عید قربان فرصتی برای گسترش فرهنگ انفاق است / نقش کمپین‌ها در فقرزدایی

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مبشری‌‌عارف، استاد فقه‌الاقتصاد و استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)، در گفت‌وگو با ایکناف به بیان نکاتی درباره ابعاد اقتصادی عید قربان و اهمیت افزایش کمک‌های مؤمنانه و فقرزدایی در این ایام پرداخت و گفت: یکی از بزرگ‌ترین اعیاد که در روایات به آن اشاره شده عید قربان است. یکی از معانی عید قربان این است که انسان تعلقات خود را در راه خدا ایثار و گذشت می‌کند. در قرآن کریم هم آمده است: «لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّىٰ تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ؛ شما هرگز به مقام نیکوکاران و خاصان خدا نخواهید رسید مگر از آنچه دوست می‌دارید و محبوب شماست در راه خدا انفاق کنید، و آنچه انفاق کنید خدا بر آن آگاه است» (آل عمران/ 92) در واقع بالاترین راه کمال و رسیدن به سعادت و مرحله تکامل انسانی این است که انسان از آنچه دوست دارد بگذرد.

فلسفه عید قربان

وی افزود: عید قربان فرصتی است که حضرت پروردگار به ما داده است که انسان با معرفت و شناخت حقیقی، دوست‌داشتنی‌ترین چیزهای خود را در راه خدا انفاق کند. باید دانست اینکه یک گوسفند قربانی کنیم به معنای عید قربان نیست و اگر دقت کنیم حضرت ابراهیم(ع) در راه خدا از اسماعیل گذشت؛در واقع گذشتن از اسماعیل سبب رسیدن به مقامات الهی و امامت و نبوت ایشان شد.

همان فقیری که امروز به دست شما بی‌نیاز شد از همان فردا به رفع فقر در جامعه کمک خواهد کرد. این وضعیت همانند این است که شما صد سال زنده باشید و اقدام به فقرزدایی کنید چراکه آثار کار شما دوام خواهد شد

مبشری‌عارف یادآور شد: پروردگار این اقدام را تبدیل به نمادی کرد برای آن کار بزرگی که حضرت ابراهیم(ع) انجام داد. توصیه بنده این است در این شرایط شیوع ویروس کرونا که کالاهای مورد نیاز و مصرفی مردم چندین برابر گران‌تر شده و از سوی دیگر بسیاری از افراد در تنگنا هستند، از سوی فامیل و افراد خیّر مورد توجه قرار گیرند، چراکه مردم از وضعیت مالی بستگان و همسایگان خود اطلاع دارند. افراد توانا می‌توانند در مرحله اول به آشنایان و در مرحله دوم به همسایگان نیازمند خود کمک کنند.

وظیفه دولت در قبال نیازمندان در عید قربان

استاد فقه‌الاقتصاد بیان کرد: همانگونه که مقام معظم رهبری به کمک‌های مؤمنانه اشاره کردند لذا در این راستا می‌توان در سطح هر محله، هر کس به همسایگان خود یا بانی‌هایی که می‌شناسد کمک‌های لازم را اهدا کند. چنین اقدامی تبدیل به بالاترین اتحاد در این شرایط سخت می‌شود اما باید دانست که چنین اقداماتی مُسَکن و کوتاه‌مدت است. نکته مهم اینکه خطاب عید قربان فقط مردم نیستند، بلکه حاکمیت و دولت می‌توانند بر اساس کد ملی همه افراد نیازمند در جامعه، یک تصمیم کلان گرفته و اقدام به فقرزدایی کنند. سامانه‌هایی وجود دارد که کد ملی همه افراد جامعه در آن تعریف شده و لذا می‎توان افراد نیازمند را شناسایی کرد.

استاد دانشگاه امام صادق(ع) اظهار کرد: مثلاً می‌توان در هر عید همانند این عید قربان، همانند گلریزان‌هایی که برای آزادی زندانیان صورت می‌گیرد در رسانه ملی اعلام شود که در فلان عید قربان سه هزار نیازمند را از فقر نجات دادیم. اگر تمام سامانه‌هایی که اقدام به کمک‌های دولتی، تخفیف‌های مالیاتی و .. می‌کنند، تبدیل به یک شبکه شوند و بر اساس کد ملی مشخص شود که کدام افراد فقیر هستند و مسکن، شغل و ماشین ندارند و در راستای رفع فقر آنها اقدام کنیم گامی اساسی در راستای فقرزدایی صورت گرفته است. اگر از ابتدای انقلاب اسلامی این اقدام را انجام داده بودیم امروز هیچ فقیری نداشتیم اما اگر صرفاً در ایام عید قربان به تعدادی از افراد کمک‌های اندکی انجام دهیم، نمی‎توان به فقرزدایی به این زودی‎ها امیدوار بود.

نقش کمپین‌ها در فقرزدایی

مبشری‌عارف ادامه داد: باید سازماندهی لازم صورت گیرد و چند نهاد یا وزارتخانه این مأموریت را بر عهده گیرند تا ان‌شاءالله در عید قربان چند سال بعد با صراحت اعلام کنیم در ایران اسلامی یک فقیر نداریم. البته این یک آرمان نیست بلکه اعتقاد است و در دین ما آمده، اما متأسفانه سلاطین جائر همیشه ائمه ما را به شهادت می‌رساندند که سبب می‌شد موضوع روی زمین بماند، لذا باید سازماندهی لازم صورت گیرد تا در این ایام با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، کمک‌های لازم به دست افراد نیازمند برسد.

این کارشناس اقتصاد اسلامی درباره کمپین‌هایی که برای کمک به فقرا در عید قربان راه افتاده است، اظهار کرد: کمپین‌هایی راه افتاده‌اند که می‌توانند هم خودجوش و مثبت و هم خدای ناکرده گاهی اوقات موازی‌کاری باشد. البته رهبر معظم انقلاب فرمودند اگر دیدید هسته مرکزی خوب کار نمی‌کند خودتان آتش به اختیار عمل کنید. در واقع کمپین‌ها می‌توانند تبدیل به بازوی اجرایی شوند و منافاتی با هماهنگی برای کمک به نیازمندان ندارد و در نهایت با همکاری آنها ممکن است یک وحدت کلمه بزرگ در راستای فقرزدایی در کشور ایجاد شود.

وظایف ثروتمندان در قبال فقرا

وی با اشاره به وظایفی که ثروتمندان در قبال رفع فقر در جامعه دارند، گفت: خطابی هم به ثروتمندان دارم که چرا فکر می‌کنید اگر به صد نفر، مثلاً هزار تومان بدهید صواب بیشتری دارد تا اینکه این مبلغ را در اختیار یک نیازمند قرار دهید. بهترین کار این است که مشکلی مهم را از یک نفر یا از یک خانواده حل کنید چراکه صواب آن بیشتر است و شما به مرحله فقرزدایی رسیده‌اید.

مبشری‌عارف در پایان اظهار کرد: از سوی دیگر همان فقیری که امروز به دست شما بی‌نیاز می‎شود از همان فردا به رفع فقر در جامعه کمک خواهد کرد. این وضعیت همانند این است که شما صد سال زنده باشید و اقدام به فقرزدایی کنید چراکه آثار کار شما دوام خواهد شد. به نظرم هر کس با این تفکر کمک‌های خود را در این ایام عید قربان به دست مردم برساند ان‌شاءالله بسیاری از مشکلات به زودی حل خواهند شد.