اسلام در تأمین حقوق زنان از فمینیست‌ها جلوتر است/ برداشت‌های اشتباه را به پای معصوم ننویسیم

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی نریمانی، عضو هیئت علمی دانشگاه مفید قم، 10 دی‌ماه، در نشست علمی اسلام و جنسیت در این دانشگاه گفت: یکی از مباحثی که در چند دهه اخیر با حضور جریانات فمینیستی مطرح است، بحث توجه ادیان به جنسیت، یعنی نوع نگاه ادیان به زن و مرد است.

وی با بیان اینکه زن و مرد از لحاظ آفرینش، تفاوت‌هایی دارند، ولی در میزان این تفاوت آرای مختلفی وجود دارد، اظهار کرد: برخی فمینیستهای تندرو این تفاوت را در هیچ موردی (مگر بسیار محدود) قائل نیستند و برخی مانند نویسنده کتاب مردان مریخی، زنان ونوسی مدعی است که مردان از یک کره و زنان از کره دیگری هستند.

نریمانی با ذکر اینکه جسم و روح زنان لطیف‌تر است، مثلاً اکثر بانوان وقتی خون می‌بینند دچار ترس می‌شوند، افزود: حتی در همین دنیای فمینیستی، بسیاری از بانوان دنبال کم کردن کردن سایز خود هستند، ولی در آقایان این مورد خیلی کمتر است، همچنین صدای بانوان و بلوغ و رشد خانم‌ها تفاوت‌هایی با مردان دارد؛ همچنین رشد عقلی بانوان بیشتر و زودتر از مردان است، به همین دلیل توصیه می‌شود، در ازدواج دخترانی بگیرید که کوچکتر از شما هستند.بانوان بیشتر به ادبیات و هنر و آقایان به فکر و اندیشه اهمیت می‌دهند. بانوان در برابر بیماری حساسیت بیشتری دارند، تیزبینی و جزئی نگری بانوان هم بیشتر از مردان است و این تفاوت‌ها قابل انکار نیست.

وی با اشاره به مسئله حق و تکلیف ابراز کرد: در بحث شهادت، مثلاً شهادت (با اینکه بر اساس قرآن لازم و واجب است) یک زن از نظر فقها پذیرفته نیست، ولی باید ببینیم که شهادت دادن حق است و یا تکلیف؛ در این مورد خداوند برخی تکالیف را از دوش زنان برداشته است، بنابراین نباید با گرفتن حق خلط کنیم.

نگاه یکسان قرآن به زن و مرد

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید با اشاره به تناسب حق و تکلیف با بیان اینکه در برابر هر حقی، تکلیفی هم وجود دارد، اظهار کرد: نگاه قرآن به زن و مرد، نگاهی است که در اکثر موارد همانندی است؛ در آفرینش، احکام، ثواب، عقاب و ... در بسیاری از موارد نگاه یکسان به زن و مرد وجود دارد؛ قرآن خلقت زن و مرد را از نفس واحده می‌داند که دقیقاً در برابر باور یهودیان است که می‌گویند زن از دنده چپ مرد آفریده شده و قابل اصلاح هم نیست.

نریمانی با بیان اینکه منشأ خلقت زن و مرد به صراحت از منظر قرآن یکسان است، تصریح کرد: این آیات زمانی نازل شده که مشترک دانستن زن و مرد در بسیاری از امور برای مردمان آن دوره بسیار سخت و تابو بوده است؛ در گزارش‌های تاریخی بیان شده که در دوره‌ای در مسیحیت، همایش چند روزه‌ای برگزار شده که خروجی آن این است که زنان موجودی بین حیوان و انسان هستند، چون هر چیزی را نمی‌فهمند و البته برخی چیز‌هایی که مردان می‌گویند می‌فهمند.

استاد دانشگاه مفید با اشاره به اینکه این آیات قرآن در زمانی نازل شده که به نفع زن حرف زدن عقب‌نشینی و خلاف باور عمومی است، تصریح کرد: در برخی ادیان گذشته، معتقد بودند که کیفر و پاداش زنان مانند مردان نیست و اگر خوبی و یا بدی کنند به اندازه نصف مرد ثواب و عقاب دارند، ولی قرآن به صراحت و روشنی فرموده است که این مسئله درست نیست.

نریمانی با پرداختن به اینکه بهتر بودن جنس مرد از زن در عرب و پیروان ادیان قبل، رواج داشته است، ولی قرآن فرمود که زن و مرد از یک جنس خلق شده‌اند، اضافه کرد: از منظر قرآن، تفاوت در قوم و قبیله و رنگ و نژاد و زن و مرد بودن برای شناخته شدن مردم از یکدیگر است. همچنین قرآن در تبیین نقش زن و مرد در منزل نگاه یکسانی دارد و فرموده که آنان لباس برای یکدیگر هستند و باید عیوب همدیگر را بپوشانند؛ لذا اینکه حرف مرد یا زن باید به کرسی نشانده شود خلاف قرآن است.

چرا برخی حق‌ها به مرد داده شده است

نریمانی افزود: اگر در مواردی هم قرآن به مرد برتری در منزل داده در برابر این امتیاز، حق نفقه برای زن قائل شده است؛ البته تکلیف تمکین را هم بر دوش زن گذاشته و حتی برخی اذن خروج از خانه را هم جزء این موارد برشمرده‌اند. همچنین اگر مثلاً حضانت بر عهده مرد گذاشته شده است از باب تکلیف است و نه حق؛ چون حضانت مستلزم تربیت و برعهده گرفتن هزینه‌های نگهداری فرزند است، لذا تکلیف بر دوش مرد نهاده شده است، البته مرد می‌تواند آن را هم به همسرش واگذار کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید با بیان اینکه قراردادن فامیلی پدر برای فرزند، عرفی است و نه شرعی در مورد حق اجازه ازدواج دختر به پدر، تأکید کرد: چون داماد مرد است و مرد می‌تواند فرد همجنس خود را بهتر بشناسد، در اینجا برای پدر این حق را قائل شده است تا مصلحت دختر را در نظر بگیرد، گرچه اگر پدری این توان را نداشته باشد، این حق از او سلب است.

اسلام فمینیست‌تر از فمینیست‌هاست

وی با بیان اینکه معتقدم اسلام فمینیستتر از فمینیستها معتقد به رعایت حقوق زنان است، تصریح کرد: واقعاً تکالیفی که شارع مقدس از جمله در نفقه بر دوش مرد گذاشته، بسیار سخت و تحمل آن دشوار است؛ زیرا مرد باید صبح تا شب کار کند تا بتوان نفقه زن و فرزند را بدهد.

نریمانی با بیان اینکه در برخی آیات برخی زنان مانند حضرت آسیه و مریم پیشوای مؤمنان مرد و زن و در برخی آیات کسانی مانند زن لوط و نوح به عنوان پیشوای مردان و زنان کافر ذکر شده است، اضافه کرد: نزول این آیات در زمانی است که زنان حق اولیه زندگی را هم نداشته و آدم حساب نمی‌شده‌اند، ولی قرآن با اینکه می‌توانست به مردان مثال بزند، تعمداً به زنان مثال زده است؛ یا در داستان بلقیس و ملکه سبأ، قرآن در مدح حکمرانی این زن حرف زده است.

وی با اشاره به روایات صادره در مورد زنان با بیان اینکه می‌توان آن را به سه دسته تقسیم کنیم، ابراز کرد: یکسری روایات وجود دارند که زن را ذم، برخی روایات مدح کرده و برخی نیز زن و مرد را یکسان می‌دانند؛ پیامبر (ص) در بیماری منتهی به مرگ که افراد کلیدی‌ترین جملات خود را می‌گویند توصیه فرموده است که حق زنان و بردگان را رعایت کنید؛ ایشان در حدیث دیگری فرمودند که بهترین شما کسی است که رفتارش با همسرش بهتر باشد؛ ایشان در روایت دیگری فرمودند که جبرئیل آن قدر در مورد حق زن به من توصیه کرد که من گفتم حق طلاق فقط در مورد ارتکاب کار زشت از سوی زن فقط جاری است؛ همچنین روایت داریم که بیشترین خیر و برکت در زنان است.

خرید و فروش زنان در ایران باستان

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید افزود: امام صادق(ع) فرموده‌اند که بیشتر اهل بهشت، زنان و مستضعفان هستند؛ یا روایت داریم که برای هلاکت مرد همین مقدار کافی است که حق زن و بچه خود را از بین ببرد. امام علی(ع) زن را امانت خدا در دست مرد دانسته است. همچنین توصیه شده مرد حق زدن زن را ندارد و گفته شده که با دخترانتان عاطفی‌تر از پسران رفتار کنید و جالب است بدانیم که حتی در میان ایرانیان آن دوره که برخی به آن افتخار می‌کنند زنان برده بوده و خرید و فروش می‌شدند.

نریمانی با بیان اینکه پرداخت مهریه بر دوش مرد است؛ همچنین روایات متعددی در مدح زحمت زنان در خانه و یاری شوهر وارد شده است، تصریح کرد: یکی از مواردی که اسلام باعث تکریم زن شده است همین حجاب است؛ قرآن فرموده که زن مسلمانی که کنیز است احترامی دارد که سایر افراد ندارند به همین دلیل فرموده که سر و گردنشان را بپوشانند تا مورد آزار دیگران قرار نگیرند.

حجاب برای کرامت زنان تشریع شد

وی با بیان اینکه حجاب برای دست و پاگیری تشریع نشد بلکه برای حرمت زن جعل شده است که امروزه برعکس جلوه داده و آن را وسیله‌ای برای کاهش آزادی زن تلقی می‌کنند، اظهار کرد: دشمنان حقه‌های زیادی در این مباحث به ما زده‌اند؛ تصویری از مسخ شدن دختری در ترکیه که به قرآن اهانت و جسارت کرده بود، منتشر شد و بر روی آن تبلیغ کردند، اما چند ماه بعد تصویر اصلی که مجسمه یک موجود مسخ شده بود منتشر شد، نتیجه این کار سبب شد تا قبح حرمت‌شکنی قرآن از بین برود.

نریمانی تصریح کرد: در بحث حجاب و قصه امام زمان (عج) هم ما از این دست حقه‌ها را خورده‌ایم؛ مثلاً به آقای بهجت نسبت دادند که امام زمان (عج) به من فرمودند که ظهور خیلی نزدیک است. سی دی مرتبطی هم منتشر شد و ریزش‌های زیادی را شاهد بودیم.

استاد دانشگاه مفید با بیان اینکه قرآن حجاب را صراحتاً برای حفظ کرامت زن تشریع کرده است، در حالی که دشمنان خلاف آن را تبلیغ می‌کنند، گفت: در آرای فقها آمده است که زنی مثلاً اروپایی اگر در صورت دست ندادن به او کرامتش خدشه‌دار شود، در صورت نداشتن مفسده دست دادن منعی ندارد.

وی با اشاره به برخی روایات در ذم زنان بیان کرد: امام علی (ع) در تعبیری بعد از جنگ جمل، فرمودند که زنان، ایمان ناقص و عقل ناقص دارند که خیلی مورد سوء استفاده قرار گرفته در حالی که امام در شرایطی فرمودند که یک زنی جمل را راه انداخت و خیلی از مسلمین دچار تردید شدند و باور‌های جاهلی احیاء شد. ضمن اینکه در مورد نقص ایمان آنان به علت عادتشان، می‌توانند قضای روزه را بگیرند تا نقص برطرف شود بنابراین معلوم است حضرت منظور دیگری از بحث نقص ایمان داشته است.

نریمانی با ذکر اینکه مکتب پیامبر(ص)، تساهل و تسامح با زنان بود، ولی خلفا خلاف این روش را داشتند و حتی عمر می‌خواست ورود زنان به مسجد را حرام کند، تصریح کرد: ابوهریره در روایتی آورده که پیامبر (ص) گفته شر در زن و مرکب و خانه است، ولی عایشه با ابوهریره برخورد کرده و گفته که او بخش اول حدیث را حذف کرده و نشنیده است؛ همچنین حاکمی در مصر حکم داده بود که زنان حمام عمومی نروند و اگر زنی از خانه بیرون بیاید خونش مباح است.