رشد گردشگری یک «باید» است نه «آرزو» / لزوم مشارکت اعضای جوامع محلی

به گزارش ایکنا، مرکز گردشگری علمی – فرهنگی دانشجویان ایران وابسته به سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی، افتتاحیه ششمین دوره سلسله نشست‌های «چشم‌انداز گردشگری در ایران» با حضور نادر کریمیان سردشتی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و برگزیدگان طرح برگزار شد.

در ابتدای این مراسم رحیم یعقوب‌زاده، مدیر مرکز گردشگری علمی – فرهنگی دانشجویان ایران از فعالیت‌های مستمر این مرکز در خصوص برگزاری سلسله‌‌ نشست‌های تخصصی گردشگری در شش دوره متوالی خبر داد و گفت: با توجه به اهمیت بیش از پیش مقوله گردشگری در ایران و وجود موانع بسیار برای این موضوع، مرکز گردشگری این طرح را در راستای ساماندهی شبکه نخبگان حوزه تخصصی گردشگری و انتقال راهکارهای آنها به تصمیم‌سازان و تصميم‌گيران با هدف بهره‌گیری از تخصص نخبگان اين عرصه طراحی كرده است و تلاش خواهد شد با برگزاری نشست‌های پی در پی و مؤثر تا از همكاری هرچه‌بهتر و اثربخش‌تر معاونت فرهنگي واحدهای جهاددانشگاهي متقاضی و منتخب بهره‌ گرفته شده تا طرح به شایستگی برگزار شود.

در ادامه صدرا عمویی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی مرکز و دبیر طرح درخصوص روند اجرایی برگزاری سلسله نشست‌های صنعت گردشگری و اهمیت برگزاری آن گفت: دبیرخانه با برگزاری سلسله نشست‌های چشم‌انداز صنعت گردشگری تلاش دارد تا در کنار مسائل کلان کشور، به خرده مسائل در سطوح بین المللی، ملی و منطقه‌ای و محلی بپردازد و تاکنون بیش از 70 نشست در محورهای مختلف مرتبط با گردشگری و میراث فرهنگی را برگزار کرده است.

وی گفت: اگر بناست سرزمين ايران به‌عنوانِ يکی از مقاصد مهم گردشگری در جهان معرفی شود، مسئولان و متوليان برنامه‌ريزی در کشور باید با برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌های تخصصی به مقولۀ چشم‌انداز گردشگری در جمهوری‌ اسلامی‌ایران با ملاحظه قوانین فرادستی و اصول جهانی توسعه گردشگری بپردازند و امکان تولید و نشر داده‌های علمی و کاربردی گردشگری را که در این نشست‌ها مطرح می‌شود، در قالب‌های متفاوت فراهم کنند.

دبیر طرح با اشاره به جایگاه گردشگری به عنوان صنعت پیشرو در توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی گفت: راهبرد توسعه گردشگری و استفاده یا عدم استفاده از ظرفیت گردشگری در میان حکمرانان کشورها متفاوت است و در کشور ما نیز دو دیدگاه کلی در پس از انقلاب اسلامی درخصوص گردشگری مطرح بوده است. نخست موافقان گردشگری با دلایل اقتصادی و توجیه منافع اقتصادی که برای کشور دارد، از آن دفاع می کردند و گروه دوم با دلایل فرهنگی و آسیب‌هایی که ممکن بود گردشگری و به ویژه حضور گردشگران خارجی به فرهنگی‌های بومی و محلی و ارزش‌های دینی وارد کند، با گردشگری مخالفت می‌کردند. البته گروه سومی هم در این میانه بود که معتقد به ترویج گردشگری کنترل شده بودند که هم مسائل فرهنگی رعایت شود و هم منافع اقتصادی در نظر گرفته شود و ما در این نشست‌ها درصدد توضیح مسائلی از این نوع در قالب نشست های تخصصی هستیم.

عمویی افزود: نشست‌های پنجمین دوره در محورهای گردشگري و ابعاد سیاسی و اجتماعی، گردشگری، فرهنگ و آموزش، گردشگری، زنان و خانواده، گردشگری و مسائل روز، گردشگری و شعار سال، گردشگری و اقتصاد، گردشگری الکترونیک، گردشگری پزشکی و سلامت، طبیعت‌گردی، گردشگری و بافت‌های تاریخی با عناوینی همچون اثرات نگهداري و باززنده‌سازی بافت‌های تاريخي بر توسعه گردشگری شهری در كلانشهر تبريز، از آموزش تا مهارت برای دانش‌آموختگان رشته‌های گردشگری، تأثیرات فرهنگی - اجتماعی توسعه گردشگری بر نقش‌آفرینی زنان، نقش گردشگری بر افزایش ارزش‌افزوده و ثروت برای کشور، تحلیل وضعیت موجود گردشگری پزشکی در ایران، واکاوی اثرات بافت‌های تاريخی بر توسعه گردشگری فرهنگی شهر همدان و ... توسط مرکز گردشگری علمی – فرهنگی دانشجویان ایران با همکاری برخی از معاونت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی برگزار شده است.

وی در پایان اظهار کرد: در دوره جدید طرح سعی داریم مسائل روز گردشگری و چالش‌های آن در استان‌های مختلف را بررسی کنیم و نهایتا به صورت گزارش راهبردی در قالب کتاب به سمع و نظر مسئولین این حوزه برسانیم.

در ادامه نشست نادر کریمیان سردشتی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: باید اعتراف و اذعان کرد که امروز هیچ کشوری بدون صنعت گردشگری نمی‌تواند رشد و توسعه پیدا کند و این شاخصه اصلی است؛ حتی کشورهایی که در این صنعت بسیار ضعیف عمل کرده‌اند با این صنعت می‌توانند گشایش اقتصادی و فرهنگی و سیاسی داشته باشند بنابراین بحث توریسم و گردشگری جزو ضرورت‌های توسعه هر کشوری است که برای آن برنامه‌ریزی می‌کنند.

وی با ارائه آمار و ارقام رسمی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از صنعت گردشگری در دوران قبل از کرونا گفت: با فراز و فرودهای سال‌های انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی، دوران سازندگی، دوران اصلاحات و همچنین فراز و فرودهای نهادی سازمان ایرانگردی و جهانگردی و تبدیل آن به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نهایتا در موقعیتی هستیم که گردشگری ورودی قبل از کرونا ۸ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بوده است که حدود 93 درصد از آن را کشورهای همسایه ازجمله عراق، افغانستان، ترکیه، پاکستان، کویت با چشم‌انداز گردشگری مذهبی و با ارز آوری ۶ تا ۷ میلیارد دلاری تشکیل داده است.

کریمیان با اشاره به گردشگری داخلی نیز افزود: در گردشگری داخلی ۴۰ درصد مردم ایران عنایتی به مسائل گردشگری سفر و سیاحت ندارند و ۶۰ درصد مابقی را بیشتر سفرهای بین شهری و خصوصی تشکیل می‌دهد و آمارها حاکی از آن است که ۳۰ درصد از کارکنان کشور هیچ وقت سفر نمی‌‌کنند و ۷۰ درصد بقیه هم به ضرورت‌های مختلف سفر می‌کنند و این امر قابل قیاس با کشورهای توسعه‌یافته نیست که همگی به زیرساخت‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، تکنولوژی و تعاملات بین الدول و بین‌الملل برمی‌گردد.

وی افزود: با مقایسه این شاخصه‌ها نقطه ضعف و قوت خود را پیدا خواهیم کرد؛ همچنین با وجود آمار ارائه شده احتمالی در گردشگری ورودی که مشخص نیست به عنوان گردشگر به مقصد آمده‌اند یا بنابر دلایل شخصی و زندگی بنابراین گردشگری خروجی قابل ارزیابی دقیق نیست.

نادر کریمیان در ادامه به چالش‌های پیش‌روی گردشگری در ایران و راه حل‌های آن پرداخت و گفت: یکی از دلایل عدم پیشرفت ایران در حوزه گردشگری تک محصولی بودن آن است؛ ایران علیرغم داشتن میراث غنی فرهنگی، طبیعی و جاذبه‌های گردشگری به دلیل تک محصولی شدن راه عقب‌گرد را در پیش گرفته است.

برای جذب گردشگر به دنبال شخصیت‌های کلیدی باشیم

عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری بهره‌برداری از منابع موجود در تمامی عرصه‌های میراث فرهنگی، طبیعی، معنوی و ... را یکی از مهم ترین راه‌های توسعه گردشگری و جذب گردشگر دانست و گفت: ما باید از شخصیت‌های کلیدی یک جاذبه گردشگری ایجاد کنیم؛ برای نمونه سالانه 12 میلیون گردشگر برای گرفتن امضا از دیوید بکهام بازیکن فوتبال وارد بریتانیا می شوند اما در ایران نه تنها تلاشی برای اشخاص شاخص و کلیدی نشده بلکه گاها آن‌ها در گمنامی فوت کرده ‌ند.

وی یکی دیگر از راه‌های توسعه گردشگری را ساماندهی و بهبود کیفی اوضاع اقتصادی در کشور عنوان کرد که باید جنبه‌های مختلف آن همچون زیرساخت‌های مسائل بهداشتی، فرهنگی، طبیعی و هنری و ... تقویت شود؛ برای نمونه کاروانسراهای ایران که رها شده‌اند و در حال نابودی هستند. استفاده از دولت به عنوان ارائه‌دهنده خدماتی همچون تأمین امنیت قضایی شهروندان و میهمانان داخلی و خارجی نیز یکی دیگر از عوامل تأثیرگزار بر توسعه گردشگری می باشد.

رشد گردشگری یک «باید» است نه «آرزو»

کریمیان در ادامه صحبت‌های خود افزود: باید نگاهمان به ارتقای گردشگری یک باید و ضرورت باشد نه یک آرزو و رویا. از آنجایی که گردشگری پنهان شهروندان به سمت و سوی طبیعت و گرایش به اقامت در روستاها و خانه‌های بوم‌گردی زیاد شده است، باید برنامه‌ریزی پایدار برای حفاظت از محیط زیست، حمایت از گردشگری کشاورزی، اهمیت به معماری اقلیمی روستاها و جلوگیری از تغییرات آن و بوم‌گردی افزایش یابد و در این راستا حمایت‌های مردمی در قالب انجمن‌ها و نهادهایی که خودشان عهده‌دار فعالیت‌های گردشگری باشند می‌تواند سیاست‌های جدیدی برای از حفاظت از میراث طبیعی کشور ایجاد کند.

مشارکت اعضای جوامع محلی در بحث گردشگری ضرورت است

کریمیان همچنین مشارکت دادن اعضای جوامع محلی در گردشگری را بسیار مهم دانست و گفت: در گردشگری باید مردم به سود مادی فراوانی برسند. از آنجایی که سیاست‌های دولت‌ها کوتاه‌مدت، مسکن و موقتی هست بهتر است در حوزه‌های مختلف همچون کاروانسراها، ایجاد زیرساخت، مرمت، بازسازی، احداث بازار سنتی و ... به صورت بلندمدت برنامه‌ریزی شود. کشور نیازمند ارائه یک برنامه‌ریزی سیستماتیک برای گردشگری پایدار می‌باشد که با بوجود آمدن مشکلاتی همچون بیماری کرونا و .... متوقف نشود.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری همچنین از سایت مرکز گردشگری علمی – فرهنگی دانشجویان ایران به عنوان تنها سایت 7 زبانه کشور در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری اظهار امیدواری کرد و در ادامه با اشاره به ضعف میراث آموزشی در کشور افزود: متأسفانه در ایران هیچ کتابی در این حوزه به زبان های مختلف ترجمه نشده است.

کریمیان در پایان بر تقویت روابط دیپلماسی با کشورهای همسایه و ایجاد رابطه دوسویه به منظور جذب و فرستادن گردشگر صورت گیرد.

در پایان این مراسم از خانم نازنین بیات، مدیر اجرایی طرح در واحد علوم پزشکی شهید بهشتی، آقایان امین بزاز، مدیر اجرایی طرح در واحد آذربایجان شرقی و مهدی ابهریان، مدیر اجرایی طرح در واحد همدان به عنوان برگزیدگان پنجمین دوره سلسله نشست‌های چشم‌انداز صنعت گردشگری در ایران تقدیر شد.