اجتماعی موفق بود.

وکیلی تصریح کرد: ایشان در سلوک فردی یک انسان وارسته، اخلاقی، مهذب و ساده‌زیست و در سلوک اجتماعی یک انسان دردسترس، بدون تکلف، بی‌توجه به عناوین و القاب و متواضع بود و با همین جاذبه حداکثری بود که امروز این چنین توسط سلایق مختلف فکری و سیاسی جامعه مشایعت می‌شود.

متعهد همیشگی به آرمان آزادی، عدالت و معنویت 

احسان شریعتی، فرزند دکتر شریعتی و پژوهشگر حوزه فلسفه، درباره خاطرات خود از مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمین دعایی و مهمترین مشخصات اخلاقی ایشان گفت: هنوز صدای مرحوم دعایی را از دوره نوجوانی که از رادیو روحانیت مبارز جملات دکتر شریعتی را با یک حرارت خاصی می‌خواند به یاد دارم و از آن زمان با ایشان آشنایی داشتم.

وی اظهار کرد: مرحوم دعایی در بین طلاب اطراف آیت‌الله خمینی در عراق، جزو بهترین‌ها بود. آقای دعایی با تفکر دکتر شریعتی همدلی داشت و با وجود برخی محدودیت‌ها در دوران بعد از انقلاب به واسطه مسئولیت‌هایی که داشت تا همین اواخر، با برخی افراد، از جمله نخبگان، روشنفکران یا زندانیان سیاسی، که به نوعی مورد بی‌مهری قرار گرفته بودند همدردی می‌کرد و یا واسطه حل مشکل آنها می‌شد و در مراسم مربوط به درگذشت یا گرامیداشت هنرمندان و روشنفکرانی که در انزوا قرار گرفته بودند، حضور می‌یافت.

شریعتی بیان کرد: یکی از ویژگی‌های بارز ایشان که همه از آن سخن می‌گویند فروتنی، تواضع و بی‌تکلف بودن است. مرحوم دعایی در نوع رفتارشان نمونه‌ و الگویی برای دیگران است تا بدانند در هر موقعیتی که باشند نسبت به آرمان‌های آزادی، عدالت و معنویت تعهد خود را فراموش نکنند.