کارکرد انفاق در «تألیف قلوب» و موانع آن از منظر قرآن کریم
استاد بازنشسته دانشگاه خوارزمی اظهار کرد: اگر می‌خواهیم دل مرزنشینانی که در بین کشورهای اسلامی و غیراسلامی قرار دارند را به دست بیاوریم که از مرزهای حکومت اسلامی دفاع کنند، می‌توانیم آنها را از مصادیق انفاق و صدقات قرار دهیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا مصطفی‌پور، استاد بازنشسته دانشگاه خوارزمی، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره دلایل تأکید قرآن بر انفاق و صدقات پرداخت و گفت: یکی از مسائل مهمی که در دین مبین اسلام به ویژه در قرآن کریم به شکل فوق‌العاده‌ای مورد تأکید واقع شده انفاق فی سبیل الله است؛ یعنی انسان به خاطر رضای خدا و در راستای رفع نیازمندی جامعه در حد توان قدمی بردارد. انفاق از کلمه «نفق» آمده است؛ بدین معنی که خلأهایی در جامعه وجود دارد که می‌توانیم آنها به ویژه خلأهای اقتصادی را از طریق انفاق برطرف کنیم.
بیشتر بخوانید:
- تفاوت‌های هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی اقتصاد اسلامی و متعارف
- مواسات اقتصادی وظیفه همه مسلمانان است / اوصاف «ابرار» در قرآن
شیوه صحیح انفاق از منظر قرآن کریم
وی ادامه داد: به عنوان مثال خداوند متعال از آیات 256 به بعد سوره مبارکه «بقره» ما را به مسئله انفاق توجه می‌دهد و البته به کیفیت انفاق هم اشاره دارد؛ از جمله اینکه خداوند متعال در قرآن کریم تأکید دارد که انفاق نباید همراه با ریا یا منت گذاشتن بر فردی باشد که به وی انفاق می‌کنیم. خداوند در آیه 92 سوره مبارکه «آل عمران» میفرماید: «لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ؛ هرگز به نيكوكارى نخواهيد رسيد تا از آنچه دوست داريد انفاق كنيد و از هر چه انفاق كنيد قطعاً خدا بدان داناست» در واقع خداوند در این آیه تأکید دارد آن چیزی را که دوست دارید و بهترین اموال شما هستند انفاق کنید تا دلبستگی شما به دنیا از بین برود.
قرآن کریم میفرماید انسانی که خردمند باشد تحت تأثیر وسوسه‌های شیاطین قرار نمی‌گیرد بلکه این دستور خدا را اجرایی کرده و برای حل مشکلات جامعه از اموال خود در راه خداوند انفاق میکند
مصطفی‌پور با اشاره به آثار گسترش انفاق و صدقات در جامعه اسلامی، افزود: علت اصلی چنین تأکیدی در قرآن کریم این است که حق نیازمند و سائل و محرومان برطرف شود، چراکه ممکن است انسانی محروم باشد و اظهار نیاز نکند، اما باید از راه‌هایی آن نیاز را شناسایی و برطرف کنیم. البته این حقوق واجب نیست بلکه حق انسانی است. حق واجب همان زکات است که باید به نیازمندان پرداخت شود.
توصیه‌های مکرر قرآن کریم در مورد انفاق و صدقات
استاد بازنشسته دانشگاه خوارزمی یادآور شد: خداوند در آیه 60 سوره مبارکه توبه نیز می‌فرمایند: «إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيم؛ صدقات تنها به تهيدستان و بينوايان و متصديان گردآورى و پخش آن و كسانى كه دلشان به دست آورده مىشود و در راه آزادى بردگان و وامداران و در راه خدا و به در راه مانده اختصاص دارد اين به عنوان فريضه از جانب خداست و خدا داناى حكيم است» البته حدود ده آیه در این سوره به این موضوع اشاره دارد که در آنها به مسئله صدقه و انفاق اشاره شده است.
حجت‌الاسلام مصطفی‌پور با اشاره به کاربردهای دیگر انفاق و صدقات اظهار کرد: گاهی اوقات هم انفاق و صدقات در راستای تألیف قلوب است. برای مثال اگر می‌خواهیم دل مرزنشینانی را که در بین کشور اسلامی و غیراسلامی قرار دارند به دست بیاوریم که از مرزهای حکومت اسلامی دفاع کنند می‌توانیم آنها را از مصادیق انفاق و صدقات قرار دهیم.
موانع گسترش انفاق از منظر قرآن کریم
وی با اشاره به مشکلاتی که بر سر راه توسعه فرهنگ قرآنی انفاق و صدقات وجود دارد، بیان کرد: موانعی هم در قرآن کریم برای توسعه انفاق و صدقات اشاره شده است. از جمله در آیه 268 سوره بقره آمده است: «الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشَاءِ وَاللَّهُ يَعِدُكُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَفَضْلًا وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ؛ شيطان شما را از تهيدستى بيم مىدهد و شما را به زشتى وامى‌دارد؛ ولى خداوند از جانب خود به شما وعده آمرزش و بخشش مىدهد، و خداوند گشايشگر داناست.» در واقع شیطان به کسانی‌که قصد انفاق اموال خود در راه خداوند را دارند می‌گوید اگر مال خود را انفاق کنی ممکن است روزی خودت نیازمند شوی بنابراین بهتر است اقدام به دادن صدقه یا انفاق نکنی چراکه این کار را باید خود خداوند یا دولت یا نهادهایی وابسته به دولت همانند کمیته و بهزیستی برای بهبود وضعیت نیازمندان انجام دهند.
استاد بازنشسته دانشگاه خوارزمی با اشاره به اهمیت خردمندی در ارائه صدقات اظهار کرد: البته قرآن کریم در همین موضوع هم میفرماید انسانی که خردمند باشد تحت تأثیر این وسوسه‌های شیاطین قرار نمی‌گیرد، بلکه این دستور خدا را اجرایی کرده و برای حل مشکلات جامعه از اموال خود در راه خداوند انفاق میکند.
حجت الاسلام مصطفی‌پور در پایان بیان کرد: مانع دیگر برای توسعه امر قرآنی انفاق و صدقات، مسئله‌ای به نام بخل است که علمای اخلاق به صورت مفصل در مورد آن بحث و بررسی کرده‌اند. اما قرآن کریم در این مورد نیز میفرماید: اگر انسانی خود را از بخل حفظ کند از جمله رستگاران خواهد بود.
انتهای پیام
