تأثیرات مخرب تبلیغات تلویزیونی بر سبک زندگی

فاطمه حاجی‌طاهری‌ها، مسئول بنیاد ملی خانواده در استان قزوین، در گفت‌وگو با ایکنا، درخصوص تأثیر مخرب تبلیغات تلویزیونی بر سبک زندگی اسلامی و تربیت فرزند در خانواده، گفت: همه ما روزانه در معرض تبلیغات متنوع قرار می‌گیریم که غیرارادی است؛ به عنوان مثال وقتی خانواده به همراه یکدیگر می‌نشینند یک فیلم یا برنامه‌ تلویزیونی را تماشا کنند در خلال آن تلویزیون تبلیغات متنوعی را پخش می‌کند که اصلاً در اختیار خانواده نیست که تماشا نکنند، نهایت ماجرا این است که صدای تلویزیون را قطع کنند، بنابراین این تماشای تبلیغات غیرارادی است.

وی در ادامه اظهار کرد: یکی از ریشه‌های اصلی مشکلات تحکیم بنیان خانواده و ارتباط‌گیری درست والدین با فرزندان و فرزندان با والدین، تأثیرات مخرب تبلیغات تلویزیونی است. اگر نگاهی به شیوه تبلیغاتی که در رسانه‌ها وجود دارد داشته باشیم، می‌بینیم زاویه دید، ادبیات، نوع روابط همسران، روابط والدین با کودکان و شیوه تربیت کودکان به گونه‌ای است که خانواده‌ها به ویژه آن‌ها که به لحاظ سواد رسانه‌ای در سطح پایین‌تری قرار دارند تحت تأثیر این تبلیغات غلط قرار می‌گیرند و از سبک زندگی نادرست نمایش داده شده در این تبلیغات الگو می‌گیرند.

این روانشناس بیان کرد: الگوگیری از تبلیغات مخرب تلویزیونی می‌تواند مربوط به سبک و شیوه زندگی‌، نوع پوشش‌، تجملگرایی باشد و می‌بینیم که مدل تبلیغات تلویزیونی کاملاً با الگوی برتر ایرانی ـ اسلامی منافات دارد.

وی افزود: شاید برخی بگویند که دو دقیقه و پنج دقیقه و هفت دقیقه‌ای که تبلیغات تلویزیونی پخش می‌شود آنقدر در سبک زندگی تأثیری ندارد در صورتی که با توجه به تکرارهایی که صورت می‌گیرد موضوع روی ناخودآگاه تأثیر می‌گذارد و می‌توان اثرش را در بطن زندگی افراد مشاهده کرد.

ضرورت ممیزی صداوسیما در تبلیغات تلویزیونی

حاجی‌طاهری‌ها با اشاره به اهمیت و اثرگذاری تبلیغات اظهار کرد: زمانی که موضوع فرزند کمتر زندگی بهتر مطرح شد، تبلیغات به حدی وسیع بود که تا روی کبریت و پفک نمکی هم به این موضوع اشاره می‌شد، در واقع در سبک زندگی مردم دخالت و باورهایی ایجاد شد که در پی آن رفتارهایی شکل گرفت که نهایتاً امروز رسیدیم به اینکه باید برای تبلیغات افزایش جمعیت فکری داشته باشیم.

وی ادامه داد: در این مجال صرفاً درخصوص درگاه‌های رسمی تبلیغات مثل تلویزیون صحبت می‌کنم و به اینستاگرام، تلگرام و سایر پیام‌رسان‌ها نمی‌پردازم، متأسفانه در همان مبادی رسمی به راحتی مجوز تبلیغات صادر می‌شود بدون اینکه درباره محتوای تبلیغ ممیزی صورت بگیرد که منجر به رخ‌ دادن اتفاقات ناگوار و عجیب و غریب در خانواده خواهد شد.

مسئول بنیاد ملی خانواده در استان قزوین بیان کرد: اگر بخواهیم این بحث را ریشه‌یابی کنیم باید بگوییم که نویسنده تیزرهای تبلیغاتی دانسته یا نادانسته تمدن غربی‌ را مد نظر قرار داده‌اند تا با ارائه مدل‌های این چنینی برای مخاطب ایجاد جذابیت کنند برای اینکه فروش محصولاتشان را داشته باشند و مخاطب را برای خرید تحریک کنند و موجب ماندگاری و توجه بیشتر مخاطب شوند.

 وی اظهار کرد: وقتی پنج علت اصلی ناباروری را بررسی کنید خواهید دید یکی از علل آن ترویج تجملات است. استان قزوین سومین استان نابارور کشور است که پس از بررسی مشخص شده یکی از علل آن بحث تجمل‌گرایی در مردم قزوین است، چرا؟ چون به خاطر این تجمل‌گرایی سن ازدواج بالا رفته، جوانان دیر ازدواج و دیر اقدام به فرزندآوری می‌کنند به خاطر اینکه در ناخودآگاه خود به این معنا رسیده‌اند که برای ازدواج و فرزندآوری باید همه شرایط زندگی کاملاً فراهم باشد.

وی خاطرنشان کرد: مصداق دیگر درباره هویت است، شما بررسی کنید خواهید دید که شخصیت بانو و یا حتی آقا که در تبلیغات تلویزیونی حضور دارد انواع جراحی‌های زیبایی را روی صورتش انجام داده، این انجام جراحی‌های زیبایی ارتباط مستقیم با موضوع بحران هویت به ویژه در نوجوانان دارد، یا شیوه معاشرتی که در تبلیغات تلویزیونی می‌بینیم ارتباط با دوستانشان، با فامیل، ارتباطی که بچه‌ها با همدیگر دارند، اصلاً منطبق با معیارهای ایرانی اسلامی نیست و کاملاً نگاه غربی سیطره دارد.

سواد تبلیغاتی آموزش داده شود

این مسئول اظهار کرد: ما نمی‌توانیم جلوی تجمل‌گرایی را بگیریم اما می‌توانیم رفتارسازی کنیم، در این رفتارسازی اولاً باید برای تبلیغات هنجار و قانون تعریف کرد و  اجازه نداد به طور آزاد و به هر مدلی که هست پخش شود، مثلاً می‌توان یک شیوه‌نامه برای تبلیغات نوشت تا با رعایت آن شیوه‌نامه مجوز پخش دریافت کند. دوماً باید برنامه‌هایی در نظر گرفت که به مخاطب سواد تبلیغاتی آموزش دهد.

وی گفت: یکی از دلایل طلاق عدم هماهنگی رفتار با فرهنگ و سنت است و از سویی دیگر یکی از دلایل مشکلات تربیتی حاد بین والدین و فرزندان این است که بچه‌ها آنچه در تبلیغات رسانه‌ها می‌بینند در فرهنگ و سنتشان پذیرفته نیست ولی آنقدر در رسانه تکرار می‌شود تا در مغزشان حک شود و در نتیجه کودک و نوجوان آن خواسته را حق مسلم خود می‌داند که اگر به آن نرسد انواع بهانه‌گیری‌ها آغاز می‌شود و همین موضوع باعث ایجاد اختلالات در آنان خواهد شد.

مسئول بنیاد ملی خانواده در استان قزوین با اشاره به راه‌حل این موضوع بیان کرد: اولین و مهمترین راه حل‌ پیشنهادی درمانی این است که صدا و سیما، آپارات و سایر درگاه‌های پخش تبلیغات ملاک‌های دقیقی را برای تبلیغات با موضوع تحکیم خانواده داشته باشند و این موضوع به عنوان یک اصل اساسی برای دادن مجوز به تبلیغات درنظر گرفته شود.

وی افزود: همچنین صدا و سیما می‌تواند بخشی از هزینه‌هایی که از طریق پخش تبلیغات دریافت می‌کند را به برگزاری دوره‌های آموزشی سواد تبلیغاتی برای مخاطبین اختصاص دهند؛ این دوره‌ها را به صورت مجازی نیز می‌توان برگزار کرد.

حاجی‌طاهر‌ی‌ها در پایان بیان کرد: نکته آخر اینکه تمدن ایرانی - اسلامی آنقدر قدرت و قوت دارد که نیازی نباشد به زور با تمدن غربی خودمان را فرهیخته و به قول فرنگی‌ها لاکچری جلوه دهیم.

گفت‌وگو از زهرا عبداللهی