اجرای آموزه‌های دینی جامعه امن می‌طلبد / کم‌حجابی ریشه‌یابی شود
حجت‌الاسلام قاضی‌زاده در واکنش به برخی اظهارنظرها درباره ناامن‌سازی فضا برای مبارزه با منکرات، گفت: آنچه قرآن و دستورات دینی از ما می‌خواهد این است که جوّ جامعه را به سمت امنیت بیشتر سوق دهیم تا فضای مثبتی شکل بگیرد، نه اینکه دست به ایجاد ناامنی بزنیم. اگر هم منکراتی نظیر کم‌حجابی در جامعه وجود دارد، باید ریشه‌یابی شود و سپس با فرهنگ‌سازی مناسب مشکل را برطرف کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین کاظم قاضی‌زاده، رئیس مؤسسه فهیم قم و استاد درس خارج حوزه علمیه، در گفت‌وگو با ایکنا، در تحلیل نظر یکی از ائمه جمعه مبنی بر ناامن کردن فضای جامعه برای بدحجابان بیان کرد: در مورد برخورد با منکرات، تعبیر ناامن کردن جامعه مناسب نیست و ای کاش کسی که این مطلب را گفته، تعبیر خود را اصلاح كند، چون ناامنی مراتب مختلفی دارد. وقتی اعلام می‌کنیم جامعه را برای بانوان بی‌حجاب یا بدحجاب ناامن کنیم، مخصوصاً وقتی این مطلب را در برابر با نیروی انتظامی و رؤسای این نیرو بیان می‌کنیم، این تعبیر برای افراد، برخوردهای فیزیکی و جسمی خطرناکی را تداعی می‌کند.
وی افزود: به ویژه در شهر اصفهان که سابقه خوبی در این باره وجود ندارد و سال‌ها پیش که چنین برخوردهایی صورت گرفت، مشخص نشد که چه دلیلی داشت و مسببان آن چه کسانی بودند. بنابراین تعبیر ناامن کردن جامعه برای چنین افرادی، به هیچ وجه شایسته نیست. اگر این شخص روحانی حتی احتمال ضعیفی هم بدهد که ممکن است در روزها یا ماه‌های آینده اتفاق ناگواری بیفتد، چطور می‌خواهد از خود سلب مسئولیت کند و بگوید هیچ ارتباطی با اظهارات من نداشته است؟ بنابراین، به جناب ایشان توصیه می‌کنم در کنار توضیحات غیر قابل قبولی که درباره این مسئله از جانب دفتر ایشان داده شد، خودشان جبران و صریحاً از مردم عذرخواهی کنند.
ایجاد فضای مثبت دینی در تمام عرصه‌ها
این استاد حوزه علمیه بیان کرد: چیزی که در اندیشه دینی وجود دارد این است که باید فضا را در جامعه اسلامی به سمت راستی، ایمان، وفاداری، حق‌خواهی و عدالت‌ورزی ببریم و جو جامعه طوری باشد که تمام احکام دینی و اخلاق و آداب و سنن اسلامی از سوی مردم با اشتیاق رعایت شود و اگر کسی این حالت را نداشت، خجالت بکشد؛ مثلاً جامعه ما یک نوع پوشش عرفی برای مردان و زنان قائل است، در حالی که در برخی جوامع چنین چیزی نیست و گاهی اوقات مردها با یک شلوار کوتاه یا بدون اینکه چیزی تنشان باشد، در خیابان راه می‌روند، اما در جامعه ما به دلیل فضای سنتی، معنوی و دینی که وجود دارد و احترامی که به حریم انسان گذاشته می‌شود، حتی جوانی که یک مقدار به لحاظ دینی به برخی چیزها معتقد نیست، حاضر نیست با شلوارک بیرون برود.
قاضی‌زاده افزود: بنابراین باید به دنبال ایجاد فضای مثبت دینی در عرصه‌های مختلف باشیم. حتی در حوزه‌های علمیه که ارتباط‌ها و رعایت کردن امور دینی شدیدتر است، اگر یک حادثه ناصوابی پیش آید، آن شخص بیش از همه خجالت‌زده می‌شود. مثال دیگر اینکه در فضای حوزه تا قبل از ظهور ابزار تکنولوژیک طوری بود که همه طلبه‌ها بدون اینکه اسمشان را بگویند، شهریه مراجع معظم را دریافت میکردند و اصلاً مسئله ارائه كارت شناسایی، دادن رسید با امضا، انطباق عکس آنها و ... مطرح نبود. دلیل چنین روندی این بود که در حوزه فضای مثبتی وجود داشت و احساس می‌شد که از بین هزاران طلبه حتی یک نفر هم نیست که دروغ بگوید و یا بخواهد شهریه بیش از مقرری را دریافت کند.
قاموس قرآن ناامنی جامعه را نمی‌پذیرد
این استاد حوزه علمیه تصریح کرد: برای ایجاد چنین فضایی در جامعه می‌توانیم از آموزه‌های قرآنی استفاده کنیم. توصیه قرآن این است که وقتی می‌خواهیم حاکمیت جامعه اسلامی را به عهده بگیریم، فضا را طوری رقم بزنیم که مثبت باشد و حسن ظن ایجاد کند. در قاموس قرآن هیچ‌وقت شیوه ناامن کردن جامعه مطرح نشده است و هیچ‌وقت فضای مثبت در جامعه با برخوردهای فیزیکی و روش‌های قهرآمیز به وجود نمی‌آید.
قاضی‌زاده بیان کرد: قرآن کریم می‌فرماید: «الَّذِینَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ»، یعنی همان کسانی كه وقتی در زمین مکنت پیدا می‌کنند، به اقامه نماز، ایتاء زکات، امر به معروف و نهی از منکر می‌پردازند، اما به معنای ایجاد ناامنی در جامعه نیست. بنابراین آنچه دین دستور داده، عبارت از به وجود آوردن فضای مثبت در جامعه است و باید بستر برای انجام آداب و سنن اسلامی به گونه‌ای فراهم باشد که اگر کسی تکالیف دینی خود را انجام نداد، خجالت‌زده باشد و باید به این صورت موجب عزیز شدن اسلام شویم.
وی در پاسخ به این پرسش که سیره اهل بیت(ع) به ویژه سیره حضرت امیر(ع) در دورانی که حکومت را به دست داشتند در مقابل این قبیل منکرات چگونه بود؟ گفت: سیره حکومت‌داری امام علی(ع) بحث بسیار گسترده بود. نسبت به مسئله رعایت حجاب هم به دلیل اینکه چندان مطلب بحرانی در صدر اسلام نداشته‌ایم و رعایت حجاب یک فرهنگ مسلط بوده و بعد از اسلام نیز همه مسئله را به صورت کامل رعایت میکردند، گفتار خاصی وجود ندارد، اما در حوزه‌های دیگر مواردی وجود دارد که نوع رویکرد امام علی(ع) را نشان می‌دهد.
سیره تربیتی امام علی(ع) در برخورد با منکرات
قاضی‌زاده افزود: برای نمونه ایشان با استانداران و حاکمان خود برخوردهای جدی‌تری داشتند و حتی نسبت به اینکه آنها بر سر سفره اغنیا بنشینند نیز رضایت نمی‌دادند و این مسائل را متذکر می‌شدند، اما برای کسانی که با حکومت مخالف بودند، خطر نظامی نداشتند. همچنین فضای جامعه توسط ایشان ناامن نمی‌شد و اتفاقاً برخورد حضرت(ع) برعکس بود، یعنی برخوردهای ایشان با خشونت همراه نمی‌شد؛ برای نمونه خوارج گروهی بودند که در مقابل حضرت(ع) ایستادند و حتی ایشان را متهم به کفر کردند، اما حضرت(ع) فرمودند: «لَكُمْ عِنْدَنَا ثَلَاثُ خِصَالٍ لَا نَمْنَعُكُمْ مَسَاجِدَ اللَّهِ أَنْ تُصَلُّوا فِیهَا وَ لَا نَمْنَعُكُمُ الْفَیْءَ مَا كَانَتْ أَیْدِیكُمْ مَعَ أَیْدِینَا وَ لَا نَبْدَؤُكُمْ بِحَرْبٍ حَتَّى تَبْدَءُونَا بِهِ؛ شما را از نماز در مساجد و از فیْءَ تا زمانی كه همراه ما هستید و با جامعه اسلامی همراهی می‌كنید منع نمی‌کنم و به جنگ با شما شروع نمی‌كنیم مگر شما دست به جنگ بزنید». البته خط قرمز ایشان، قیام مسلحانه بود که اگر چنین چیزی رخ می‌داد برخورد متناسب را انجام می‌دادند، اما در غیر این صورت برخوردشان مسالمت‌آمیز بود. بنابراین فضای جامعه بیش از اینکه بخواهد به تعدی و ارعاب خوب بگیرد باید به راستی و درستی عادت کند.
این استاد حوزه علمیه در پاسخ به این پرسش که چرا در جامعه منکر بی‌حجابی نسبت به دیگر منکرها نظیر اختلاس‌ها و ... برجسته می‌شود؟ بیان کرد: جامعه اسلامی باید به نحوی اداره شود که تمام دستورات دین اجرا شوند. حال برخی از احکام متناسب با اتفاقی که می‌افتد شدیدتر هستند، اما به هر صورت فضای آرمانی جامعه این است که باید در همه زمینه‌ها با دین تطابق حاصل شود. امام علی(ع) وقتی می‌خواهد مسائل اجتماعی را طبقه‌بندی کنند می‌فرمایند که در اجرای عدالت، قول به حق و وفای به عهد از همه مهم‌تر هستند. در روایتی داریم که از شخصی از حضرت علی(ع) پرسید: همه شرایع دین چیست؟ فرمودند: «قَوْلُ الْحَقِّ وَ الْحُكْمُ بِالْعَدْلِ وَ الْوَفَاءُ بِالْعَهْدِ فَهَذِهِ جَمِیعُ شَرَائِعِ‌الدِّینِ». البته معنایش این نیست که به مواردی که بر اهمیت آن کمتر پافشاری شده توجه نکنیم، اما به مهم‌ترین شاخصه‌های تحقق شریعت اسلامی باید نگاه ویژه کرد.
ناکارآمدی نهی از منکر در اثر زمینه‌های سیاسی و اجتماعی
وی افزود: در مسئله بدحجابی و یا بی‌حجابی نیز باید زمینه‌ها، انگیزه‌ها و ظرفیت‌ها مورد توجه قرار گیرند. علت برخی از این بدحجابی‌ها یک نوع واکنش به وضعیت اقتصادی و سیاسی جامعه است. برای اینکه این افراد در یک نگاه ساده‌انگارانه تصور می‌کنند اگر حکومت دینی این است، اصلاً دین را نمی‌خواهند و مقصر مشکلات را نیز حاکمیت دینی می‌دانند. بنابراین باید برای رفع مشکلات اقتصادی و سیاسی حاكمیت تلاش کنیم و اگر قرار باشد که مردم وضعیت خوبی نداشته باشند و بیکاری، فقر، تبعیض و ... را تجربه کنند، نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که نهی از منکر نیز در جامعه به خوبی صورت گیرد. اگر حجاب یک ارزش دینی است، باید آن را به خوبی به دیگران تفهیم کنیم تا زنان مسلمان بدانند در پیروی از اولیای دین و حضرت زهرا(س) قرار است که قائل به حجاب باشند.
این استاد حوزه علمیه بیان کرد: بنابراین، اگر در نهایت باز هم کسی رعایت نکرد و این امر بی‌عفتی را به وجود نیاورد، در اینجا نیز نباید برخوردی کرد. چه اینکه در برخی از روستاها وضعیت به همین صورت است، اما هرگز بی‌عفتی به وجود نمی‌آید و دستوری هم برای مقابله وجود ندارد. حتی فتوای برخی از مراجع این است که اگر برخی زنان به نهی شما در عدم رعایت كامل حجاب توجه نکردند، نگاه كردن به موهایشان (بدون لذت) مانعی ندارد؛ لذا لازم است که مشکلات مربوط به كم‌حجابی را ریشه‌یابی کنیم و بعد بتوانیم با ابزارهایی نظیر هنر، بیان جذاب و شیوه‌های مناسب دیگر این مسئله را فرهنگ‌سازی کنیم.
گفت‌وگو از مرتضی اوحدی
انتهای پیام
