مهجوریت پیامبر(ص) و غفلت عمیق مسلمانان

به گزارش ایکنا از قم، علی‌اصغر شعاعی، رئیس کمیته اجرایی شورای توسعه فرهنگ قرآنی استان قم در یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داده است به تبیین راهکارهای فرهنگ‌سازی در مورد شخصیت پیامبر اکرم(ص) پرداخته است.

متن این یادداشت به شرح زیر است:

«مسلما پيامبر اكرم(ص) شخصيت بسيار ارزنده و جهانی‌ای دارد كه در زمان و مكان نمی‌گنجد و به نسل و نژاد خاصی تعلق ندارد و در حقیقت، اسوه‌ای برای جهانیان است و چه زیبا قرآن کریم نیز به این نکته اشاره دارد،  آنجا که می‌فرماید: «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا» (احزاب /21).

بی‌شک از عوامل مهم دور بودن جامعه امروزی جهان از معنویت، عدم آشنایی آنان با الگوهای برتر هستی است و در صدر انسان‌های اسوه، پیامبر گرانقدر اسلام حضرت محمد(ص) است؛ مهجوریت پیامبر بزرگوار اسلام در میان مسلمانان نیز حکایت دیگری دارد و یادآور کلام نویسنده مشهور مسیحی «جان دیون پورت» است که در کتاب «عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن» می‌گوید: «اگرچه تمام بشریت باید از این دو موهبت الهی عذرخواهی کنند اما خود مسلمانان نیز می‌بایست عذرخواهی بیشتری بابت کوتاهی‌ها داشته‌باشند؛ چراکه نه تنها آنها را به بشریت معرفی نکردند بلکه خودشان هم این دو را به خوبی نشناختند.

منظور از مهجوریت، عدم اهتمام شایسته برای شناخت و تبیین جایگاه رفیع آن رسول بزرگ الهی و عدم شناخت صحیح و عمل به سیره آن حضرت است که ناشی از غفلت عمیق مسلمانان از این شخصیت ارزشمند است، البته این مهجوریت در جوامع شیعی و سنی هرکدام به‌گونه‌ای نمود دارد که مهم‌ترین پیامد آن، عدم تمسک به قرآن کریم و آموزه‌های اهل بیت(ع) است که خود باعث عقب‌ماندگی جهان اسلام شده است و شاید به دلیل همین کوتاهی‌ها دشمنان سوگند خورده‌ اسلام فهمیدند که یکی از راه‌های مبارزه با اسلام این است که چهره‌ نبى مکرم اسلام(ص) را مخدوش کنند و کارهای زیادی هم در این زمینه انجام گرفت.

در ادامه، راهکارهایی جهت فرهنگ‌سازی شخصیت پیامبر(ص) اشاره می‌شود:

تبیین شایسته شخصیت پیامبر از سوی مبلغین

مقام معظم رهبری «معرفی شخصیت پیامبر اسلام» را بزرگ‌ترین تبلیغ برای اسلام می‌دانند و همه‌ مسلمانان از جمله نویسندگان و گویندگان و هنرمندان و اهالی فرهنگ را به تبلیغ و کار بر روی اخلاق، شخصیت و سیره‌ رسول‌الله توصیه کرده‌اند.

متأسفانه عموم مردم از ابعاد شخصیت پیامبر کمتر اطلاع دارند. به‌عنوان مثال شجاعت آن حضرت تا حدی بود که حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه می‌فرماید: «كُنَّا إِذَا احْمَرَّ الْبَأْسُ اتَّقَيْنَا بِرَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ، فَلَمْ يَكُنْ أَحَدٌ مِنَّا أَقْرَبَ إِلَى الْعَدُوِّ مِنْهُ»؛ یعنی وقتی که جنگ و نبرد شدت می‌گرفت و نبرد تن به تن آغاز می‌شد به رسول‌ خدا(ص) پناه می‌بردیم و او را سپر خویش قرار می‌دادیم و در این هنگام هیچ کدام از ما از او نزدیک‌تر به دشمن نبود؛ در حالی که تصور برخی این است که پیامبر(ص) تنها هدایت و رهبری جامعه را به عهده داشت و به‌صورت مستقیم در خط اول نبرد حضور نداشته است. مسلما  در خصوص شخصیت پیامبر می‌بایست تلاش‌های بیشتری شود و ابعاد آن تبیین گردد چراکه شخصیت آن حضرت چون دریای عمیقی است و هر چه در آن بیشتر غوطه‌ور شود بهت و حیرتمان بیشتر شود.

استفاده از واژه شهادت به جای رحلت در مورد آن حضرت

متأسفانه در محافل ما هر چند نادانسته و ناخواسته، بیشتر از تعبیر رحلت استفاده می‌شود، در حالی که اولاً پیامبر را چندین بار ترور کردند. در اوایل بعثت مشرکان قصد حذف کردن فیزیکی ایشان را داشتند و در ادامه و مخصوصاً بعد از هجرت به مدینه و استقرار حکومت اسلامی، منافقین که طمع ریاست داشتند، چندین بار سوء قصد به حضرت رسول کردند که ناکام ماند اما در آخر، بنا بر نقلی ایشان مسموم و به شهادت رسیدند. ثانیاً روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمود: «و ما من نبی و لا وصی و الّا شهید. (بصائر الدرجات، محمد بن حسن بن فروخ صفار، ص ۵۰۳) هیچ پیامبر و وصی پیامبری نیست، الّا اینکه به شهادت می‌رسد؛ یعنی در راه خدا کشته خواهد شد.»؛ (شیخ عباس قمی در کتاب منتهی الامال روایتی در همین مضمون از امام صادق(ع) نقل و تصریح می‎‌کنند که روایت صحیحه است.) به نظر می‌رسد می‌بایست در این زمینه فرهنگ‌سازی شود.

اهتمام هرچه بیشتر برای شکوه برگزاری مراسم‌ پیامبر(ص)

ما شاهد هستیم که در ایام شهادت آن حضرت معمولاً از آن حضرت کمتر گفته می‌شود و نذرها و روضه‌ها و عزاداری‌ها بیشتر مربوط به فرزند بزرگوارشان امام حسن مجتبی‌(ع) است که البته تعظیم امام حسن‌(ع) به جا و شایسته است، اما کوتاهی در مورد جدش غیرقابل گذشت است.

یادم هست در مراسم ۲۸ صفر در جلسه‌ای نام پیامبر(ص) ذکر نشده بود، پرسیدم چرا؟ گفتند فراموش کردیم. گفتم چرا؟ گفتند پیامبر خودش بزرگ است و نیاز به پلاکارد ندارد؛ در حالی که این از نمونه‌های جفا در حق پیامبر(ص) است. لازم به ذکر است که در آن مراسم سخنران از پیامبر(ص) خیلی مختصر صحبت کرد و به ایشان تذکر دادم ایشان کمی تأمل کردند و گفتند پیامبر مظلوم است؛ من فقط از ایشان معذرت می‌خواهم و جالب این که مداح اصلاً ذکری از پیامبر(ص) نکرد.

بعد از جلسه به ایشان تذکر دادم ایشان گفتند پیامبر(ص) که روضه ندارد و بعد از توضیحات من، ایشان اشکش جاری شد و گفت از سال بعد سعی می‌کنم حق مطلب را در مورد پیامبر(ص) رعایت کنم و گفت امشب برای اولین بار متوجه شدم که چه خطای بزرگی را در مورد اشرف مخلوقات دچار شده‌ام.

معمولا در مراسم‌ پیامبر(ص) کمتر ایستگاه‌های صلواتی مستقر و پذیرایی با شربت و چای و ...می‌شود  گویی پیامبر به‌عنوان پدر امت مورد غفلت قرار گرفته است، غفلتی که نشان از غربت پیامبر دارد.

بی‌شک میلاد و مبعث پیامبر(ص) بسیار مظلومانه برگزار می‌شود؛ یکی از شرکت‌کنندگان آفریقایی مسابقات بین‌المللی قرآن به من گفت: چرا مسابقات را همزمان با بعثت برگزار می‌کنید؟ در حالی که در کشورتان برای این عید بزرگ اسلامی جشن‌های باشکوه نمی‌گیرید و از این موضوع دلگیر بود. میلاد پیامبر(ص) بسیار مظلومانه است، یادم می‌آید یک بار سوار وسیله نقلیه عمومی شدم به مسافران تبریک گفتم اکثر مسافران گفتند: مگر چه روزی است؟ گفتم: میلاد پیامبر(ص). راننده گفت: خاک بر سر من که از صبح تا حالا در حال مسافربری هستم، اما متوجه نشده‌ام و وای به مسئولان شهر که شایسته آن حضرت تبلیغ نکرده‌اند و وای به حال مسئولان فرهنگی و مبلغان که در مورد پیامبر کوتاهی کرده‌اند؛ تا حدی که شهر در روز میلاد پیامبر(ص) بوی غربت پیامبر را می‌دهد. لازم به ذکر است که در مالزی از یک ماه قبل از میلاد پیامبر، همه مردم و مسئولین آماده برگزاری جشن‌های نبوی می‌شوند؛ چند سال پیش در قم ستاد جشن‌های نبوی تشکیل شد، اما به علت شدت غربت پیامبر، اقدام عملی در خصوص رفع غربت آن حضرت صورت نپذیرفت.

توجه به شخصیت پیامبر(ص) در نام‌گذاری ایام ویژه مثل روز پدر و ... 

یکی از جنبه‌های مهجوریت پیامبر(ص)، عدم توجه به ایشان، همسر و پدر و مادر ایشان در نام‌گذاری‌هاست. چه زیباست برخی از نام‌گذاری‌ها از این اول شخصیت جهان آفرینش شروع شود. «بنت الشاطی» نویسنده معروف عرب در کتابی که در مورد حضرت آمنه‌(س) نوشته گفته است: «مایه تأسف است که مسلمانان در مورد خانواده و مادر و همسر شخصیت اول جهان اسلام بی‌اطلاعند»؛ بی‌شک این نام‌گذاری‌ها نقش مهمی در رفع مهجوریت پیامبر(ص) دارد.

اهتمام مداحان به بیان اوصاف و شخصیت پیامبر(ص) و ذکر روضه‌های آن حضرت

اکثر مداحان در مورد آن حضرت کمتر مداحی می‌کنند. به راستی پیامبر با آن همه مصیبت، روضه ندارد؟ به‌راستی چرا این همه غفلت در مورد اصل و ریشه دین، شایسته است در این خصوص مسئولان فرهنگی کشور برنامه‌ریزی و اهتمام بیشتری نمایند.

فرهنگ اصیلی که رشددهنده انسان باشد، ریشه در دین الهی و آموزه‌های وحیانی دارد، از این‌رو، خداوند حکیم بر مؤمنین منت می‌نهد، چراکه پیامبری فرهنگ‌ساز از جنس خود مردم فرستاده تا آنان را از گمراهی نجات دهد و پاکشان گرداند.(آل عمران /164) از این‌رو بر همگان به‌ویژه بر مبلغین لازم است در خصوص بیان سیره و کلام گران‌بهای آن حضرت تلاش کنند.

یکی از سنت‌های زیبا، سنت حدیث‌خوانی است که در مساجد کشور پاکستان بعد از نماز اجرا می‌شود، به این ترتیب که حدود ۱۰ حدیث همراه با ترجمه به زبان اردو ذکر می‌گردد، چه زیباست در کشور ما هم این سنت گسترش یابد؛ شایسته است مبلغان و خطبا از سیره آن حضرت بیشتر بگویند و به جای صحبت‌های طولانی، محور بحث‌های خود را آموزه‌های قرآنی و عترتی قرار دهند.

گسترش پژوهش‌های علمی در مورد شخصیت پیامبر(ص)

یکی از ابعاد مهجوریت پیامبر(ص)، تحقیقات بسیار اندک در زمینه ایشان است؛ وقتی در موتورهای جستجوگر در اینترنت جستجو می‌کنیم این غربت مشاهده می‌شود؛ در جستجوی اینترنتی از مظلومیت و مهجوریت پیامبر(ص) مطالب کمی یافت می‌شود که خود بیانگر مظلومیت پیامبر و ضرورت فرهنگ‌سازی شخصیت پیامبر(ص) است. در اینجا ملتمسانه از همه مبلغین می‌خواهم تا در خصوص شخصیت والای پیامبر بزرگ اسلام بیشتر تلاش کنند و هرکدام گامی مؤثر بردارند.»