حجت‌الاسلام نیکزاد تشریح کرد؛
مهمترین اثرات فردی و اجتماعی اقامه عزای حسینی / غافل از تأثیر روضه‌های خانگی در تربیت نفس شدیم
یک پژوهشگر قرآن با بیان اینکه اولین تأثیر اقامه عزا و گریه برای امام حسین(ع) بخشش گناهان و تحول وجودی است، گفت: اثر دیگر ایجاد معرفت نسبت به خداوند و اهل‌بیت(ع) است و به وجود آمدن روحیه ظلم‌ستیزی و عدالت خواهی در انسان است؛ انسان عدالت‌خواه تلاش می‌کند نقش مثبتی در جامعه ایفا کند.
حجت‌الاسلام حمید نیکزاد، پژوهشگر مطالعات قرآنی و مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، در گفت‌وگو با ایکنا درباره چرایی اهمیت برپایی مجلس عزاداری برای سیدالشهدا(ع)، اظهار کرد: روضه برای اباعبدالله(ع) از بدو خلقت بشر وجود داشته و حتماً شنیده‌اید هنگامی که حضرت آدم(ع) دچار ترک اولی شده و توبه کرد و مورد قبول واقع نشد، حضرت جبرئیل به او گفت خداوند را به پنج‌تن آل‌عبا(ع) قسم بده؛ این ماجرا در منابع روایی آمده و نقل شده است. هنگامی که نام پنج‌تن برده می‌شد و به نام حضرت امام حسین(ع) رسیدند، حال حضرت آدم(ع) منقلب می‌شود و از جبرئیل علت را می‌پرسد، سپس جبرئیل ماجرای عاشورا را برای او نقل می‌کند. بعدتر نیز و پس از واقعه عاشورا امام سجاد(ع) در شرایط مختلف مجلس روضه و گریه بر مصائب اباعبدالله(ع) برگزار می‌کرد و پس از ایشان امام محمدباقر(ع) و امام صادق (ع) از پایه‌گذاران روضه‌های خانگی بودند و افرادی را در خانه خود جمع می‌کردند و مجلس روضه برپا می‌شد.
وی ادامه داد: در کشور ما نیز از دوران نادرشاه این مجالس رواج پیدا کرد و در زمان قاجار به اوج رسید، البته در دوره قاجار بیشتر تعزیه‌خوانی مرسوم بود و روضه‌های خانگی گسترده نبود، تا اینکه در دوره پهلوی اول برای مدتی اجتماع برای عزاداری ممنوع شد و در آن برهه مردم به روضه‌های خانگی روی آوردند و این مجالس رواج یافت. در دوره پهلوی دوم نیز اثرگذاری این مجالس بسیار زیاد بود و رونق خوبی داشت ولی پس از انقلاب و با توجه به مهیا شدن شرایط برگزاری جلسات عمومی‌تر و اجتماعات عزاداری، برگزاری مجالس خانگی کمرنگ‌تر شد و در واقع نوعی غفلت نسبت به برگزاری و توجه به میزان تأثیرگذاری این مجالس در جامعه اتفاق افتاد.
وی ادامه داد: در کشور ما نیز از دوران نادرشاه این مجالس رواج پیدا کرد و در زمان قاجار به اوج رسید، البته در دوره قاجار بیشتر تعزیه‌خوانی مرسوم بود و روضه‌های خانگی گسترده نبود، تا اینکه در دوره پهلوی اول برای مدتی اجتماع برای عزاداری ممنوع شد و در آن برهه مردم به روضه‌های خانگی روی آوردند و این مجالس رواج یافت. در دوره پهلوی دوم نیز اثرگذاری این مجالس بسیار زیاد بود و رونق خوبی داشت ولی پس از انقلاب و با توجه به مهیا شدن شرایط برگزاری جلسات عمومی‌تر و اجتماعات عزاداری، برگزاری مجالس خانگی کمرنگ‌تر شد و در واقع نوعی غفلت نسبت به برگزاری و توجه به میزان تأثیرگذاری این مجالس در جامعه اتفاق افتاد.
تأثیر روضه‌های خانگی در مسیر تربیت نفس
دبیر کمیته دانشگاهیان ستاد عتبات با تأکید بر اینکه در شرایط کنونی که جهان درگیر ویروسی شده که امکان برگزاری اجتماعات عمومی وجود ندارد، موقعیت خوبی فراهم شده تا جلسات و روضه‌های خانگی رونقی دوباره پیدا کند، اضافه کرد: مجلس روضه خانگی به هر نحوی که خانواده‌ها صلاح می‌دانند، می‌تواند برگزار شود، اما می‌توان برای آن آداب و رسومی قائل شد که عمومیت پیدا کند، به این معنا که باید به نماد‌های روضه و مجلس امام حسین(ع) توجه بیشتری شود. مهمترین و اصلی‌ترین نماد نصب بیرق‌های ساده و سیاهه است، بعضاً برخی پارچه‌نوشته‌ها که دارای نوشته‌هایی است که یاد کربلا را در ذهن و قلب ما زنده می‌کند نیز نصب می‌کنند، البته این‌ها ظواهر برگزاری مجلس عزاداری است و مهمتر از آن حرکت به سوی هدف و آرمان امام حسین(ع) و زنده کردن نماد‌های عاشوراست. در معنای دیگر اثرگذاری تربیتی مجلس روضه اباعبدالله(ع) باید بیش از ظواهر امر مورد توجه باشد. پویشی که راه‌اندازی شده با عنوان «هر خانه یک حسینیه» ایده خوبی است و خوب‌تر اینکه به زوایای جزئی‌تر برگزاری مجلس روضه باید توجه کرد که همانا صرف هزینه‌های اندک برای بالا بردن اخلاص است. اهل‌بیت(ع) سفارش کرده‌اند برای اباعبدالله(ع) آن‌طور گریه کنید که برای عزیزان خود و در غم از دست دادن آن‌ها عزاداری می‌کنید. مرحوم آیت‌الله حق‌شناس می‌فرمودند روضه‌های خانگی می‌تواند اثرگذاری زیادی در مسیر تربیت نفس داشته باشد.
وی گفت: در کتاب کعبه‌ام اثر سعید روح‌افزا از یکی از علما و بزرگان نقل شده؛ بعد از واقعه عاشورا شیطان گریست و اعوان و انصار او پرسیدند برای چه گریه می‌کنی؟ تو که به هدف‌ات رسیدی! شیطان می‌گوید بله من به هدف خود رسیدم، اما غافل بودم که از این پس خداوند باب رحمتی را باز می‌کند و تا روز قیامت انسان‌های بسیاری را به واسطه حسین(ع) می‌بخشد. عوام و خواص هر یک بنا به درک خود از عاشورا و حضرت سیدالشهدا(ع) بهره لازم را می‌برند؛ برخی هر چه دارند در این راه می‌دهند و هزینه می‌کنند از مال و فرزند و ...، بزرگانی همچون امام راحل و یا کسانی مانند سیدعلی قاضی که می‌گویند هر چه داریم از محرم و صفر است، با بیان و درک بالای خود از مکتب امام حسین(ع) و عاشورا، آن را برای عموم مردم نیز تبیین می‌کنند.
این پژوهشگر حوزه دین، با بیان اینکه توجه ما در روضه خانگی بیشتر باید به کودکان و نوجوانان باشد، افزود: نقل است حضرت فاطمه(س) از امام حسن مجتبی(ع) می‌خواستند زمانی که رسول‌الله(ص) در مسجد آیاتی را تلاوت می‌کنند، زودتر به منزل بیایند و آیات تلاوت شده را برای مادر بخوانند، سپس امیرالمؤمنین علی(ع) که به خانه می‌آمدند، می‌دیدند حضرت فاطمه(س) به آیات مسلط است. چه اشکالی دارد در مجلس روضه از کودکان بخواهیم مطالب اخلاقی بگویند و یا درسی که از عاشورا و امام حسین(ع) آموخته‌اند را نقل کنند، قرآن بخوانند و قصه بگویند.
وی گفت: در کتاب کعبه‌ام اثر سعید روح‌افزا از یکی از علما و بزرگان نقل شده؛ بعد از واقعه عاشورا شیطان گریست و اعوان و انصار او پرسیدند برای چه گریه می‌کنی؟ تو که به هدف‌ات رسیدی! شیطان می‌گوید بله من به هدف خود رسیدم، اما غافل بودم که از این پس خداوند باب رحمتی را باز می‌کند و تا روز قیامت انسان‌های بسیاری را به واسطه حسین(ع) می‌بخشد. عوام و خواص هر یک بنا به درک خود از عاشورا و حضرت سیدالشهدا(ع) بهره لازم را می‌برند؛ برخی هر چه دارند در این راه می‌دهند و هزینه می‌کنند از مال و فرزند و ...، بزرگانی همچون امام راحل و یا کسانی مانند سیدعلی قاضی که می‌گویند هر چه داریم از محرم و صفر است، با بیان و درک بالای خود از مکتب امام حسین(ع) و عاشورا، آن را برای عموم مردم نیز تبیین می‌کنند.
این پژوهشگر حوزه دین، با بیان اینکه توجه ما در روضه خانگی بیشتر باید به کودکان و نوجوانان باشد، افزود: نقل است حضرت فاطمه(س) از امام حسن مجتبی(ع) می‌خواستند زمانی که رسول‌الله(ص) در مسجد آیاتی را تلاوت می‌کنند، زودتر به منزل بیایند و آیات تلاوت شده را برای مادر بخوانند، سپس امیرالمؤمنین علی(ع) که به خانه می‌آمدند، می‌دیدند حضرت فاطمه(س) به آیات مسلط است. چه اشکالی دارد در مجلس روضه از کودکان بخواهیم مطالب اخلاقی بگویند و یا درسی که از عاشورا و امام حسین(ع) آموخته‌اند را نقل کنند، قرآن بخوانند و قصه بگویند.
بخشش گناهان و تحول وجودی
نیکزاد با بیان اینکه روایات زیادی درباره اقامه عزاداری برای اباعبدالله(ع) وجود دارد، گفت: در مورد روز عاشورا حتی گفته می‌شود اگر نمی‌توانید در این روز در کربلا حاضر شوید، در هر کجا که هستید سعی کنید روضه بخوانید و گریه کنید. اولین تأثیر اقامه عزا و گریه برای امام حسین(ع) بخشش گناهان و تحول وجودی و اثرات دیگری مانند ایجاد معرفت نسبت به خداوند و اهل‌بیت(ع) است. بالاترین اثرگذاری اقامه عزای اباعبدالله(ع) به وجود آمدن روحیه ظلم‌ستیزی و عدالت خواهی در انسان است. انسان عدالت‌خواه تلاش می‌کند نقش مثبتی در جامعه ایفا کند.
وی با اشاره به اینکه با توجه به شرایط امسال و همه‌گیری این ویروس که همه جنبه‌های زندگی بشر را تحت‌الشعاع قرار داده، خوب است در طول سال سعی کنیم از جریان محرم و این رود روشن جاری استفاده کرده و به واسطه آن ناخالصی‌های خود را تطهیر کنیم، افزود: روش‌های مختلفی برای برگزاری عمومی‌تر مجلس عزاداری با در نظر گرفتن رعایت پروتکل‌های بهداشتی اتخاذ شده است. با استفاده از این روش‌ها در فضای باز مجالس برگزار شدند. روش‌های ابداعی متعددی نیز به کار گرفته شد که یکی از آن‌ها عزاداری در داخل خودرو و ماشین‌ها بود و یا نوشته‌های مذهبی و نصب پرچم روی ماشین‌ها امسال بیشتر دیده می‌شد.
حجت‌الاسلام نیکزاد با اشاره به سخنی از امام صادق(ع) که می‌فرمایند: هرکسی که امر ما را زنده نگه دارد، خداوند به او برکت می‌دهد، گفت: در سیره عرفا و بزرگان داریم که آن‌ها در برگزاری مجلس روضه تکلف نداشتند و ساده‌ترین کار‌ها را حتی خودشان انجام می‌دادند، برای نمونه آمده است که آیت‌الله قاضی در مجلس روضه خانگی‌شان کفش‌ها را جفت می‌کردند و می‌گفتند می‌خواهم ملائکه بر رفتار من ناظر باشند و گواهی دهند که من در مجلس امام حسین(ع) کفش جفت کرده‌ام؛ یا اینکه آیت‌الله بهجت از استاد خود آیت‌الله غروی نقل می‌کنند که ایشان در مجلس خودشان کنار سماور چای می‌نشستند و به عزاداران و اهل روضه چای می‌دادند.
به گفته این پژوهشگر قرآن؛ باید از خداوند بخواهیم که توفیق برگزاری روضه خانگی را به ما عطا کند. خداوند در آیه شریفه ۳۶ سوره مبارکه نور می‌فرمایمد: «فی بُیُوتٍ أَذِنَ اللهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فی‌ها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ؛ [این چراغ پرفروغ]در خانه‌هایى قرار دارد که خداوند اذن فرموده [دیواره‌هاى]آن را بالا برند [تا از دستبرد شیاطین در امان باشد]؛ و در آن‌ها نام خدا برده شود، و صبح و شام در آن‌ها تسبیح او گویند».
وی با اشاره به اینکه با توجه به شرایط امسال و همه‌گیری این ویروس که همه جنبه‌های زندگی بشر را تحت‌الشعاع قرار داده، خوب است در طول سال سعی کنیم از جریان محرم و این رود روشن جاری استفاده کرده و به واسطه آن ناخالصی‌های خود را تطهیر کنیم، افزود: روش‌های مختلفی برای برگزاری عمومی‌تر مجلس عزاداری با در نظر گرفتن رعایت پروتکل‌های بهداشتی اتخاذ شده است. با استفاده از این روش‌ها در فضای باز مجالس برگزار شدند. روش‌های ابداعی متعددی نیز به کار گرفته شد که یکی از آن‌ها عزاداری در داخل خودرو و ماشین‌ها بود و یا نوشته‌های مذهبی و نصب پرچم روی ماشین‌ها امسال بیشتر دیده می‌شد.
حجت‌الاسلام نیکزاد با اشاره به سخنی از امام صادق(ع) که می‌فرمایند: هرکسی که امر ما را زنده نگه دارد، خداوند به او برکت می‌دهد، گفت: در سیره عرفا و بزرگان داریم که آن‌ها در برگزاری مجلس روضه تکلف نداشتند و ساده‌ترین کار‌ها را حتی خودشان انجام می‌دادند، برای نمونه آمده است که آیت‌الله قاضی در مجلس روضه خانگی‌شان کفش‌ها را جفت می‌کردند و می‌گفتند می‌خواهم ملائکه بر رفتار من ناظر باشند و گواهی دهند که من در مجلس امام حسین(ع) کفش جفت کرده‌ام؛ یا اینکه آیت‌الله بهجت از استاد خود آیت‌الله غروی نقل می‌کنند که ایشان در مجلس خودشان کنار سماور چای می‌نشستند و به عزاداران و اهل روضه چای می‌دادند.
به گفته این پژوهشگر قرآن؛ باید از خداوند بخواهیم که توفیق برگزاری روضه خانگی را به ما عطا کند. خداوند در آیه شریفه ۳۶ سوره مبارکه نور می‌فرمایمد: «فی بُیُوتٍ أَذِنَ اللهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فی‌ها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ؛ [این چراغ پرفروغ]در خانه‌هایى قرار دارد که خداوند اذن فرموده [دیواره‌هاى]آن را بالا برند [تا از دستبرد شیاطین در امان باشد]؛ و در آن‌ها نام خدا برده شود، و صبح و شام در آن‌ها تسبیح او گویند».
