حضرت معصومه(س)؛ الگوی فعالیت آزادانه زنان با رعایت قیودات شرعی است

لاله افتخاری، استاد دانشگاه شاهد و پژوهشگر قرآن کریم در گفت‌وگو با ایکنا ضمن تسلیت سالروز وفات حضرت معصومه(س)، درباره جایگاه و مقام آن بانوی گرامی گفت: مقام و جایگاه والای آن حضرت هم در زیارتنامه ایشان و هم در فرمایشاتی که ائمه(ع) و به خصوص پدر و برادر بزرگوارشان درباره ایشان دارند مشهود است؛ رفتار علمای بزرگوار ما هم در زیارت مرقد مطهر آن بانوی گرامی و احترامی که برای این مضجع شریف قائل بودند مؤید دیگری بر رتبه والای آن حضرت است.

استاد دانشگاه شاهد ادامه داد: در زیارتنامه شریف آن حضرت می‌خوانیم؛ یا فاطمه المعصومه اشفعی لنا فی الجنه فان لک عندالله شانا من الشان؛ یعنی آن بانوی گرامی مقام شفاعت داشتند و این مقام کمی نیست؛ مقام شفاعت یک جایگاه قرآنی است که خداوند براساس سوره مبارکه ضحی و تفسیر مفسران در ذیل آیات این سوره، به پیامبر(ص) عنایت فرموده است تا عطای گرانقدری باشد که موجب رضایت پیامبر(ص) شود. 

افتخاری تصریح کرد: بر این اساس اعطای چنین مقامی از سوی امام رضا(ع) در زیارتنامه منسوب به آن حضرت مقام کمی نیست، براساس مستنداتی که در کتاب کامل الزیارات به آنها اشاره شده است، سند این زیارت از علی بن ابراهیم قمی که از راویان معتبر است به امام رضا(ع) می‌رسد و ایشان فرمودند: هر کس او (فاطمه بنت موسی بن جعفر) را زیارت کند در حالی که عارف به حق او باشد بهشت از آن اوست. پس هر گاه به کنار قبر او آمدی، در نزدیک سر او بایست و 34 مرتبه الله اکبر و 33 مرتبه سبحان الله و 33 مرتبه الحمدالله بگو، سپس بگو: السلام علی آدم صفوه الله ... .

نماینده ادوار سابق مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: زیارتنامه آن حضرت ماثور از جانب امام رضا(ع) است و تنها بانویی بعد از حضرت زهرا(س) است که دارای چنین زیارتنامه‌ای است و یقینا آن بانو مصداق مؤمنه، قانت و  صالحه است که در آیات قرآن از آنان تمجید شده است.

افتخاری تصریح کرد: همچنین امام جواد(ع) فرموده‌اند: من زار عمتی بقم فله الجنه، هر کس عمه‌ام را در قم زیارت کند بهشت از آن اوست. این روایت معتبر هم از ابن قولویه در کامل الزیارات بیان شده است؛ از طرف دیگری علمای ما احترام زیادی برای ایشان قائل بودند، از آیت‌الله مرعشی نجفی نقل است که صبح زود و زودتر از همه جلوی حرم مطهر می‌آمدند و منتظر می‌ماندند تا در حرم باز شود و به حرم مشرف شوند و عمامه خود را به آن دخیل می‌بستند، از علامه طباطبایی نقل است؛ ما دامی که در قم حضور داشتند در ماه رمضان، روزه خود را بدون زیارت حضرت افطار نمی‌کرد.

استاد دانشگاه شاهد درباره جایگاه علمی حضرت معصومه(س) ادامه داد: پدر بزرگوارشان، امام کاظم(ع) با توجه به اینکه بخش زیادی از عمرشان را در زندان بودند، مردم را برای رفع حاجات دینی و علمی به حضرت معصومه(س) ارجاع می‌دادند و ایشان پاسخگوی سؤالات و نیازهای مادی و معنوی مردم بودند. در سفری که به ایران داشتند طراحی بسیار خوبی برای مسیر سفر خود دارند تا بتوانند بیشترین اثرگذاری اجتماعی و سیاسی را داشته باشند.

این پژوهشگر و محقق قرآنی با اشاره به مقام عصمت آن حضرت تصریح کرد: البته عصمت اصطلاحی برای 14 معصوم وجود دارد ولی ما سلسله مراتبی از عصمت هم داریم که قطعا حضرت معصومه(س) در این جایگاه قرار دارند و این مسئله متاثر از پیروی محض ایشان از پدر و برادر بزرگوارشان است و در سیره و رفتار ایشان هم این عصمت قابل ملاحظه است، علم لدنی در پاسخگویی به مراجعات مردم مؤید این مسئله است.

افتخاری گفت: وقتی کسی تربیت شده دامان اهل بیت(ع) است و خودش هم تربیت‌پذیر بوده و با اراده، مسیر الهی را پیموده است قطعا بینش و بصیرت و آگاهی و خداترسی را دارد که خودش را از پلیدی و رجس دور نگه دارد و قطعا در مراتب بالایی از عصمت قرار دارند.

استاد دانشگاه شاهد در پاسخ به این پرسش که آیا حضور اجتماعی و سیاسی بزرگانی چون حضرت معصومه(س) و نقش‌آفرینی آنها در تاریخ مؤید این مسئله نیست که در جامعه ما هم می‌توان آزادی‌های بیشتر مشروعی برای زنان قائل شد؟ گفت: آن حضرت به خاطر شرایط سخت اجتماعی نتوانستند ازدواج کنند ولی از آزادی برخوردار بودند و امروز هم زنان مؤمنه در جامعه ما به تبعیت از آن بزرگان فعالیت سیاسی و اجتماعی دارند؛ ما سه الگو برای این حضور می‌توانیم تعریف کنیم؛ حضور آزادانه بدون قید و هرگونه چارچوب، حضور سخت‌گیرانه و متحجرانه و الگوی سوم که مورد تایید اسلام و بزرگان کشور است الگوی حضور آزادانه و فعال با قیودات شرعی.

نماینده ادوار گذشته در مجلس شورای اسلامی افزود: مدل سوم به نظر ما تامین‌کننده آزادی زن و حفظ کرامت و حقوق و شخصیت حقیقی زن است، برهنگی، حق و آزادی نیست. حضرت معصومه(س) هم دختری از الگوی سوم هستند که عاشق خدا و مقید به چارچوب شرعی است و در عین حال منزل‌نشین نیست و دست به هجرتی می‌زند که مورد تایید امام معصوم(ع) است و آن هم هجرت در آن شرایط سخت که با شتر و اسب انجام و ماه‌ها طول می‌کشید.

افتخاری گفت: در جامعه امروز، ما هم با حضور زنان مخالف نیستیم ولی حضور زن به هر قیمت و در هر شرایط و بدون رعایت شئون دینی هم جایز نیست.

وی در پاسخ به این پرسش که برخی عدم اختصاص جایگاه‌هایی مانند وزارت و قضاوت را در تنافی با آزادی زنان تعریف می‌کنند، دیدگاه شما چیست؟ تصریح کرد: اعطای جایگاه اجرایی مانند وزارت به زنان هیچ مشکلی ندارد، ولی برخی جایگاه‌ها مانند قضاوت جای بحث دارد؛ براساس فتاوای مراجع، برخی مناصب اگر مرد برای تصدی آن وجود نداشته باشد بر زن واجب هم می‌شود ولی در مورد قضاوت بحث جداگانه‌ای دارد و باید از منظر فقهی مورد واکاوی قرار بگیرد.