مقدمات ظهور با تحقق درک از حقیقت امامت فراهم می‌شود

محمدهادی همایون، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)، در گفت‌وگو با ایکنا از فارس، با اشاره به اساس مهدویت و ظهور امام زمان(عج)، گفت: موضوع مهدویت را می‌شود با یک نگاه ساده همانند یک واقعه مهمی که می‌خواهد در عالم رخ دهد، دید؛ مثل اینکه پیش‌بینی کرده باشید که دریاچه خزر یا بزرگتر از آن اقیانوس آرام خشک خواهد شد یا یک روزی به ما گفته خواهد شد که تمام کوه‌های آتشفشان زمین هم‌زمان فوران خواهند کرد. 

معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد ادامه داد: اگر انگیزه ما در مهدویت انتظار بسط عدالت و تشکیل حکومت دینی باشد اشکالی ندارد، اما یک واقعه تلقی می‌کنیم که به شکل عجیبی اتفاق خواهد افتاد و طبیعتاً مثل تمامی وقایع و پیشگویی‌هایی که وجود دارد یک عده‌ای در این ماجرا هستند که دائم پیگیری می‌کنند و نشانه‌ها را تعقیب می‌کنند، توضیح می‌دهند که آیا به این وقایع نزدیک هستیم یا نه؟

این استاد دانشگاه حقیقت مهدویت و جریان ظهور را بیش از اینکه واقعه باشد، یک سنت دانست و اظهار کرد: بیش از اینکه ظهور یک جریمه برای مؤمنان باشد، لطف و رحمت الهی بوده که ذیل برنامه الهی انجام می‌شود بنابراین موضوع جریان مهدویت، غیبت و ظهور رشد انسان را در پی خواهد داشت.

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با طرح این پرسش که چرا وارد دوران غیبت شدیم و این دوره را می‌گذرانیم، گفت: چرا آن نسلی که عاشورا را ایجاد کرد و آن فجایع را آفرید از دیدار امامشان محروم نشدند و رودر روی امام هم ایستادند؟ بنابراین باید تفکر کرد که نسل ما چه تمایزی با نسل‌های بعدی دارد که وارد موضوع غیبت امام شده است؟

دلایل غیبت امام زمان(عج) 

همایون، دلایل و ویژگی‌های غیبت امام زمان(عج) را مورد اشاره قرار داد و تصریح کرد: برای غیبت دلایل متعددی گفته شده و هیچ‌کدام هم اشتباه و دروغ نیست، اما تمامی دلایل غیبت امام دوازدهم شیعیان فقط این چیز‌ها نیست. غیبت منحصر در نسل ما نیست و با یک غیبت و یک ظهور مواجه نیستیم بلکه با چرخه‌های متعدد غیبت و ظهور در تاریخ مواجه هستیم و هم‌اکنون نیز در یکی از چرخه‌ها به سر می‌بریم؛ البته در یک دوره و چرخه بسیار مهمی که بعد از این هم به انتها نخواهد رسید و یعنی بعد از جریان ظهور هم، ما شاهد غیبت و ظهور جدیدی تا قیامت خواهیم بود.

بنا به گفته این استاد دانشگاه مبنای این غیبت و ظهور در واقع ظهور انسان کامل و حقیقت امام است و از اینجا ربط مهدویت با جریان کلی ولایت مطلق حضرت امیرالمؤمنین(ع) بر تاریخ آشکار می‌شود چراکه حقیقت امیرالمؤمنین(ع) به عنوان اصل حقیقت است.

وی با بیان اینکه حقیقت امام علی(ع) فراتر از شخصیت انسانی در طول یک تاریخ خاص بوده است، گفت: در روایات ما که معمولاً تنها از آن نقل می‌کنیم و از آن استنباط یک نظام نمی‌کنیم، وقایع را به ما می‌گویند که امیرالمومنین(ع) در کنار همه انبیا به عنوان یک مربی و راهبر جریان پیامبری حضور داشتند.

همایون تصریح کرد: در روایت عالم ذر هم کاملاً روشن است که اساساً انبیا از وقتی جزو پیامبران قرار گرفتند که در میثاق دوم که مخصوص انبیا بود، پیمان دادند که علی(ع) را یاری کنند؛ در واقع پیامبران گروه و تیم عملیاتی امیرالمؤمنین(ع) بودند که طبیعتاً هر کدام از انبیا الهی در دوره خودشان یک بخشی از این حقیقت را توانستند بروز و ظهور بدهند.

در هر مرحله‌ای از تاریخ با بخشی از ظهور مواجه هستیم

وی با اشاره به اینکه در هر مرحله‌ای از تاریخ با بخشی از ظهور امام مواجه هستیم، اضافه کرد: البته قسمت عمده‌ای از حقیقت امام در غیبت به سر می‌برده و هرکدام از این دوره‌ها کم کم آشکار شده و ظهور پیدا کرده است؛ با ظهور شخص امیرالمؤمنین علی(ع) در این نظام زمانی و مکانی یک نوع ظهور جدیدتری برای این حقیقت ایجاد شده است، اما همه این حقیقت در زمان امام اول شیعیان درک نشد و عده کمی در قضیه غدیر توانستند این حقیقت را بفهمند.

این استاد دانشگاه واقعه غدیر را مورد توجه قرار داد و گفت: وقتی‌که مردم با امیرالمؤمنین(ع) بیعت کردند آیا به عنوان امام بیعت کردند و حقیقت امام را فهمیدند؟ خیر با حضرت علی(ع) مردم به عنوان خلیفه بیعت کردند و برای همین هم کمتر از ۵ سال بعد ایشان را به شهادت رساندند. وقتی صلح به امام حسن مجتبی(ع) تحمیل شد و از جریان خلافت کنار رفتند و به مدینه بازگشتند برای یک عده‌ای غایب شدند، چراکه آن‌ها فقط در یک حد اندکی امام را می‌دیدند یعنی اگر امام خلیفه بودند، ایشان را قبول داشتند در صورتی که اگر اینچنین نبود، فکر می‌کردند که نقصانی در امام ایجاد شده، اما باید گفت که امام، امام است.

همایون درک مردم از امامان را اندک عنوان کرد و گفت: از وجود مقدس امام صادق(ع) و امام باقر(ع) مردم چه می‌فهمیدند؟ در حد اینکه ذریه پیامبر(ص) و اعلم‌الناس هستند برای همین این مقدار از حقیقت امام آشکار شده بود. از زمان امام رضا(ع) به بعد کم کم حقایقی از جریان امامت معرفی شد، از معرفی موضوع امامت در این دوره تا جنبه‌های بسیار عظیم که در زیارت جامعه کبیره می‌بینیم یک تصویری از امام برای ما ایجاد کرده که رسیدن جامعه به آن تصویر ما را در یک دوران غیبت قرار می‌دهد.

چگونگی درک ما از حقیقت امام 

معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد تأکید کرد: وقتی به ظهور می‌رسیم که تصویری که از امام در جامعه کبیره ذکر شده در جامعه نهادینه، دیده و فهم بشود و ما امام را در آن حد ببینیم. درک ما از حقیقت امام باید در رفتار، در نوع خیابان‌کشی، شهرسازی، ساختار حکومتی و در نظام آموزش و پرورش و ... خود را نشان بدهد.

همایون با بیان اینکه حقیقت امام باید بر همه جهان حاکم شود و فقط موضوع ظهور فیزیک و شخص امام نیست، بیان کرد: اگر چه ظهور فیزیکی امام نیز مهم بوده، اما حقیقت بسیار بزرگتر از این است که فقط با آشکاری وجود مطهر امام زمان(عج) بگوییم ظهور اتفاق افتاد و این اولین و آخرین ظهور بوده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به اینکه شدیدترین جریان ظهور در بهشت رخ می‌دهد، افزود: در صحنه‌های قیامت ما به سمت ظهور و دیدن آن حقیقت عظیم امام که حتی از سطح فیزیک امام زمان ارواحنا فدا هم خارج خواهد شد، می‌رویم لذا برای همین وارد دوران رجعت می‌شویم.

وی رجعت را دورانی توصیف کرد که مسلمانان و شیعیان می‌توانند حقیقت امام واحد را ببیند و سپس افزود: اکنون معتقدیم که چهارده معصوم یک حقیقت نوری و هر کدام در یک برهه‌ای از نظام زمان‌مند تاریخی  تجلی آن حقیقت هستند بنابراین باید به یک رشدی برسیم که بتوانیم آن حقیقت را ببینیم.

معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد ادامه داد: بعد از امام عصر(عج)، سیدالشهدا(ع) که نزدیکترین حقیقت به امامت هستند، ظهور می‌کنند و بعد از امیرالمؤمنین(ع) رجعات متعدد دارند، چون اصل این حقیقت هستند. چرا سیدالشهدا(ع) نزدیکترین فرد به حقیقت امام هستند؟ چون عاشورا بزرگترین ظهور از حقیقت امام در تاریخ است و برای ۷۲ نفر از اصحاب امام حسین(ع) ظهور حقیقت امام اتفاق افتاد.

همایون در پایان با اشاره به اینکه انقلاب اسلامی مقدمه‌سازی و زمینه‌سازی ظهور را ایجاد کرده است، گفت: سریع‌ترین موضوعی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در دستور کار قرار گرفت، عاشورا و اربعین حسینی است، چون به شدت این دو حقیقت به یکدیگر نزدیک هستند بنابراین با همین سیر ظهور امام و ظهور حقیقت امام تا قیامت می‌رویم و تا جایی که اصل حقیقت امام که بهشت است یا اصل حقیقت بهشت که همان امام خواهد بود را ببینیم.

حمیدرضا ثابت نسب