سفر عتبات عالیات، تلاش بی‌شائبه برای پیدا کردن خود است
عضو هیئت علمی گروه آموزشی مبانی تعلیم و تربیت دانشگاه فردوسی مشهد گفت: اگر بناست که هویت هر انسانی شکل گیرد در ابتدا باید مسئولیتی که بر عهده دارد را به سرانجام برساند و همواره تلاش بی‌شائبه برای پیدا کردن خود داشته باشد و به نظر من سفر عتبات عالیات، تلاش بی‌شائبه‌ای است برای پیدا کردن خود.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، بختیار شعبانی ورکی، عضو هیئت علمی گروه آموزشی مبانی تعلیم و تربیت دانشگاه فردوسی مشهد، امروز ۲۳ بهمن‌ماه، در نشست هم‌اندیشی اساتید این دانشگاه با موضوع «پداگوژی نظر و مشاهده: روایت تجربه زیارت عتبات عالیات» که در محل دفتر نهاد رهبری دانشگاه فردوسی برگزار شد، اظهار کرد: خدا را شاکرم این توفیق را پیدا کردم که برای اولین بار در دوران زندگی خود به عتبات عالیات مشرف شوم و سفر خوبی را تجربه کردم. برای این سفرم دو برنامه داشتم اما برای پیاده کردن برنامه اولم متوجه شدم که این برنامه قابل اجرا نیست، چرا که برای اولین بار بود این تجربه داشتم و نیاز بود که محیط را کامل‌تر بشناسم.
وی اضافه کرد: برنامهام این بود که گفت‌وگوی جدی با امام علی(ع) و امام حسین(ع) داشته باشم و می‌خواستم این گفت‌وگو بر مبنای نامه‌ای که امام علی(ع) به پسرشان امام حسن(ع) داشتند، باشد و تصمیم داشتم که این نامه را بخوانم و با ایشان گفت‌وگویی داشته باشم و نتیجه این گفت‌وگو را با دیگران به اشتراک بگذارم.
معاون آموزشی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: در تعلیم و تربیت گفته می‌شود، وقتی فرصت مطالعه آثار متفکران، اندیشمندان و در اسلام نیز بینش دینی ائمه‌اطهار(ع) را به خود می‌دهیم به نوعی فرصت گفت‌وگو را برای خود فراهم می‌کنیم منتهی این گفت‌وگو با متن نوشته شده انجام می‌شود، اما من در این سفری که داشتم و آن برنامه‌ای را که برای خود طراحی کردم متوجه شدم نمی‌توانم چنین کاری را انجام دهم.
شعبانی ورکی اظهار کرد: از این‌رو تصمیم گرفتم برنامه دیگرم را پیاده کنم، برنامهام این بود که بر روی تجربه زیسته‌ای که دارم تامل کنم و از خودم بپرسم که این تجربه چه آثار و برکاتی برای زندگی شخصی و حرفه‌ای من به دنبال دارد؟ بر این اساس در طی سفرم یادداشت‌هایی را به صورت روزانه می‌نوشتم و بر روی آن‌ها تامل می‌کردم.
وی بیان کرد: مبانی تعلیم و تربیت مفهومی تحت عنوان «تربیت غیر رسمی» وجود دارد که طبق این عنوان قدرت نفوذ تربیت غیر رسمی را در نظام آموش عالی جدی نمی‌گیریم، اما بر اساس تجربه‌ای که در این سفر داشتم و آثاری که این سفر در زندگی من داشته است، اینگونه می‌توانم بگویم که تربیت همراه با زیارت ممکن است، اما این موضوع باید در ذیل تربیت غیر رسمی مورد توجه قرار گیرد. از این‌رو باید بر روی این جنبه از تربیت غیر رسمی توجه داشته باشیم تا به نوعی زیارتی همراه با تربیت فرح‌بخش و تفریح و نشاطی داشته باشیم.
عضو هیئت علمی گروه آموزشی مبانی تعلیم و تربیت دانشگاه فردوسی مشهد تاکید کرد: پیشنهادی که در طی این سفر به همکارانم داشتم این بود که آثار و برکات این سفر را از جنبه شخصی خارج و برداشت‌های خود و این آثار را برای دیگران نیز بیان کنیم تا آن‌ها هم بتوانند با چنین تجربیاتی آشنا شوند.
شعبانی ورکی با بیان اینکه برای خلاقیت لازم است که گاهی از چارچوب خود خارج شویم و از بیرون به خود بنگریم، اظهار کرد: واژه «عتبه» به معنای آستانه درک و واژه «عالیات» هم به معنای «بلند مرتبه» است، از این‌رو از اصطلاح «عتبات عالیات» برای مزار شریف ائمه اطهار(ع) در عراق استفاده می‌شود و زیارت هم به معنای روی کردن به چیزی و رویگردان از چیزی است، بدین منظور که وقتی به حرم مطهر امام حسین(ع) مشرف می‌شویم یعنی به ایشان روی می‌کنیم تا مشی، زندگی، اندیشه و سلوک ایشان را گرامی بداریم و به همین دلیل عنوان«پداگوژی نظر و مشاهده: روایت عتبات عالیات» را که به نوعی تجربه زیسته این سفرم است، برای این نشست انتخاب کردم.
وجود معضلی به نام «هویت» در دنیای امروز
وی تصریح کرد: در عصری که ما زندگی می‌کنیم به ویژه در جمهوری اسلامی ایران، در حال حاضر با معضلی تحت عنوان «هویت» مواجه هستیم. جامعه شناس فرانسوی به نام پیر بوردیو در کتاب خود تحت عنوان «تمایز» اینگونه آورده است که وقتی عمل و فضا در کنار یکدیگر قرار گیرند، می‌توانند به شکل‌گیری هویت گروهی بیانجامند. یعنی زمانی‌که اعمال خاصی در مکان‌های معینی توسط افراد مشخصی انجام می‌شود هم مبین هویت آن‌هاست و هم در شکل‌گیری هویت آن‌ها می‌تواند تاثیر گذار باشد.
معاون آموزشی دانشگاه فردوسی مشهد تاکید کرد: از این‌رو نفسِ بودن و زیارت نمونه مجسم تلاقی عمل و فضاست که بارگاه مقدس ائمه اطهار(ع) به صورت مشخص نمونه بارز این موضوع است.
شعبانی ورکی بیان کرد: اما این فرایند موقعیتی را ایجاد می‌کند که در آن، نفسِ عمل زیارت در یک فضای مقدس منجر به مجموعه‌ای از اقدامات آیینی می‌شود که به تایید عمومی هویت تبدیل می‌شود، به گونهای که مکان‌های زیارتی و زیارتگاه‌ها شاخص‌های روشنی در جهت اینکه افرادی که در آنجا مناسک معینی را انجام می‌دهند هویت معینی دارند و هم می‌تواند در شکل گیری افراد نیز نقش داشته باشد، هستند. اما در این میان ما باید چه اقداماتی انجام دهیم که این هویت شکل گیرد؟
عضو هیئت علمی گروه آموزشی مبانی تعلیم و تربیت دانشگاه فردوسی مشهد، اظهار کرد: امام علی(ع) در یکی از حکمت‌های خود در نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «الْإِيمَانُ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ وَ عَمَلٌ بِالْأَرْكَانِ» بدین منظور که ما انسان‌ها در زندگی خود یک جنبه درونی داریم که به افکار، عقاید و احساسات ما مربوط می‌شود و یک جنبه بیرونی هم داریم که به اعمال، حرف‌ها و رفتارهای ما مربوط می‌شود.
شعبانی ورکی بیان کرد: ما در تعلیم و تربیت وقتی می‌خواهیم از هدف‌های دور و دراز به زمین بیاییم سعی می‌کنیم نسبت بین خود را با دیگران لحاظ کنیم و بر اساس آن‌ها برای خود هدف‌گذاری کنیم و هدف‌هایمان در ارتباط با خداوند، طبیعت، خودمان و هم‌نوعانمان باشد. از این‌رو اگر بناست که هویت هر انسانی شکل گیرد در ابتدا باید مسئولیتی که بر عهده دارد را به سرانجام برساند و همواره تلاش بی‌شائبه برای پیدا کردن خود داشته باشد. از این‌رو به نظر می‌رسد که سفر عتبات عالیات، تلاش بی‌شائبه‌ای است برای پیدا کردن خود.
معاون آموزشی دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: اما برای پیدا کردن خود باید از خود مراقبت کنیم و خود را پیش از آنکه ما را به محاسبه بکشانند به محاسبه بکشانیم و به گذشته بر گردیم و کاستی‌های خود را پیدا کنیم و این کاستی‌ها را بیرون آوریم و در برابر خداوند نسبت به این کاستی‌های خود اعتراف کنیم و در نهایت بتوانیم ناشایستگی‌ها را رفع و شایستگی‌های خود را استمرار بخشیم که حقیقتا این گفت‌وگو در مکان مقدس و در قالب زیارت و دعا برای خودمان انجام می‌شود.
