اسلام به شیوه «آتاتورک» با اذان به زبان ترکی
گروه بین‌الملل: یکی از سیاست‌های اسلام‌ستیزانه در دوران اقتدار «آتاتورک» در ترکیه ممنوعیت 18 ساله پخش اذان به زبان عربی بود که مردم این کشور را با مرحله جدیدی از دین‌ستیزی مواجه ساخت.
وی در راستای سلب هویت اسلامی از مردم ترکیه از هیچ اقدامی فروگذار نبود. از منظر وی الگوی اروپایی شدن و اتکا به ارزش‌های غربی تنها راه پیشرفت در جامعه محسوب می‌شد.
جایگزین کردن تقویم اروپایی به جای تقویم هجری در سال 1926 و برگزیدن الفبای لاتین در نگارش زبان ترکی به جای الفبای عربی در سال 1928 میلادی از جمله اقدامات دیگر آتاتورک برای پیشبرد اهداف غربگرایانه خود بود.
همچنین بعد دیگری از سیاست‌های اسلام‌ستیزانه در دوران اقتدار آتاتورک، حذف دین اسلام به عنوان دین رسمی از سیاست‌ها و قانونگذاری‌های ترکیه بود.
در آن دوران ممنوعیت استفاده از پوشش و حجاب اسلامی برای زنان و مخالفت با فعالیت روحانیون دینی در دستگا‌ه‌های سیاسی و دولتی کشور و همچنین اِعمال خشونت برای اجرای این قوانین، مردم مسلمان ترکیه را در شرایط بسیار دشواری قرار داده بود.
یکی دیگر از سیاست‌های اسلام‌ستیزانه مقامات ترک در آن زمان ممنوعیت پخش اذان به زبان عربی (طی سال‌های 1932 تا 1950) در این کشور بود که مردم ترکیه را با مرحله جدیدی از دین‌ستیزی مواجه می‌ساخت. برای مردمی که سال‌ها با شعایر اسلامی خو گرفته بودند، ممنوعیت بخش اذان به عربی مسئله‌ای پیش افتاده نبود.
آتاتورک و مقامات وقت، جایگزین کردن اذان ترکی به جای اذان عربی در این کشور را در راستای پیشبرد سیاست‌های اسلام‌ستیزانه و با بهانه بومی و ترکی‌سازی دین اسلام! در این کشور انجام می‌دادند.
در سال 1932 میلادی زمانی که مصطفی کمال آتاتورک به عنوان رئیس‌جمهور و «عصمت اینونو» به عنوان نخست‌وزیر وقت در رأس حاکمیت ترکیه قرار داشت، قانون بسیار غیر منتظره‌ای مرتبط با پخش اذان در این کشور به اجرا در آمد.
قانون مذکور که در خصوص ممنوعیت پخش اذان به زبان عربی در ترکیه بود، اعتراض‌های زیادی را در میان مردم به راه انداخت. بر اساس این قانون همه مردم کشور موظف بودند که اذان را نه به زبان عربی بلکه به زبان ترکی قرائت کنند.
برای کشوری که اکثریت مردم آن را مسلمانان تشکیل می‌دادند، پخش اذان به زبانی غیر عربی مسئله‌ای قابل قبول نبود. به همین دلیل اجرای این قانون در وهله اول خشم آحاد مردم را بر انگیخت.
«مصطفی ارمغان»، یکی از تاریخدانان ترک در کتاب «اذان ترکی و مَندَرِس» خود با بررسی ممنوعیت پخش اذان به زبان عربی این گونه می‌نویسد: «چرایی پخش اذان به زبان ترکی در روستاهای عرب و کرد نشینی که مردم آن حتی یک کلمه ترکی هم نمی‌دانستند، برایم هنوز قابل درک نیست. فرمانده‌های نظامی ترک، هنگامی که در سال 1938 میلادی وارد استان «ختای» شدند، در اولین اقدام پخش اذان به زبان عربی در این استان را ممنوع کردند. این مسئله برای مردم عرب‌زبان استان ختای که زبان ترکی را نمی‌دانستند، قابل باور نبود. بر اساس این قانون، پخش اذان به زبان عربی نه تنها در مساجد بلکه در خانه‌ها نیز ممنوع شده بود. از همین رو صد‌ها تن از معترضان به زندان افتادند. هزاران تن از مردم نیز به سبب اعتراضات در ژاندارمر‌ی‌ها مورد ضرب و شتم قرار گرفته و یا از کار اخراج شدند. اسلام‌ستیزی در ترکیه به سمتی پیش رفته بود که در جنوب شرقی کشور برخی به خاطر ممنوعیت پخش اذان به زبان عربی راهی عراق و سوریه شدند».
در آن دوران که مسئله ممنوعیت اذان، تیتر نخست روزنامه‌های ترکیه بود، تنها به همین مشکلات ختم نمی‌شد. مقامات ترک در آن زمان چنان مصمم به اجرای این قانون بودند، که در صورت عدم رعایت، آن افراد را به اشد مجازات یعنی اعدام محکوم می‌کردند.
در سال 1950 هنگامی که «حزب دموکرات» به رهبری «عدنان مندرس» در انتخابات این کشور پیروز شد، به ممنوعیت 18 ساله پخش اذان به زبان عربی پایان داد.
در آن دوران مردم ترکیه از پخش اذان به زبان عربی به خوبی استقبال کردند؛ به گونه‌ای که پس از اعلام لغو قانون ممنوعیت پخش اذان به زبان عربی در یکی از مساجد ترکیه مؤذن، اذان عصر را هفت بار پشت سر هم به عربی قرائت کرد.
مطالب مرتبط
