به گزارش کانون خبرنگاران
ایکنا،
نبأ، در این روزها شاهد برگزاری جشنواره مردمی فیلم و عکس «چهلچراغ» در پردیس سینمایی ملت بودیم؛ جشنوارهای با موضوع امام حسین(ع) در بخشهای فیلم داستانی، فیلم مستند، فیلم پویانمایی، فیلمنامه، عکس، پوستر و فیلم موبایلی که برای اولین بار برگزار شده بود و هنرمندان بسیاری در آن حضور داشتند.
اين جشنواره نیز با اجرای گروه تعزیهخوانی همراه بود؛ گروهی که از همان ب بسم الله، تمام همت و تلاش خود را به کار گرفتند و از هیچ کوششی در مسیر اعتلای ارزشهای حسینی و ترویج آن فروگذار نكردند. مسئله قابل توجه در این گروه، حضور امير سليمانیمقدم، کارگردان جوان این مجموعه بود که با مدیریت قوی و همتی والا، توانست اجراهایی بسیار تأثیرگذار را در این چند روز جشنواره داشته باشد.
این کارگردان جوان درباره سابقه فعالیتهای هنری خود به خبرنگار کانون خبرنگاران
ایکنا،
نبأ گفت: حدود 24 سال است که در زمینه شبیهخوانی سابقه فعالیت دارم؛ در ابتدا مانند همه دوستان از طفلخوانی شروع کردم و بعد از این فعالیت، به شاخه نوجوانخوانی و جوانخوانی رسیدیم(دورهای که نقش حضرت علیاکبر(ع) روایت میشود، به اصطلاح کلی جوانخوانی گفته میشود) و بعد از این دوران وارد شاخه پژوهش در خصوص تعزیه یا به عبارتی شبیهخوانی شدم؛ علاوه بر این نیز با گذراندن یک سری از دورهها وارد عرصه کارگردانی تعزیه شدم و سوابقی هم در این خصوص دارم.
وی با اشاره به تشکیل گروهی از خردسالان و نوجوانان تعزیهخوان که به عنوان ابداعی در حوزه تعزيه محسوب میشود، اظهار كرد: اقدام اخیری که انجام دادم و نوعی نوآوری و ابداع محسوب میشود، تشکیل گروه تعزیهخوانی با حضور افراد خردسال و نوجوان بود؛ در این گروه تمامی نقشها را این افراد اجرا میکنند. به عنوان مثال در این گروه حتی شبیه امام حسین(ع) را یک نوجوان 10-12 ساله اجرا میکند. اخیرا در جشنواره قربان تا غدیر که به طور اختصاصی درباره تعزیه بود، این گروه شرکت کرد و به لطف خدا در بین اساتید شبیهخوانی زبده از کل کشور، رتبه برتر را کسب کرد که این موفقیت لطف خدا و امام حسین(ع) بود.
سليمانیمقدم با اشاره به فعاليت تدريس و پژوهش خود در حوزه هنر تعزيه، عنوان کرد: مدتی است که تعزیه را در شاخه طفلخوانی و نوجوانخوانی تدریس میکنم و صرفا به ایفای نقش بسنده نکردهام؛ حتی میتوان گفت که این فعالیتم کمرنگتر هم شده است و در حال حاضر بیشتر در حوزه پژوهش در تعزیه مشغول به فعالیت هستم.
وی با بیان اینکه هم تعزیه و هم تئاتر را بهصورت تحصیلات آکادمیک گذراندهام چراکه هنر شبیهخوانی متشکل از چندین شاخه هنری بوده و نیازمند اطلاعات کافی در این زمینه است، افزود: برخی از صاحبنظران در حیطه شبیهخوانی، با جانبداری از هنرشان معتقدند کسی که شبیهخوان است، میتواند آوازهم بخواند، مداحی هم بکند، سوارکاری هم بکند و نقش هم بازی بکند؛ اما یک خواننده، یک سوارکار، یک مداح و ... فقط میتواند در همان حیطهای که متبحر است فعالیت کند و نمیتواند تعزیهخوان شود.
سلیمانیمقدم تصريح كرد: شبیهخوانی یا تعزیهخوانی هنری متشکل از تمام شاخههاست و کسی که بخواهد در رتبههایی با سطوح بالا در این هنر پیشرفت کند، باید تمامی این شاخههای هنری را بگذراند.
وی با اشاره به اينكه تئاتر امدادگر هنر تعزیه است، گفت: در ابتدا رویکرد من به هنر نمایش و تئاتر از این جهت بود که میخواستم این هنر به کمک هنر شبیهخوانی بیاید؛ یعنی از فنون و مبانی نمایش در تعزیه استفاده بکنم. اما به مرور زمان علاقهام به این هنر بيشتر شد و الان حدود 16 سال است که تئاتر را هم بهطور جداگانه و سوای از هنر شبیهخوانی در فعالیتهای خود دارم.
این کارگردان جوان درباره اینکه چهطور گروهی را با این تفاوت فاحش سنی در کنار هم مدیریت کرده و توانسته یکدست و همدل بکند، عنوان کرد: مدیریت این گروه شبیهخوانی شاید در وهله اول کمی ساده به نظر برسد، اما واقعا پیچیده و مشکل است؛ به جهت اینکه در یک گروه شبیهخوانی در ابتدا تفاوتی که خیلی به چشم میخورد، اختلاف سنی است و در این شرایط بايد با افراد خردسال به زبان و فرهنگ خودشان مراوده و تعامل داشت و نیز با افراد بزرگسال و کسانی که با فرهنگهای متفاوت در اين عرصه پیشکسوت هستند، به زبان خودشان ارتباط برقرار كرد.
وی در ادامه گفت: هنر شبیهخوانی در لحظه اجرا با مخاطبانش تعامل دارد که اين تعامل باعث میشود گاهی در لحظه و بهطور بداهه، یک سری مسائل و تغییرات جزئی انجام بگيرد؛ یعنی هنر شبیهخوانی مانند نمایش از قبل ثابت شده نیست تا تمامی میزانسنها(صحنهآرایی) و يا زمان آن، دقیق و به همان صورت باشد؛ در واقع در تعزیه همه چیز زنده است و در لحظه ممکن است عوض شود.
سلیمانیمقدم با بیان اینکه هنر تعزيه، هنری زنده و پویاست، اظهار کرد: گاهی قرار بر این بوده که زمان تعزیه مثلا 40 دقیقه باشد ولی يك دفعه مسئول اجرای برنامه به ما میگفت که كمی اجرا را طولانیتر کنید و ما در لحظه باید تصمیم میگرفتیم آن صحنه را مقداری طولانیتر اجرا کنیم و برعکس جاهایی هم بوده که مثلا قرار بوده زمان اجرای تعزیه حدود 45-40 دقيقه باشد ولی به هرحال بر حسب مورد یا مواردی در لحظه خواسته شده که زمان آن را كمتر كنيم و باید در لحظه قابلیت مدیریت را داشته باشيم كه چه جاهایی اجرا شود و چه صحنههایی حذف شود كه لطمهای به شاکله داستان نزند.
وی در رابطه با ترتيب نقشها بر اساس گروههای سنی، عنوان کرد: تعزیه متشکل از یک سری افراد و ایفاکنندگان نقش است که به افراد خردسال طفلخوان میگویند و به افرادی که از حیطه خردسالی عبور کردند بر اساس رده سنیشان یا نوجوانخوان میگویند یا جوانخوان. جوان خوان، الزاما نقش حضرت علی اکبر(ع) را اجرا نمیکند بلكه میتواند نقشهای دیگری را هم اجرا بکند.
سلیمانیمقدم با اشاره به تقسيمبندی نقشها به دو گروه موافقخوان و مخالفخوان، گفت: در تعزیه افرادی هستند که اجرای آنها به زبان محاوره و ساده است و آنها را، آدم خوبهای قصه میگويند که اصطلاحا این افراد را موافقخوان مینامیم و یک سری افراد، آدم بدهای قصه هستند و آنها را مخالفخوان مینامیم.
وی ادامه داد: نقشهایی مثل شمر، ابن سعد، ابن زیاد، یزید، حارث، ازرق و... جزء نقشهای مخالفخوانی محسوب میشوند و نقشهای موافقخوان، نقشهایی مثل امام حسین(ع)، حضرت علی اکبر(ع)، حضرت زینب(س)، حضرت عباس(ع)، حر و اهل بیت(ع) را شامل میشود. پس در نتیجه مدیریت کردن گروهی که از این همه المانهای ریز و درشت تشکیل شده و از این همه تفاوت بارز و بعضا پنهان برخوردار است؛ واقعا کار دشواری است.
سرپرست اجرایی گروه تعزیه در جشنواره فیلم و عکس چهلچراغ در مورد چگونگی دعوت این گروه تعزیه به این جشنواره، گفت: این افتخار را داشتم که با درخواست دوستان و سرپرستان این جشنواره، پنج اجرا را در جشنواره چهلچراغ داشته باشیم؛ البته اجراهایی متفاوت که به لحاظ زمانی مفید و مختصر باشد در عین حال که لطمهای به شاکله داستان نخورد و ایفاکنندگان نقشها، افراد زبده، بنام و از اساتید ایران باشند؛ خوشبختانه تمامی اجراهایی که در این شبها داشتیم از دیدگاه خود بنده رضایتبخش بود چراکه زمانی در یک تعزیه همه اساتید ایران و افراد چهره و شاخص، ایفای نقش کنند چیزی بیش از این انتظار نمیرود.
سلیمانیمقدم با بیان اینکه شبیهخوانی، هنری است که گره عمیقی با موارد اعتقادی و معنوی مردم ما دارد، عنوان کرد: در بسیاری از اجراهایی که ما داشتیم دیده شده است که افرادی در حین اجرا یا بعد از آن و حتی قبل از اینکه قصه شروع شود، ارتباط عمیق عاطفی و معنوی با قصه برقرار کردند و گاهی اشخاصی بعد از اجرا مراجعه میکردند و به زبان محاوره التماس دعا میگفتند، حتی از دوستان ذاکر تقاضا میکردند که برای مواردی دعا کنند.
وی با اشاره به اینکه تعزیه نمایشی است با درونمایه بسیار گرانبها، گفت: در همین جشنواره اشکهای برخی افراد را در بعضی از صحنههای خاص و ارتباط قلبی و معنوی که با اجراها برقرار کرده بودند مشاهده کردم؛ در این شبها افرادی بودند که از خاطراتشان به ما میگفتند و اینکه در شهر خودشان نیز این برنامه را دارند و یا خودشان هم به تازگی این هنر را شروع کردند.
سلیمانیمقدم با اشاره به استقبال خوب مردم از جشنواره مردمی فیلم و عکس چهلچراغ، بیان کرد: اگر منصفانه بخواهیم نگاه بکنیم باید این را لحاظ کنیم که جشنواره امسال تجربه اول خود را سپری میکرد و بدون شک با کمبودها و کاستیهایی در زمینه اطلاعرسانی و تدارکات همراه بود اما با این وجود به لطف خداوند همه کارها خوب پیش رفت و استقبال مردمی از جشنواره نیز خوب بود و امیدوارم در سالهای آینده نیز شاهد چنین جشنوارهای باشیم.
سرپرست اجرایی گروه تعزیه در جشنواره فیلم و عکس چهلچراغ در رابطه با تدریس شاخه تعزیهخوانی در دانشگاهها گفت: به لطف خدا هنر تعزیه به تازگی در دانشگاهها توانسته راه خودش را بهعنوان یک رشته تحصیلی باز کند و امسال به عنوان اولین سال، قرار است که دانشگاهها در کنار رشتههای هنری دیگر در شاخه خاص شبیهخوانی دانشجو بگیرند و این هنر بهطور آکادمیک تدریس خواهد شد.
سلیمانیمقدم در پاسخ به این پرسش که اگر در سالهای آتی نیز شما را به این جشنواره دعوت کنند، میپذیرید، بیان کرد: بله با کمال میل، و این را مرهون لطف الهی میدانم که بنده را لایق دانستند که بین اساتید بزرگ و برجسته ایران مرا دعوت کردند. بنده بسیار علاقه دارم در محافلی که مجموعهای از هنرها و هنرمندان در کنار هم برای آقا امام حسین(ع) حضور دارند، بتوانم ایفای نقش داشته باشم چون جاهایی که شبیهخوانی اجرا میشود مخاطب خاص دارد و صرفا آن هنر اجرا میشود.
فاطمه حبیبی