دیدگاه مرکز پژوهش‌های مجلس درباره «برنامه پنجم توسعه»
گروه اقتصاد: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی فراتحلیلی درباره برنامه پنجم توسعه منتشر کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به نقل از روابط‌عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اقتصادی این مرکز با بیان این مطلب که از جمله مهم‌ترین بایسته‌های تحقق اهداف توسعه، وجود یک نظام برنامه‌ریزی کارآمد و منسجم است، افزود: مراد از نظام برنامه‌ریزی ترتیبات تهیه، تصویب، اجرا و نظارت بر برنامه است. بر این اساس بدنه نظام برنامه‌ریزی متشکل از نهادهای مختلفی است که هر یک براساس رسالت‌ها و توانمندی‌های خود به ایفای نقش می‌پردازند.
مجلس شورای اسلامی نیز جزئیی از بدنه نظام برنامه‌ریزی است و مسئولیت تصویب برنامه، نظارت بر آن و ارزیابی عملکرد دولت را بر عهده دارد. لازم به ذکر است که در این مسیر «مرکز پژوهش‌های مجلس» به عنوان بازوی فکری مجلس می‌تواند نقش بسیار تعیین کننده‌ای داشته باشد. وظیفه اصلی مرکز پژوهش‌ها تهیه و تدوین پژوهش‌های علمی برای استفاده در برنامه‌ریزی‌ها، سیاستگذاری‌ها، بهبود عملکردهای نظارتی مجلس و دیگر موضوعات مربوطه است.
البته باید توجه داشت به منظور ارائه گزارش‌های با کیفیت بالا که ماهیت تصمیم‌سازی نیز داشته باشند، ضروری است مرکز پژوهش‌ها به شکل مداوم عملکرد خود را نیز مورد ارزیابی قرار داده و در مسیر بهبود آن گام بردارد. این مسئله در مقطع تدوین برنامه‌های میان‌مدت برای کشور از اهمیت دو چندانی برخودار است زیرا در این برهه زمانی مرکز پژوهش‌ها می‌تواند به کارآمدترین شیوه به ایفای نقش و انجام وظایف ذاتی خود بپردازد.
بررسی عملکرد مرکز پژوهش‌ها نشان می‌دهد موضوع برنامه‌های توسعه همواره مورد توجه مدیران و پژوهشگران این مرکز بوده، به طوری که در این ارتباط تاکنون گزارش‌های متعدی تهیه شده است. با توجه به مدیران بدنه مرکز پژوهش‌ها و بهره‌مندی این مرکز از دفاتر تخصصی و گروه‌های زیرمجموعه آنها، طیف وسیعی از موضوعات در مطالعات مذکور مورد واکاوی قرار گرفته است.
باید توجه داشت دسته‌بندی علمی این مطالعات می‌تواند تصویر نسبتا روشنی از رویکرد مرکز به برنامه‌های پیشین و راهکارهای ارائه شده به دست دهد. یکی از مناسب‌ترین روش‌هایی که در این موارد به کار می‌رود، روش فراتحلیل است. فراتحلیل با مرور نظام‌مند منابع، به منظور ترکیب و در صورت نیاز جمع‌بندی آماری، به مطالعاتی می‌پردازد که قبلا پیرامون یک موضوع خاص به رشته تحریر درآمده‌اند. مهم‌ترین مزیت این روش آن است که با ادغام نتایج پژوهش‌های مختلف، قدرت مطالعه را در جهت یافتن نتایج معنادار افزایش می‌دهد. به عبارت دیگر فراتحلیل مطالعات پیشین، در شرایط کنونی بستر مناسبی ایجاد می‌کند که می‌توان آن را در مطالعات برنامه ششم به بهترین شکل ممکن بهره گرفت.
در عین حال فراتحلیل مطالعات مرکز پژوهش‌ها درباره برنامه پنجم توسعه، نوعی بازنگری و تقدیر از زحمات ارزشمند مرکز در دوران برنامه پنجم و یادآوری کننده این موضوع است که بسیاری از مسائلی که بعدها گریبان گیر اقتصاد و جامعه ما شد، قبلا توسط پژوهشگران مرکز تذکر داده شده بود. بنابراین می‌توان گفت نمایندگان محترم مجلس از طریق دقت هر چه بیشتر و اعمال توجه به گزارش‌های مرکز پژوهش‌ها، به صورت بهتر و مؤثرتری می توانند وظیفه نظارت بر عملکرد دولت را به انجام برسانند.
البته باید توجه داشت که مرکز پژوهش‌ها خود را بی نقص نمی‌داند و همواره به دنبال تقویت نقاط مثبت و کاستن از نقاط ضعف عملکرد خویش است. لذا در این گزارش در راستای تحقق این مهم، به بررسی مطالعات درباره برنامه پنجم توسعه پرداخته شده است.
همچنین گزارش حاضر از طریق واکاوی پژوهش‌های انجام شده برای برنامه پنجم توسعه، تصویر جامعی از مهم ترین چالش‌های بخشی و فرابخشی توسعه ایران را ارائه داده است که می‌تواند به عنوان یک کتاب راهنما در اختیار کسانی قرار گیرد که هم اکنون در حال رویارویی با این مسائل قرار دارند.
همانطور که بیان شد ، مرور مطالعات پیشین، نمایی از مهم ترین گرفتاری های کشور را در مقطع زمانی مربوطه ارائه می‌دهد و موجب ایجاد این سوال در اذهان می‌شود که پس از گذشت 5 سال زمان وصرف منابع مالی و انسانی کشور در چه وضعیتی قرار دارد و تا چه اندازه اهداف توسعه‌ای مورد نظر برنامه‌های توسعه محقق شده‌اند؟
با در نظر گرفتن این مسئله که بخش بزرگی از گرفتاری های کشور در آستانه برنامه پنجم توسعه همچنان به قوت خود باقی اند به نظر می رسد چنین مطالعاتی می توانند به صورتی شایسته و صرف کمترین منابع مالی و انسانی، به دولت و مجلس در مسیر برخورد واقع بینانه با مسائل توسعه میان مدت کمک کنند. بعلاوه در صورتی که دولت نیز خود را موظف بداند در حوزه های فرابخشی و بخشی با بهره‌گیری از روش فراتحلیل مطالعاتی انجام دهد، عملکرد دولت و چالش‌ها و راهکارهای پیش روی آن به صورت مداوم مورد سنجش و ارزیابی قرار خواهد گرفت و می توان انتظار داشت با بهره‌گیری از نتایج به دست آمده از مطالعات مذکور گام های مؤثری در مسیر توسعه برداشته شود.
بالاخره این گزارش به منظور ارائه تصویری شفاف از مطالعات انجام شده در دوران برنامه پنجم توسعه و استفاده مطلوب از آنها در برنامه ششم توسعه صورت گرفته است.
