تحقق آرامش و امنیت روانی در سایه‌سار حیات طیبه

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سحرخوان، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در یادداشتی که در اختیار ایکنای قم قرار داده است، نوشت: مقام معظم رهبری هدف مهم انقلاب اسلامی را ایجاد حیات طیبه می‌داند و می‌فرماید: «انقلاب اسلامی به‌وجود آمد تا به ملت ایران، حیات طیبه بدهد.

حیات طیبه، یعنی آن چیزی که قرآن می‌فرماید: «فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً»؛ این ثمره و هدف نهایی این انقلاب است. حیات طیبه، یعنی یک ملت، هم از لحاظ مادی و زندگی روزمره و رفاه و امنیت و دانش و سواد و عزت سیاسی و استقلال اقتصادی و رونق مالی و اقتصادی برخوردار باشد و هم از جهت معنوی، انسان‌های مؤمن و خداشناس و پرهیزکار و برخوردار از اخلاق والای الهی در آن زندگی کنند. این حیات طیبه است.»(بیانات رهبری در دیدار مردم ساری ۱۳۷۴/۰۷/۲۲)

بیشتر بخوانید:

• جامعه مطلوب اسلامی مدام در حال تحول است
• ایمان بالله و کفر به طاغوت در حیات طیبه توأمان هستند
• تحقق حیات طیبه نیازمند بازنگری اصول در جامعه است
• عوامل تحقق حیات طیبه براساس آموزه‌های قرآن و اهل بیت(ع)
• اسلام، حصار محکم فراهم‌سازی حیات طیبه است
• آسیب‌هایی که تحقق حیات طیبه را تهدید می‌کند

همچنین ایشان درباره هدف از مبارزات می‌فرماید: «هدف از همه‌ این مبارزاتى که ملت ایران به رهبرى امام بزرگوار انجام داد تا انقلاب به پیروزى رسید، و همه‌ تلاش‌هایى که بعد از پیروزى انقلاب در این کشور انجام شد، تشکیل حیات طیبه‌ اسلامى بود. تلاش همه‌ دلسوزان بشر و راهنمایان بزرگ انسان در طول تاریخ، انبیاى عظام و اولیا و مجاهدان فی‌ سبیل‌ا‌لله‌ این بوده است که این حیات طیبه را براى بشر به‌وجود بیاورند؛ سعى همه‌ دشمنان انسان و شیاطین و طواغیت این بوده است که بشر را از این حیات طیبه دور کنند.» (بیانات رهبری در دیدار اقشار مختلف مردم و میهمانان خارجى مراسم دهه‌ فجر انقلاب اسلامى ۱۳۶۸/۱۱/۱۲)

داعیه‌دار حق همیشه با طاغوت مبارزه می‌کند

«لذا دشمنى با شیطان‌ها و طاغوت‌ها، عنصر ایمان و از اجزاى اصلى دعوت همه‌ پیغمبران بوده؛ و عمل پیغمبران و عمل پیغمبر اسلام(ص) هم بر این قرار داشته است. لذا، هرگز در تاریخ، شما نخواهید توانست یک داعیه‌ حقى را پیدا کنید که صاحب آن دعوت حق، با شیاطین و طواغیت مبارزه نکرده باشد، و طواغیت و شیاطین و زورگوها هم با او خصمانه و با بغض و کینه مواجه نشده باشند.

امروز در دنیا تمام تلاش‌ استکبار جهانى متمرکز است در اینکه هر صدایى را که علیه نظام حاکم جهانى بلند می‌شود، خاموش و خفه کند. از وقتى انقلاب اسلامى به پیروزى رسید، صداى اسلام قوی‌ترین و مطمئن‌ترین فریادى بود که علیه نظم ظالمانه‌ حاکمیت استکبار جهانى بلند شده است، لذا امروز بیشترین همت دشمنان و طواغیت، خاموش کردن صداى اسلام است.

در این 11 سالى که از پیروزى انقلاب می‌گذرد، آن‌قدرى که از سوى استکبار جهانى و متولیان نظم حاکم جهانى و دستگاه‌هاى استکبار جهانى ‌چه دستگاه‌هاى تبلیغاتى و فرهنگى و چه دستگاه‌هاى سیاسى و نظامى و اقتصادى، علیه دعوت اسلامى و به‌خصوص مرکز دعوت انقلابى اسلام یعنى ایران اسلامى، تلاش و فعالیت شده است، علیه هیچ حادثه و پدیده‌ دیگرى این‌قدر تلاش نشده است.

باید اهداف‌مان را مشخص کنیم و بدانیم که مواجهه‌ دشمن با ما از قِبَل چه مسئله‌اى است و همین‌طور روشن کنیم که این عرصه‌ مبارزه و این صحنه‌ درگیرى تا کجاها امتداد دارد و به کجا خواهد رسید. من عرض می‌کنم، در مواجهه‌ قدرت‌هاى مسلط عالم با انقلاب و نظام جمهورى اسلامى، مسئله، اسلام است؛ مسئله، اسلام خالص و پیراسته‌ از تحریف‌هاى ایادى خود استکبار جهانى است. براى ما هم مسئله، اسلام است؛ براى دشمن ما هم مسئله، اسلام است. ما به‌خاطر اسلام با استکبار مواجهیم؛ هدف استکبار جهانى هم یعنى در رأس آمریکا، و در ذیل همه‌ دستگاه‌هاى شیطانى مسلط عالم یا حتى دستگاه‌هاى غیرمسلطى که براى منافع استکبار کار می‌کنند در مواجهه‌ با ایران اسلامى، فقط اسلام است و بس؛ هیچ مسئله‌ دیگرى در میان نیست.

ما براى حیات طیبه‌ اسلامى، نه‌ فقط براى خودمان بلکه براى بشریت مبارزه می‌کنیم. معناى این حرف این نیست که ما می‌خواهیم لشکرکشى بکنیم تا ببینیم ایادى استکبار در کجا حیات طیبه‌ بشرى را نقض کردند، آنجا بجنگیم؛ این جنگ، از این مقوله نیست. ما در پایگاه اسلام سعی‌مان این است که ثابت کنیم بشریت در زیر سایه‌ سنگین خبیث حاکمیت کنونى استکبار بر عالم رنج می‌کشد و روزبه‌روز به بدبختى نزدیک‌تر می‌شود، اسلام می‌تواند بشر را نجات بدهد، ما این را ثابت کرده‌ایم و ثابت خواهیم کرد که اسلام می‌تواند با قدرت‌هاى بزرگ عالم مواجه شود و نظم ظالمانه‌ دنیا را به هم بزند. استکبار هم روى همین حساسیت دارد.» (بیانات رهبری در دیدار اقشار مختلف مردم و میهمانان خارجى مراسم دهه‌ی فجر انقلاب اسلامى ۱۳۶۸/۱۱/۱۲)

آثار حیات طیبه در آیات و روایات

در برخی از آیات و روایات آثار و نشانه‌های حیات طیبه مطرح شده است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.

1- یاری و نصرت الهی

حیات طیبه که از طریق ایمان توأم با عمل صالح به‌دست می‌آید، به‌طور یقین همراه با نصرت الهی است؛ یعنی صاحب این حیات مادامی که اعمال صالح مؤمنانه انجام می‌دهد، مشمول نصرت و یاری خداوند است؛  چنانکه خداوند در سوره روم آیه 47 می‌فرماید: «وَ كانَ حَقًّا عَلَيْنا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ؛ امداد و نصرت به اهل ایمان بر عهده ماست»؛ طبق آیات الهی، صاحبان حیات طیبه نه تنها در دنیا بلکه در آخرت نیز مورد تأیید و نصرت حضرت حق خواهند بود. چنانچه در آیه 51 غافر می فرماید: «اِنّا لَنَنصُرُ رُسُلَنا وَ الَّذینَ آمَنوا فِی الحَیوةِ الدُّنیا وَ يَومَ يَقومُ الأَشهادُ؛ ما به یقین پیامبران خود و کسانی را که ایمان آورده‌اند، در زندگی دنیا و در آخرت روزی که گواهان به پا می‌خیزند، یاری می‌دهیم.»

بنابراین طبق این آیات، تأییدات، نصرت و کمک‌های الهی همواره در طول حیات طیبه کمک حال مؤمنان خواهد بود و آنان هرگز به حال خود رها نخواهند شد. 

2- نور علم و هدایت

یکی از آثار حیات طیبه، دریافت نور الهی در زندگی است که انسان مؤمن آن را در اثر ایمان حقیقی و عمل صالح دریافت می‌کند و چیزهایی را می‌بیند و درک می‌کند که از توان دیگران خارج است؛ چنانکه خداوند در سوره انعام آیه 122 فرموده است: «فَأَحْيَيْنَاهُ وَجَعَلْنَا لَهُ نُورًا يَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ كَمَنْ مَثَلُهُ فِي الظُّلُمَاتِ لَيْسَ بِخَارِجٍ مِنْهَا؛ ما او را به‌وسيله هدايت و ايمان‏ زنده كرديم و براى وى نورى قرار داديم تا در پرتو آن، در ميان مردم به‌درستى و سلامت‏ حركت كند.»؛ در حدیثی از رسول‌ خدا(ص) نیز آمده است: «اَلْمُؤْمِنِ فَإِنَّهُ يَنْظُرُ بِنُورِ اَللَّهِ؛ همان مؤمن با نور خدا می‌بیند.»(الکافی، ج1،ص218)؛ مؤمن قطعاً به سبب نورى كه خداوند به او عطا فرموده است، آنچه را كه دیگران نمى‌بينيد، می‌بیند و آنچه را که دیگران در دل دارند، می‌فهمد.

علامه طباطبایی می‌فرماید: «این نور دانش و فهم، نشانه‌ای واقعی از حیات طیبه است؛ همان‌طور كه مؤمن علم و ادراكى دارد كه ديگران ندارند. همچنين از موهبت قدرت بر احياى حق و ابطال باطل سهمى دارد كه ديگران ندارند و آن، مدد غیبی است که مؤمن در مقابل باطل از سوی حق تأیید می‌شود.» (المیزان، ج12، ص342)

امام صادق(ع) می‌فرمایند: «لَيسَ العِلمُ بِالتَّعَلُّمِ إنَّما هُوَ نورٌ يَقَعُ في قَلبِ مَن يُريُد اللَّهُ تباركَ وَتَعالى أن يَهدِيَه‏؛ علم به آموختن نیست، بلکه نوری است که خداوند در دل هر کس که بخواهد هدایتش کند، قرار می‌دهد.»(بحارالانوار، ج1، ص225)؛ در هر صورت انسان مؤمن می‌تواند در اثر تقوا و پرهیزگاری به مقامی برسد که نور حق به دلش بتابد و او را در بزنگاه‌های زندگی راهبری کند.

برخورداری از این نور موجب می‌شود انسان حق را از باطل تشخیص دهد و سریعاً خود را در صفوف اهل حق قرار دهد. همچنین می‌تواند اشیاء و انسان‌ها و افکار را آن‌طوری که هستند، ببیند و حقیقت‌شان را درک کند. امیرمؤمنان علی(ع) می‌فرماید: «الْمُؤْمِنُونَ هُمُ اَلَّذِینَ عَرَفُوا مَا أَمَامَهُمْ؛ مؤمنان کسانی هستند که آنچه پیش رو دارند، می‌شناسند.»(بحارالانوار، ج75، ص25)؛ تشخیص به موقع، آینده‌نگری و پیش‌بینی صحیح‌ترین راه، از نشانه‌های مؤمنان است.

امام صادق(ع) نیز درباره بینش خدادادی جناب لقمان حکیم فرموده است: «به خدا سوگند، به لقمان حکمت  را به خاطر حسب و نسب یا مال یا خویشاوندان و یا قدرت بدنی یا زیبایی ندادند، بلکه چون مردی قوی و پرهیزکار در کار خدا بود، به او حکمت دادند.»(تفسیر قمی، ج2، ص162)

3- آرامش

یکی دیگر از آثار حیات طیبه، آرامش در زندگی، ایمان که همان به یاد خدا بودن و آرام‌بخش روح و جسم انسان است؛ همان‌گونه که قرآن می‌فرماید: «مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ؛ هر گاه به خداوند يگانه و روز جزا، ايمان بياورند و عمل صالح انجام دهند، نه ترسى بر آن‌هاست و نه غمگين خواهند شد»(بقره/ 62)؛ یعنی آرامشی معنوی و روحانی بر زندگی آنان حاکم خواهد شد.

حیات طیبه، آرامش و امنیت روحی و روانی را در پی دارد؛ چنانکه خداوند درباره‌اش فرمود: «الَّذينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب‏؛ خداجویان كسانى هستند كه ايمان آورده‏‌اند و دل‌هايشان به ياد خدا مطمئن و آرام است. آگاه باشيد تنها با ياد خدا دل‌ها آرامش مى‌يابد.»(رعد/ 28)

4- عزت دنیا و آخرت

کسی که به وادی حیات طیبه راه یابد، هرگز روی ذلت را نخواهد دید؛ نه در دنیا و نه در آخرت، چراکه وعده خدا همین است که عزت در انحصار خدا، پیامبر(ص) و مؤمنان است: «وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ‏»(منافقون/ 8)  پیشوای ششم، امام صادق(ع) نیز درباره عزت مؤمن فرموده است: «إِنَّ الْمُؤْمِنَ أَعَزُّ مِنَ الْجَبَلِ؛ مؤمن از كوه نيز شكست‌ناپذيرتر است.» (الکافی، ج5، ص63)

5- محبت و دلداگی به خداوند

محبت و دلدادگی مطلق به خدای متعال، رهاورد حیات طیبه در وجود انسان‌هایی است که شخصیت خود را به ایمان و عمل صالح آراسته‌اند. این همان مفهوم آیه شریفه‌ای است که می‌فرماید: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ؛ مؤمنان تنها کسانی هستند که هر گاه نام خدا برده شود، دل‌هایشان بیمناک می‌گردد و هنگامی که آیات او بر آن‌ها خوانده می‌شود، ایمان‌شان فزونی می‌گیرد و فقط بر پروردگارشان توکل دارند.»(انفال/ 2)

دل‌های چنين كسانى متعلق و مربوط به پروردگار‏شان است. آنان جز پروردگار را نمى‌خواهند و جز تقرب به او را دوست نمى‌دارند و جز از سخط و دورى او نمى‌هراسند. از دريچه ديد آنان هر چه را كه خدا آفريده است، زیبا و احسن و زشتی فقط نافرمانى خدای عالمیان است.

6- ولایت الهی

حیات طیبه چنان در زندگی انسان‌های مؤمن اثر می‌گذارد که آنان دید خدایی پیدا می‌کنند و مدیریت پروردگار هستی را در زندگی خود کاملاً احساس می‌نمایند؛ همان‌گونه که خداوند فرموده است: «اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ؛ خداوند، سرور كسانى است كه ايمان آورده‏‌اند؛ آنان را از تاريكی‌ها به‌سوى روشنايى به در مى‌‏برد و زندگی آنان را مدیریت می‌کند.»(بقره/ 257)

خداوند در حدیث قدسی مدیریت زندگی انسان مؤمن را بر عهده گرفته است. پیامبر اکرم(ص) این حدیث را این‌گونه نقل کرده است: «لا َأَطَّلِعُ‏ عَلَى‏ قَلْبِ‏ عَبْدٍ فَأَعْلَمَ مِنْهُ حُبَّ الْإِخْلَاصِ لِطَاعَتِي لِوَجْهِي وَ ابْتِغَاءِ مَرْضَاتِي إِلَّا تَوَلَّيْتُ تَقْوِيمَهُ وَ سِيَاسَتَهُ؛ بر قلب بنده‌ای آگاهی نيابم كه در آن محبت اخلاص برای طاعت خودم و پيروی رضايتم را بيابم، جز آنکه قوام و پايداری زندگی او و اداره امورش را به عهده می‌گيرم.»(الکافی، ج5، ص63)

7- روحیه جهاد و شهادت

در پرتو حیات طیبه، روحیه جهاد و شهادت در وجود مؤمنان تقویت می‌شود و آنان در راه اهداف والای‌شان استقامت می‌ورزند و برای تحقق آرمان‌های مقدس الهی با تمام وجود به استقبال شهادت می‌روند و عزت و شکوه ویژه‌ای در جامعه اسلامی می‌یابند و از اقتدار روحی و معنوی برخوردار می‌شوند.

هم‌چنان که امام علی(ع) که در عالی‌ترین رتبه حیات طیبه قرار داشت، چنین بود و بارها این عشق درونی خود را اظهار کرد. آن حضرت برای ممتازترین یارش، جناب مالک اشتر چنین مقامی را از خداوند درخواست کرده و فرموده است: «اسأل اللّه أَنْ يَخْتِمَ لِي وَ لَكَ بِالسَّعَادَةِ وَ الشَّهَادَةِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ رَاغِبُون؛ من از خدای متعال درخواست می‌کنم که پایان عمر من و تو را به رستگاری و شهادت ختم کند و البته که ما به ملاقات او مشتاق هستیم.»(نهج‌البلاغه، نامه 53، عهدنامه مالک اشتر)

راه‌ رسیدن به حیات طیبه را بشناسیم

راه‌های نیل به حیات طیبه چیست؟ یکی از مهم‌ترین راه‌های رسیدن به حیات طیبه حفظ صیرورت نظام و انقلاب اسلامی است، یعنی حفظ رویه رشد و تعالی و نو به نو شدن که یکی از مهم‌ترین موارد تحول در جامعه می‌باشد، معظم له با تأکید بر این موضوع مهم می‌فرماید: «این حرکت به‌ سمت حیات طیبه تمام‌نشدنی است.» «اَلآ اِلَی اللهِ تَصیرُ الاُمور» (شورا/ 53) و این همان صیرورت به سمت خداست.

صیرورت یعنی حالی‌ به‌ حالی شدن، چیزی در باطن ذات خود تغییر ایجاد کند و روز به‌ روز بهتر بشود؛ این را می‌گویند صیرورت؛ بشر به سمت خدا صیرورت دارد و جامعه‌ مطلوب اسلامی آن است که این صیرورت در آن وجود داشته باشد؛ این صیرورت تمام‌نشدنی است؛ همین‌طور به‌طور دائم ادامه دارد؛ انقلاب این است.

رهبر معظم انقلاب در جایی می‌فرماید: «حیات طیبه‌ انسان در سایه‌ حاکمیت دین خدا وقتی حاصل خواهد شد که انسان‌ها دل خود را با یاد خدا زنده نگه‌دارند و به کمک آن بتوانند با همه‌ جاذبه‌های شر و فساد مبارزه کنند و همه‌ بتها را بشکنند و دست تطاول همه‌ شیطان‌های درونی و برونی را از وجود خود قطع کنند.»

رهبر معظم انقلاب امر به معروف و نهی از منکر را تضمین‌کننده حیات طیبه می‌دانند و در این خصوص می‌فرمایند: «همه‌ آحاد مردم باید وظیفه‌ امر کردن به کار خوب و نهی کردن از کار بد را برای خود قائل باشند. این، تضمین‌کننده‌ حیات طیبه در نظام اسلامی خواهد بود.»(بیانات رهبری در 68/10/19)

تجلی  و تحقق کامل حیات طیبه در دوران قیام امام زمان(عج)

زندگی خدامحور همراه با امنیت و آرامش و به دور از دغدغه‌های دلهره‌آور است، در حالی که در عصر حاضر، برخلاف پیشرفت علم و تکنولوژی، بشر با انواع تهاجم‌های دینی و فرهنگی روبه‌رو است که بحران هویت را برای او رقم زده و در نهایت او را با سرگردانی در زندگی روبه‌رو کرده است. از این‌رو، نیاز مهم این دوره شناخت زندگی واقعی است، جهان خلقت مظهر رحمت رحمانی پروردگار است و مسیری است که از طریق آن هر موجودی به کمال خویش می‌رسد که رسیدن به مقام خلیفه الهی و قرب الهی است. حیاتی که خداوند در این زمینه، انسان را به آن رهنمون می‌کند، حیات طیبه است که مظهری از حیات حقیقی خداوند است.

در حیات طیبه، فراهم‌سازی خواسته‌های بشری در راستای قرب الهی است و هدف انسان‌ها فقط رسیدن به رفاه زندگی نیست؛ بلکه سامان دادن زندگی دنیوی برای قرب الهی است و این اندیشه، نه‌تنها بشر را از صحنه جهانی دور نمی‌کند، بلکه جامعه را برای تکامل و آبادانی زندگی در سایه ایمان، عمل صالح و تقرب به درگاه پروردگار سوق می‌دهد.

شناخت سبک زندگی صحیح در عصر حاضر که عصر غیبت است، از رسالت‌های تربیتی خانواده‌هایی است که در انتظار ظهور منجی هستند، زیرا وظیفه مهم آنان، تربیت نسل مستعد برای یاری و اجرای منویات امام زمان(عج) است. با توجه به روایات، تجلی کامل حیات طیبه در دوران قیام امام زمان(عج) در سایه معرفت امام و الگو قرار دادن صفات یاوران حضرت تحقق خواهد پذیرفت.