پاسخ به سؤالات و مسائل فقهی روزه‌داری

به گزارش ایكنا از فارس، در ایام روزه‌داری ممكن است سؤالات متعددی برای روزه‌داران ایجاد شود كه چه اقداماتی باید و نباید انجام داد تا روزه صحیحی داشته باشیم. در این نوشتار نگاهی به برخی از سؤالات و مسائل فقهی روزه‌داری و پاسخ به آن‌ها با استفاده از كتب متعبر شیعی و همچنین آیات عظام تقلید خواهیم داشت.

نسبت دروغ به معصومین(ع)

 اگر روزه‌دار به گفتن یا نوشتن یا به اشاره و مانند این‌ها به خدا یا پیامبر اسلام(ص) یا یکی از امامان معصوم(ع) در امور مربوط به دین (نه مثلا مدت عمر ایشان) عمداً نسبتی را بدهد که دروغ است؛ اگر چه فوراً بگوید: دروغ گفتم یا توبه کند، روزه او باطل است، بلکه اگر به حضرت زهرا(س) و سایر پیامبران و جانشینان ایشان هم به دروغ نسبتی بدهد بنابر احتیاط روزه او باطل می‌شود.

در روایات یکی دیگر از مبطلات روزه دروغ بستن به خدا و پیغمبر و ائمه معصومین(ع) است؛ روایات دو دسته هستند برخی از روایات مطلق دروغ را مبطل روز می‌داند هم‌چنان‌ که در بعضی از همین روایات غیبت کردن و ظلم کردن نگاه به نامحرم و سخن‌چینی را هم مبطل روزه می‌داند و دسته دیگر روایات دروغ بر خدا و پیامبر و امام معصوم را مبطل روزه می‌داند. فقهای بزرگوار فقط دروغ بر خدا و و پیغمبر و امام را مبطل روزه می‌دانند و دسته اول روایات را که مطلق دروغ گفتن یا غیبت کردن و سخن‌چینی و ظلم کردن و... را مبطل روزه می‌داند را دلیل بر بی‌کیفیت شدن روزه می‌دانند نه باطل شدن روزه کرده‌اند.

یکی از روایاتی که دلیل بر فتوای فقهاست روایت ابوبصیر از امام صادق(ع) است که می‌گوید شنیدم که حضرت پیوسته می‌فرمود دروغ گفتن وضو و غسل را باطل می‌کند. عرض کردم این‌گونه که ما هلاک می‌شویم، حضرت فرمودند نه آن دروغی که تو تصور می‌کنی بلکه دروغ بر خدا و پیامبر و امامان روزه را باطل می‌کند و از جمله دسته اول روایات روایت اقبال است از امام صادق که فرمودند دروغ گفتن و نگاه به نامحرم و ظلم کردن چه کم و چه زیاد روزه را باطل می‌کند.

منبع: وسائل الشیعه جلد چهارم صفحه ۲۰ و ۲۱

حكم ریختن قطره  در چشم و گوش در حال روزه

آیت‌الله‌ خامنه‌ای(مدظله العالی):

استفاده از قطره چشم و گوش هنگام روزه اشکال ندارد، حتی اگر مزه آن در حلق احساس شود.

آیت‌الله‌العظمی سیستانی:

دارو در چشم  و گوش ریختن، روزه را باطل نمی‌کند، اگرچه مزه آن به گلو برسد و اگر در بینی بریزد، اگر به حلق نیز نرسد، روزه را باطل نمی‌کند.

آیت‌الله‌العظمی مكارم شیرازی:

اگر یقین دارد به فضای حلق می‌رسد و فرو می‌رود، برای روزه اشکال دارد.

منابع: استفتاء سایت هدانا از دفتر مقام معظم رهبری، توضیح‌المسائل آیت‌الله‌العظمی سیستانی م ۱۵۵۵، سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی.

مسواک کردن روزه‌دار

برخی از مردم تصور می‌کنند اگر روزه‌دار مسواک بزند، روزه‌اش باطل می‌شود. در حالی که صرف مسواک کردن و استفاده از خمیر دندان، روزه را باطل نمی‌کند، بلکه فرو دادن کف خمیر دندان و رطوبت مسواکی که از دهان بیرون آورده شده، روزه را باطل می‌کند.

پرسش: آیا مسواک کردن با خمیر دندان در حال روزه اشکال دارد؟ پاسخ: اشکال ندارد، ولی باید از فرو بردن آب دهان جلوگیری شود.

منبع: استفتائات امام خمینی ج1 ص307 س11

اگر در اول اذان متوجه نباشیم اذان شده است، چیزی بخوریم آیا روزه باطل است؟

این مسئله چند حالت دارد که در دو صورت روزه فرد باطل است: نخست اگر بدون اینکه تحقیق کند وقت اذان رسیده یا نه (مثلاً رادیو را روشن نکند)، کارى که روزه را باطل مى‌کند انجام دهد، بعد معلوم شود وقت اذان بوده است. دوم اگر تحقیق کند و با اینکه احتمال زیاد می‌دهد وقت اذان رسیده، کارى که روزه را باطل مى‌کند انجام دهد، بعد معلوم شود، وقت اذان بوده است.

در دو صورت هم روزه فرد باطل نیست: اول اگر بعد از تحقیق، یقین کند یا احتمال زیاد بدهد که وقت اذان نرسیده و چیزى بخورد و بعد معلوم شود وقت اذان بوده است. دوم اگر بعد از تحقیق، شک کند که وقت اذان رسیده یا نه و کارى که روزه را باطل مى‌کند انجام دهد، بعد معلوم شود، وقت اذان بوده است.

منبع: توضیح المسائل(محشى - امام خمینى) ج ۱،صفحه ۹۳۹

ثانیه‌های پایانی و آغازین

بسیاری از مردم تا ثانیه‌هایی قبل از اذان صبح به خوردن و آشامیدن ادامه می‌دهند و یا اینکه هنوز الله اکبر اذان مغرب به‌طور کامل گفته نشده، افطار کردن را آغاز می‌کنند. در حالی که طبق نظر برخی از فقها، روزه‌دار احتیاطا باید مقداری پیش از اذان صبح و مقداری بعد از اذان مغرب، از انجام کارهایی که روزه را باطل می‌کند، خودداری كند.