امام حسین(ع) در نگاه اهل سنت

حجت‌الاسلام اسماعیل چراغی کوتیانی، استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با ایکنا از قم با بیان اینکه امام حسین(ع) را باید شخصیتی فرامذهبی دانست، اظهار کرد: مسلمانان با هر عقیده و مرامی برای ایشان احترام قائل هستند و این امام بزرگوار جایگاه والایی نزد مسلمانان دارد.

وی با بیان اینکه توجه و محبت اهل سنت به حضرت امام حسین(ع) را در چند سطح می‌توان مورد رصد قرار داد، ادامه داد: بررسی نخست باید میان کتب روایی اهل سنت باشد که روایت زیادی در منقبت امام حسین(ع) از طرف راویان اهل سنت نقل شده که این نشانگر جایگاه بلندی است که امام حسین(ع) در چشم راویان سنی مذهب داشته است که به‌عنوان نمونه این روایت معروف که امام حسن و امام حسین(ع) را سروران جوانان اهل بهشت معرفی می‌کند از جانب اهل سنت نقل شده است.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: حافظ ابونعیم اصفهانی یکی از علمای برجسته اهل سنت در کتاب حلیة الاولیاء نقل می‌کند که پیامبر(ص) فرمودند: «حسن و حسین سرور جوانان بهشت هستند.»؛ از دیدگاه اندیشمندان و متفکران سنی مذهب چنین می‌توان دریافت که اندیشمندان اهل سنت در رویکردهای مختلف علمی از تاریخ گرفته تا تفسیر و اخلاق و... هر جا سخن از فضیلت‌های الهی، ایثار و مبارزه با ستم بوده به تناسب از انقلاب امام حسین(ع) به نیکی و نیکویی یاد کرده‌اند.

محبوبیت امام حسین(ع) بدون مرز است

چراغی کوتیانی اضافه کرد: ابن خلدون تاریخ‌نگر و متفکر اجتماعی سنی مذهب که قرن‌ها پیش می‌زیسته در اثر معروف خود یعنی «مقدمه» با اشاره به مبارزه امام حسین(ع) با حکومت ظالم یزیدی بر این نکته تأکید می‌کند که یزید با امام جنگید، این عمل یزید، نشانه فسق اوست و حسین(ع) در شهادتش مأجور است، در حالی که یزید از عدالت به دور بوده و حسین(ع) علیه یک حاکم ظالم قیام کرده بود.

وی بیان کرد: شیخ محمد عبده، از مفسران و اندیشمندان اجتماعی بزرگ اهل سنت معتقد بود که هنگامی که در دنیا حکومت عادلی وجود دارد و هدفش اقامه شرع و حدود الهی و در برابر آن، حکومتی ستمگر است که می‌خواهد حکومت عدل را تعطیل کند، بر هر مسلمانی یاری و مساعدت حکومت عدل واجب است و برای مثال به انقلاب امام حسین(ع) در برابر حکومت یزید اشاره کرده و یزید را پیشوای ستمگر نامیده و او و یاری‌کنندگان او را به جهت مبارزه با امام حسین(ع) نفرین می‌کند.

استاد حوزه و دانشگاه گفت: امام حسین(ع) میان مقتل‌نویسان این‌گونه شناخته شده که برخی از مقاتل اولیه در خصوص حادثه شهادت امام حسین(ع) را اهل سنت نگاشته‌اند که نشان از ارادت قلبی آنان نسبت به ساحت مقدس امام حسین(ع) دارد؛ برای مثال مقتل الحسین نوشته خوارزمی، روضة‌الشهدا نوشته ملاحسین کاشفی و نیز قره العین فی بکا علی الحسین اثر محمد معین بن محمدامین السندی التقوی، عالم  حنفی مسلک را می‌توان نام برد.

وی اظهار کرد: ارادت قلبی و عملی مردمان اهل سنت به این امام بزرگوار باید مورد توجه قرار‌ گیرد، زیرا امروزه و نیز در گذشته‌های تاریخی در سراسر جهان، اهل سنت، برای سالروز شهادت امام حسین(ع) با شور وصف‌ناپذیری مجلس مرثیه و عزا برپا می‌کنند. در روز عاشورای حسینی مردمان پاک‌طینت اهل سنت در ایران، افغانستان، پاکستان، هندوستان، مالزی و دیگر نقاط دنیا این روز بزرگ را ارج می‌نهند ‌که این امر نشان‌دهنده عشق فرامذهبی انسان‌های آزاده نسبت به ساحت قدس امام حسین(ع) است. نه مرزهای جغرافیایی، نه مرزهای عقیدتی و نه مرزهای قومیتی هیچ کدام محدودکننده این عشق بدون مرز نیستند.

امام حسین(ع) امر به معروف و نهی از منکر را احیا کرد

چراغی کوتیانی در پاسخ به این سؤال که امام حسین(ع) چگونه امر به معروف و نهی از منکر را در جایگاه واقعی خود قرار داد، افزود: امام حسین(ع) در برابر پرسش برخی نخبگان اجتماعی که از فلسفه قیام او سؤال می‌کردند فرمود که «مگر نمی‌بینید به حق عمل نمی‌شود و از باطل اجتناب نمی‌شود»؛ بدون شک یکی از امور واجب و به تعبیر امام حسین(ع) امور حقی که در آن عصر به آن عمل نمی‌شد، موضوع امر به معروف و نهی از منکر بود.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه فساد، تبعیض و عافیت‌طلبی باعث شده بود که امر به معروف و نهی از منکر، این واجب الهی به فراموشی سپرده شود، تصریح کرد: امام حسین(ع) با قیام خود این واجب الهی را احیا کرده و به جایگاه محوری آن در منظومه معرفتی دین بازگرداند، اما عظمت قیام امام حسین(ع) صرفا در احیای این واجب الهی نبود بلکه علاوه بر زنده کردن، به ارتقای آن نیز کمک کرد.

وی بیان کرد: در آن دوره یا به این فریضه مهم اساسا عمل نمی‌شد و اعضای جامعه اسلامی آن‌را رها کرده بودند و یا اگر عمل می‌شد در سطح فردی بود، اما سطح فردی، جایگاه واقعی این واجب الهی نبود زیرا امر به معروف و نهی از منکر واقعی گاه باید در ساحت ساختاری و کلان اجتماعی و نسبت به ساختارهای سیاسی صورت گیرد.

چراغی کوتیانی گفت: امام حسین(ع) حکومت یزید را بزرگترین منکر می‌دانست و وجود آن‌را از هر منکری بدتر می‌دید، بنابرین جمله‌ای دارد که می‌فرماید و علی الاسلام السلام اذ بلیت الامه براع مثل یزید: یعنی وقتی حاکم امت اسلامی فردی مانند یزید باشد باید فاتحه اسلام را خواند.

وی با بیان اینکه امام حسین(ع) نهی از منکر از را از ساحت خرد و عرصه فردی به سپهر سیاسی و روابط مردم با حاکمیت وارد کرد، افزود: قیام امام حسین(ع) به همه انسان‌ها فهماند که ظلم و ستم و فساد هر جا باشد باید نهی از منکر کرد، بنابراین اکتفای به نهی از منکر فردی نمی‌تواند امری کارکردی باشد و ریشه فساد و ستم را بر کند بلکه لازم است با ریشه‌های فساد در ساختارهای کلان اجتماعی مبارزه کرد.

مکتب امام حسین(ع)؛ برترین مدرسه آزادگی 

وی در پاسخ به این سؤال که مکتب امام حسین(ع) چگونه برترین مدرسه آزادگی است، تصریح کرد: مکتب امام حسین(ع) دارای ابعاد متکثری است و تعبیر مدرسه برای مکتب امام حسین(ع) تعبیری هوشمندانه است، زیرا در مدرسه درس‌های گوناگونی به دانش‌آموز داده می‌شود که هر یک برای او ارزشمند است و نیازی از نیازهای او را برطرف می‌کند، افراد در مدرسه تک بعدی تربیت نمی‌شوند و تنها یک علم را نمی‌آموزند.

استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: در مکتب امام حسین(ع) یکی از درس‌های بزرگ، درس آزادگی است که آزادگی با آزادی تفاوت دارد، آزاد به کسی می‌گویند که از قید و بند دیگری رها باشد، اما آزاده کسی است که از قید و بند دل خودش نیز رها باشد و به تعبیری در گل دل خویش گرفتار نباشد.

وی بیان کرد: این آزادگی را ممکن است بسیاری از مصلحان و مبارزان اجتماعی در طول تاریخ به بشر نشان داده باشند اما مدرسه آزادگی امام حسین(ع) برترین مدرسه است زیرا اولا امام حسین(ع) آزادگی را در گردن نهادن به امر الهی و عمل به تکلیف الهی می‌دید یعنی همه قیام امام حسین(ع) و همه درس‌های مدرسه او رنگ الهی داشت، تنها خدا را می‌دید و عبودیت خدا را بهترین آزادگی می‌دانست.

استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: همچنین امام حسین(ع) آزادگی را با فدا کردن خود به تنهایی به بشریت یاد نداد بلکه با حرکت خویش به تاریخ یاد داد که در راه گسترش دین خدا اگر لازم باشد باید از همه چیز خود گذشت، از فرزند شش ماهه گرفته تا یار 70 ساله و از شهادت خانوده گرفته تا اسارت آنها.

چراغی کوتیانی گفت: امام حسین(ع) یاد داد که برای روشن ساختن مسیر دیگران و نجات انسان‌ها از تاریکی‌های سخت، باید خویشتن خویش را فدا کرد یعنی به تعبیری گاهی باید سوخت تا جامعه را ساخت.

گفت‌وگو از الهام حلاجیان