بررسی تفکر مراقبتی از منظر آیات قرآنی در فصلنامه «علوم تربیتی از دیدگاه اسلام»

به گزارش ایکنا؛ دوازدهمین شماره فصلنامه علمی ترویجی «علوم تربیتی از دیدگاه اسلام» به صاحب‌امتیازی دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «مبانی و آثار تربیت انسان منظم از منظر فلسفه تعلیم و تربیت قرآن‌بنیان»، ««مدرسه صالح» کانون تحقق حیات طیبه با تأکید بر جامعه محلی»، «ظرفیت‌های برنامه درسی در مواجهه با تعلیم آموزه‌های دینی با الهام از رویکرد زیبایی‌شناسی»، «مبانی انسان‌شناختی پرورش جسمانی کودکان در تربیت اسلامی با تاکید بر نقش بازی‌های فیزیکی»، «رویکردی به تولید علم دینی از منظر آیت‌الله جوادی آملی و دلالت‌های آن در برنامه درسی آموزش عالی»، «اهداف، اصول و روش‌های تربیت عاطفه «غم و شادی» از منظر صحیفه علویه»، «تفکر مراقبتی از منظر آیات قرآنی»، «جایگاه، ساختار و ویژگی‌های تعلیم و تربیت در دوره امپراتوری عثمانی»، «اشتغال و فرزندپروری بر اساس دیدگاه مقام معظم رهبری»، «درآمدی براصول تربیتی نقد با محوریت رساله حقوق امام سجاد»، «رابطه بین باورهای دینی و بحران هویت با گرایش به مصرف مواد مخدر».

آثار تربیت انسان منظم از منظر فلسفه تعلیم و تربیت

در چکیده مقاله «مبانی و آثار تربیت انسان منظم از منظر فلسفه تعلیم و تربیت قرآن‌بنیان» می‌خوانیم: «هدف از این نوشتار، تبیین مبانی و آثار تربیت انسان منظم از منظر فلسفه تعلیم و تربیت قرآن بنیان می‌باشد. از لحاظ رویکرد تحقیق در زمره تحقیقات کیفی و قیاسی و از لحاظ روش، تحلیلی- استنباطی و از لحاظ شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و فیش‌برداری است. خلاصه یافته‌های تحقیق چنین است: مبانی فلسفی تربیت انسان منظم شامل مبانی عام خداشناختی(وجود ناظم و وحدت ناظم)، هستی‌شناختی (آفرینش منظم و مرحله‌مند جهان)، دین‌شناختی (تقدم نزول آیات مکی بر آیات مدنی، نظم درونی آیات، نظم در تشریع، تقدم ایمان بر عمل صالح) و مبنای خاص انسان‌شناختی(آفرینش منظم و مرحله‌مند انسان، نظم‌شناسی فطری)؛ آثار تربیت انسان منظم، شامل دو دسته آثار نظری (تقدم و تاخر در مراحل تفکر، دوراندیشی) و آثار عملی (برنامه‌ریزی، احترام به قانون و مقررات، وقت‌شناسی و غیره) می‌باشد.»

تفکر مراقبتی از منظر آیات قرآنی

در طلیعه مقاله «تفکر مراقبتی از منظر آیات قرآنی» آمده است: «هدف پژوهش بررسی موضوع «تفکر مراقبتی» در قرآن کریم با رجوع به تفسیر المیزان است. تفکر مراقبتی، مراقبت در نحوه اندیشیدن و تفکر در مراقبت است؛ مراقبت از تبدیل احساس ها به انتخاب، ارزیابی و تصمیم گیری. تفکر مراقبتی توجه فاعل به مفعول و فعل با همراهی یکدیگر به حساب می آید که به تفکر ارزش گذار یا ستایشی، عاطفی، فعال، هنجاری و همدلانه تقسیم می شود. روش تحقیق در این پژوهش، تحلیل محتوای کیفی است و با بررسی آیات قرآن کریم نمونه هایی از مصادیق قرآنی این تفکر مورد شناسایی قرار گرفته است. یافته های تحقیق نشانگر آن است که موارد متعددی از مصادیق عینی زیرگروه های مختلف تفکر مراقبتی در قرآن کریم مورد تاکید قرار گرفته است؛ شامل مصادیقی از احسان، تواضع، امانت داری، رعایت عدالت و قسط و صداقت که اهتمام به آن ها در فرایند تربیت متربیان می تواند منجر به تقویت ابعاد مختلف تفکر مراقبتی شود.»

اصول تربیتی نقد با محوریت رساله حقوق امام سجاد

در آغاز مقاله «درآمدی براصول تربیتی نقد با محوریت رساله حقوق امام سجاد» می‌خوانیم: «هدف پژوهش حاضر، بررسی اصول تربیتی نقد در رساله حقوق امام سجاد(ع) است که با روش تحلیل مضمون انجام شده؛ بدین ترتیب که تمامی بندهای رساله مورد مطالعه قرار گرفته و از میان آن‌ها هشت بند که از نظر مفهومی به تبیین نگرش نقادانه بسیار نزدیک بودند، انتخاب شدند. این هشت بند عبارتند از: حق ادعاکننده علیه تو، حق کسی که تو بر ضد او ادعایی داری، حق مشورت‌گیرنده، حق مشورت‌دهنده، حق نصیحت‌خواه، حق ناصح، حق مسئول و حق کسی که به تو بدی کرده است. همچنین عباراتی از سایر بندها که واژه «نصح» در آن ها به کار رفته، مورد تحلیل مضمون قرار گرفته‌اند؛ عباراتی از بندهای حق زمامدار، حق شاگرد و متربی، حق برادر، حق همسایه و حق دوست. یافته های پژوهش نشان می‌دهد که مشارکت در ترویج فرهنگ نقد، توجه به تفاوت های فردی و حق‌گرایی، سه اصل مهم اصول تربیتی نقد به حساب می‌آیند که خود به زیر مقولات درخواست و دعوت به نقد از سوی صاحب اثر، پذیرش درخواست نقد از سوی اهل فن، توجه به ویژگی های شخصیتی، روحی و سطح دانش نقد شونده، ایجاد بستر و زمینه روحی مناسب برای پذیرش نقد، شنیدن موثر و ارزیابی منصفانه تقسیم می شوند. همچنین حاکمیت رحمت و محبت در نقادی، توجه به مصالح اجتماعی و نهادینه شدن فرهنگ تربیتی نقد در جامعه در نگاه امام سجاد علیه السلام، از دیگر یافته‌های این پژوهش به شمار می‌رود».