نخبگان و کارآفرینان پای کار محرومان بیایند

تأسیس بنیاد برکت دستور مقام معظم رهبری خطاب به رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) بود که فرمودند: «در ذهنم حل مشکلات محرومین بوده است. مثلاً مشکلات هزار روستا را کاملاً حل کنید. چقدر خوب است هزار نقطه آباد شود یا هزار مدرسه در کشور ساخته شود، این دستگاه را برای این کار آماده کنید».

در راستای همین رهنمود، بنیاد برکت در 20 آذر 1386 تأسیس شد تا به عنوان مجموعه‌ای برای توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی و انجام امور عام‌المنفعه در مناطق محروم و کمترتوسعه‌یافته فعالیت کند.

فلسفه وجودی بنیاد برکت، کمک و همیاری برای بهبود و ارتقای توانمندی اقتصادی و کارآفرینی افراد، گروه‌ها و واحدهای کسب‌وکار مستعد فعالیت و نیز فاقد دانش و مهارت لازم در مناطق محروم و کمتر‌توسعه‌یافته در راستای تحقق اهداف سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران و رهنمودهای مقام معظم رهبری است.

بنیاد برکت با مشارکت در راه‌اندازی و توسعه طرح‌های اقتصادی در بخش‌های مختلف صنعتی و کشاورزی و ...، انجام طرح‌های عمرانی و زیربنایی، مدرسه‌سازی و نیز ارائه خدمات سلامت، عام‌المنفعه و بیمه‌ای به دنبال تأثیر کلی بر توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق محروم، افزایش فرصت‌های شغلی، توسعه کارآفرینی، محرومیت‌زدایی، فقرزدایی و جلوگیری از مهاجرت نیروهای بومی به شهرهای بزرگ است.

محمد ترکمانه، مدیرعامل بنیاد برکت، در رابطه با نگرش و فعالیت‌های مختلف این بنیاد در راستای محرومیت‌زدایی در نقاط مختلف کشور اظهار کرد: نکات کلیدی و محوری در نگرش بنیاد برکت به فعالیت‌های محرومیت‌زدایی و همچنین، توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی در کشور شامل موارد متعددی است که تأکید بر این باور که توسعه اقتصادی مناطق محروم و کمترتوسعه‌یافته از طریق سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی بنگاه‌های اقتصادی و طرح‌های اشتغال‌زایی با توجه به مزیت‌های نسبی در این مناطق انجام می‌گیرد از آن جمله است.

وی افزود: تأکید بر ایجاد فرصت‌های شغلی محلی با هدف جلوگیری از مهاجرت نیروهای بومی از مناطق محروم و کمترتوسعه‌یافته، تأکید بر مشارکت بنیاد برکت به شکل غیرتصدی‌گرایانه و غیرماندگار با کارآفرینان و سرمایه‌گذاران محلی برای را‌ه‌اندازی بنگاه‌های اقتصادی و طرح‌های اشتغال‌زایی اجتماع‌محور، تأکید بر کمک به توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق محروم و کمترتوسعه‌یافته از طریق استفاده از مشارکت مردمی و آموزش در زمینه اصول و روش‌های صحیح فعالیت اقتصادی و نیز توجه ویژه به انجام امور زیربنایی و ایجاد و توسعه فضاهای آموزشی و فرهنگی به عنوان مکمل فعالیت‌های اقتصادی در مناطق محروم و کمترتوسعه‌یافته از دیگر مواردی است که پیگیری می‌شود.

ویژگی فعالیت‌های بنیاد برکت

ترکمانه ادامه داد: بنیاد برکتِ ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) که نهادی است جهادی، دانش‌پایه و الگوساز، با اتخاذ رویکردها و ویژگی‌های زیر در نظر دارد با خلق نظام‌ها و روش‌های نوآورانه، مبتنی بر اراده و توان مردم و جلب مشارکت فعال تمامی ذی‌نفعان، به تسهیل مسیر پیشرفت مناطق محروم، فقرزدایی و افزایش سطح رفاه اجتماعی، از طریق توان‌افزایی انسانی، اجتماعی، اقتصادی، ایجاد و توسعه‌ فرصت‌های شغلی و کمک به اجرای طرح‌های زیربنایی، متناسب با ظرفیت‌ها و نیازهای منطقه‌ای بپردازد.

مدیرعامل بنیاد برکت با بیان اینکه فعالیت‌های این بنیاد مردم‌پایه است، افزود: تحرک‌آفرینی در ظرفیت‌های مردمی و منابع دستگاه‌های اجرایی، اهرمی کردن منابع، ارایه الگوهای توان‌افزایی و اشتغال‌زایی در راستای دستیابی به الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، اجرای طرح‌های جامع پیشرفت منطقه‌ای، حرکت در مسیر رونق و جهش تولید، صادرات‌محور بودن فعالیت‌های اقتصادی، کمک به ایجاد امنیت پایدار در مناطق مرزی و رفع آسیب‌های اجتماعی در حاشیه شهرها، حضور مؤثر در مواقع بحرانی،‌ عدالت‌محوری در اجرای طرح‌های عمرانی و پروژه‌های زیربنایی، فناورپایه بودن فعالیت‌ها و ساختار چابک با اهتمام به تربیت و پرورش نیروهای جهادی و جوان از جمله ویژگی‌های فعالیت‌های بنیاد است.

ترکمانه بیان کرد: عملکرد بنیاد برکت طی 14 سال فعالیت نشان می‌دهد که مهمترین دغدغه این بنیاد، رفع ریشه‌ای محرومیت در اقصی‌نقاط ایران اسلامی است و برای رسیدن به این هدف والا، توانمندسازی اقتصادی و کارآفرینی همواره نخستین اولویت بنیاد برکت بوده است. سیاست راهبردی مهم آن در اجرای پروژه‌های اقتصادی در مناطق محروم کشور همواره پرهیز از تصدی‌گری و اجرا و استفاده کامل از توان سازمان‌های غیردولتی، عام‌المنفعه، اشخاص حقیقی و حقوقی کارآفرین و نیز سپردن مسئولیت و مدیریت طرح‌ها به کارآفرینان بومی بوده است. در واقع حضور و مشارکت بنیاد برکت صرفاً به منظور توانمندسازی اقتصادی و تجمیع سرمایه‌های خُرد در مناطق محروم است.

مدیرعامل بنیاد برکت تصریح کرد: الگوی فعالیت در طرح‌های اقتصادی بنگاه‌محور نیز مشارکت حداکثر 49 درصدی بنیاد برکت و حداقل 51 درصدی کارآفرین بومی است. این‌گونه مشارکت در اجرای طرح‌های کوچک و متوسط با استفاده از مدل‌های مالیه خُرد انجام می‌شود. یعنی کارآفرینان با داشتن طرحی در مناطق محروم می‌توانند شریکی قدرتمند داشته باشند که آن‌ها را در کارآفرینی یاری کند. از مزیت‌های فراوان این شیوه مشارکت بنیاد می‌توان به ایجاد فرصت‌های شغلی محلی و در نهایت جلوگیری از مهاجرت نیروهای بومی از مناطق محروم و کمترتوسعه‌یافته اشاره کرد. مشارکت بنیاد برکت با این شیوه غیرتصدی‌گرایانه و غیرماندگار فرصت بی‌مانندی را در اختیار کارآفرینان و سرمایه‌گذاران محلی قرار می‌دهد و راه‌اندازی این‌گونه بنگاه‌های اقتصادی در قالب اصول اقتصاد و مالیه اسلامی منجر به هرچه مردمی‌تر شدن اقتصاد می‌شود. بر اساس این الگو تاکنون بنیاد برکت بیش از 380 کارآفرین را در مناطق هدف همراهی کرده است.

الگوی تسهیلات‌محور

وی ادامه داد: در این الگو، که براساس اندازه کسب و کار در سه سطح تعریف شده است، با شناسایی طرح‌های واجد شرایط در مناطق هدف و با استفاده از منابع بانکی به احیای کارگاه‌های تولیدی و حمایت از کسب و کارهای کوچک و متوسط اقدام می‌شود. ویژگی‌های این الگو شامل حمایت از کارآفرینان با تأمین منابع مالی مورد نیاز از طریق اعطای تسهیلات ارزان‌قیمت، تقبل بخشی از هزینه‌های مالی تسهیلات از سوی بنیاد به منظور ترغیب کارآفرینان به سرمایه‌گذاری در مناطق محروم و نیز حفظ، افزایش، پایداری اشتغال و تولید واحدهای تولیدی در قالب این الگوست که تاکنون 520 طرح حمایت شده‌اند.  

الگوی حمایتی برای کسب و کار خانوادگی

ترکمانه افزود: در این الگو به ‌منظور رشد و ارتقای طرح‌های خرد و خانگی، حمایت از کسب و کارهای خانوادگی از طریق سرمایه‌گذاری در کارگاه‌های تولیدی در دستور کار قرار گرفته است. ویژگی‌های آن شامل تکمیل زنجیره‌ها و خوشه‌های کسب و کار در کنار اجرای طرح‌های خرد، تسهیل‌گری در فرآیند بانکی و تأمین مالی بلندمدت و ارزان‌قیمت به منظور سوق‌ دادن کارآفرینان به سمت مناطق کمتر برخوردار و نیز هدف بنیاد در سال اول اجرای این طرح حمایت از هزار کسب و کار خانوادگی در مناطق هدف بوده است.

الگوی توانمندسازی اقتصادی اجتماع‌محور

مدیرعامل بنیاد برکت گفت: با بررسی سازمان‌های غیردولتی برتر جهان در حوزه توان‌افزایی و فقرزدایی و نیز ارزیابی و ارتباط مؤثر با سازمان‌های مردم‌نهاد و همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز علمی مطرح، در سال‌های اخیر آئین‌نامه و الگوهای جدید توانمندسازی اقتصادی اجتماع‌محور شامل «آفتاب» (آئیننامه‌ فقرزدایی و توان‌افزایی برکت)، «آسمان» (آیین‌نامه سرمایه‌گذاری مردمی و اشتغال نیروی انسانی)، «مهتاب» (مدل هادی تلاش اقتصادی برکت) و «سحاب» (سرمایه‌گذاری حمایتی اشتغال‌زایی برکت) تدوین شده‌‌اند و در دستور کار بنیاد برکت قرار گرفته‌اند.

وی افزود: در این الگو ضمن حضور مجریان و تسهیل‌گران اجتماعی ـ اقتصادی بنیاد در مناطق روستایی هدف، ظرفیت‌ها و مزیت‌های محلی احصا و کارآفرینان بومی شناسایی و اهلیت‌سنجی و نیز برای تأمین مالی به بانک‌ها معرفی می‌شوند. در راستای اجرای الگوی فوق با اتکا به امکانات و ظرفیت‌های محلی و توجه ویژه به ایجاد زنجیره‌های ارزش و خوشه‌های تولید، بیش از 60 درصد منابع سرمایه‌گذاری از سوی مردم تأمین و بنیاد نیز از طریق شبکه‌ همکاران محلی بر مراحل اجرای طرح نظارت می‌‌کند. در این حوزه تاکنون بیش از 180 هزار طرح اجتماع‌محور با ظرفیت اشتغال 540 هزار نفر ایجاد شده است.

ترکمانه تصریح کرد: در راستای پایدارسازی اشتغال ایجادشده در این الگو، شبکه تسهیل‌گران، مجریان، پشتیبانان و کارشناسان بنیاد به منظور آموزش مستمر و نیز اطمینان از تحقق اهداف طرح‌ها به مدت 30 ماه در کنار کارآفرینان حضور دارند.

اجرای طرح‌های زیربنایی

وی بیان کرد: حجم و تنوع خدمات بنیاد برکتِ ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) از سه نوع خدمت در بدو تأسیس، که شامل توانمندسازی اقتصادی، توسعه امور زیربنایی و مدرسه‌سازی با اعتباری بالغ بر چهار هزار و 833 میلیارد ریال بود، به 60 نوع خدمت با اعتباری بالغ بر 325 هزار میلیارد ریال در مناطق محروم و کمترتوسعه‌یافته 31 استان افزایش یافته است. همگام با اجرای طرح‌های توانمندسازی اقتصادی، فعالیت‌های عمرانی و زیربنایی بنیاد برکت نظیر ساخت مراکز آموزشی و فرهنگی، ساخت مسکن محرومان، اجرای طرحهای راه‌سازی، پل‌سازی، آبرسانی، برق‌رسانی، ساخت مراکز ICT و مخابراتی، ساخت و تکمیل بیمارستان، مراکز و خانه‌های بهداشت، پاسگاه و حوزه انتظامی، اجرای پروژه‌های آبخیزداری و زیرساخت باغبانی به عنوان مکمل طرح‌های اقتصادی برای پیشرفت و آبادانی مناطق محروم به انجام می‌رسد.

ترکمانه ادامه داد: با تدوین و انتشار اطلس جامع مناطق محروم کشور (شامل سطح‌بندی، پهنه‌بندی و احصای مزیت‌های نسبی مناطق محروم)، در حال حاضر این سند ارزشمند به ‌عنوان مبنایی برای اجرای طرح‌های جامع پیشرفت منطقه‌ای در مناطق هدف است. بدین ترتیب با کسب تجربه از اجرای موفق طرح جامع پیشرفت و احیای منطقه‌ اندیکا، لالی و بخش عشایری مسجدسلیمان در استان خوزستان، اجرای طرح‌های جامع پیشرفت منطقه‌ای در 27 نقطه هدف برای پوشش بالغ بر سه هزار روستا (در مدت سه تا پنج سال) با هدف اشتغال‌زایی، عمران و آبادانی و نیز با مشارکت استانداری‌ها و دستگاه‌های ذی‌ربط ملی و استانی در دستور کار قرار گرفته است.

مدیرعامل بنیاد برکت اظهار کرد: مناطق 27 گانه هدف‌گذاری‌شده شامل تکاب، دره‌شهر، نهبندان، درگز، کوهسرخ، راز و جرگلان، هویزه، حمیدیه، کارون، باوی، سردشت (احمدفداله)، شعیبیه، دلگان، سرباز، هیرمند، بیجار، راور، باشت، کهگیلویه (با اولویت بخش‌های دیشموک و چاروسا)، بویراحمد (با اولویت بخش لوداب)، گمیشان، شفت، دلفان، کوهدشت، جزیره‌‌ی هرمز، بشاگرد و بهاباد هستند.

وی بیان کرد: بی‌شک مدرسه‌سازی یکی از بنیادیترین و ماندگارترین فعالیت‌های بنیاد برکت است که در راستای منویات مقام معظم رهبری در ساخت مدرسه در روستاها و مناطق محروم انجام می‌شود. به همین منظور بنیاد برکت برای تأمین فضای مناسب و استاندارد برای دانش‌آموزان این مناطق با وزارت آموزش و پرورش و سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور در تعامل مستمر است و تاکنون قرارداد ساخت دو هزار و 600 مدرسه منعقد و حدود هزار و 800 واحد آن تکمیل شده است.

ترکمانه تصریح کرد: رسیدگی به امور فرهنگی همواره جزء اولویت‌های مهم نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بوده است و بدون شک انجام این امور بدون ساخت و تأمین اماکن و زیرساختهای فرهنگی و مذهبی میسر نخواهد بود. بنیاد در این زمینه تاکنون قرارداد ساخت هزار و 900 مرکز فرهنگی و مذهبی شامل مسجد، حسینیه، خانه عالم، حوزه علمیه، مصلی و دارالقرآن را در مناطق محروم کشور منعقد کرده که هزار و 600 واحد آن‌ها به بهره‌برداری رسیده یا آماده افتتاح است.

ساخت مسکن برای محرومان

وی افزود: مسکن ایمن و استاندارد یکی از اساسیترین نیازهای کنونی هموطنان در مناطق محروم کشور است. در این راستا، بنیاد برکت با مشارکت در ساخت بیش از 46 هزار واحد مسکن محرومان و اولویت دادن به آسیب‌دیدگان اجتماعی، خانواده‌های دارای حداقل دو عضو معلول، سیل‌زدگان، زلزله‌زدگان و مناطق آسیب دیده جنگ تحمیلی، با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، کمیته امداد امام خمینی(ره)، بهزیستی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همکاری کرده است. از این تعداد تاکنون بیش از 36 هزار واحد مسکونی به بهره‌برداری رسیده و تحویل صاحبان آن گردیده است.

برگزاری رویدادهای ملی

مدیرعامل بنیاد برکت تصریح کرد: بنیاد برکت از سال 1399 با تمرکز بر برخی رسته‌های تولیدی دارای مزیت برای حمایت از برخی اقشار آسیب‌دیده در مناطق هدف خود به برگزاری رویدادهای ملی اقدام کرده است و نیز با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز علمی معتبر ضمن اتخاذ سیاست حل مسائل مردم از سوی مردم، رویکرد جمع‌سپاری ایده‌ها را از طریق برگزاری رویدادهای ملی در دستور کار قرار داده است و با هدف جلب مشارکت مردمی، پرورش ایده‌ها و ارائه راهکارهای عملی برای حل مشکلات، این رویه را دنبال می‌کند.

وی اظهار کرد: در این راستا از تمام علاقه‌مندان و فعالان در یک حوزه‌ خاص دعوت می‌کنیم که با شرکت در این برنامه‌ها طرح‌های نوآورانه و کارآفرینانه خود را ارائه کنند تا پس از شرکت در دوره‌های توانمندسازی، از حمایت‌های مالی و غیرمالی بنیاد نظیر مشاوره در حوزه‌ بهبود کسب‌وکار، منتورینگ و مربی‌گری در زمینه بازاریابی، مدیریت کسب‌وکار و کارآفرینی بهره‌مند شوند.

ترکمانه در پایان بیان کرد: شناسایی و استفاده از ظرفیت نخبگان به منظور ارائه راهکارهای نوآورانه برای حل مسائل مربوط به مناطق کم‌برخودار، شناسایی و ایجاد هم‌افزایی بین فعالان حلقه‌های مختلف زنجیره‌های ارزش اقتصادی مزیت‌دار در مناطق محروم، سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم در حلقه‌های مزیت‌دار زنجیره‌های تولید،‌ افزایش سهم تولید داخل و تسهیل ورود به بازارهای صادراتی و نیز ارائه راهکارهای نوآورانه به منظور توسعه اشتغال فراگیر با تمرکز بر مناطق روستایی و کم‌برخوردار از اهداف اصلی این طرح هستند.