آموزش حفظ قرآن به کودکان، نیازمند برنامه‌ریزی منسجم است
راضیه میرزایی، مادر کوچکترین شرکت‌کننده مسابقات «ترنم وحی» معتقد است که اگر هدف از آموزش حفظ قرآن برای کودکان فقط سوره‌های کوچک یا نهایتاً جزء سی باشد کار سبک است، اما زمانی که می‌خواهیم کودکی در ۹ سالگی حافظ قرآن شود نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و منسجم داریم.
حسین سلیمانی متولد ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۱ قرآن‌آموز مهد قرآن البرز استان قزوین است و در کلاس پنجم درس می‌خواند. او از پنج سالگی حفظ تخصصی قرآن را آغاز کرد و در ۹ سالگی موفق به اتمام آن شد و در مرحله کشوری چهاردهمین دوره آزمون سراسری حفظ کل قرآن، همراه با ترجمه، تدبر و تفسیر «ترنم وحی» که در آذرماه امسال در استان گلستان برگزار شد به‌عنوان کم سن‌ترین شرکت‌کننده و تنها قبول شده در بخش آقایان معرفی و موفق به دریافت مدرک حفظ کل قرآن شد.
ایکنای قزوین، با راضیه میرزایی، مادر حسین سلیمانی هم‌صحبت شد تا از راز موفقیت فرزندش بگوید:
میرزایی صحبت خود را این‌گونه آغاز کرد: تحصیلاتم کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث است، حافظ کل قرآن و معلم هستم، همسرم نیز فرهنگی است که در رشته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی تحصیل‌کرده و قرآن هم تدریس می‌کند و حافظ ۲ جزء قرآن است. صاحب سه فرزند پسر هستیم و علاقه‌مندی ما به حافظ قرآن بودن فرزندانمان به دوران قبل از ازدواج بازمی‌گردد؛ یکی از معیارهای همسرم در خواستگاری این بود که حتماً گزینه‌ای که برای ازدواج انتخاب می‌کند حافظ کل قرآن باشد تا بتواند فرزندانی قرآنی تربیت کند. چون هر دو مشتاق به حفظ قرآن بودیم و در این زمینه پیشرفت داشتیم علاقه‌مند بودیم که فرزندانمان هم در این مسیر وارد شده و حافظ قرآن شوند چراکه راهنمایی صحیح و نوری که قرآن به زندگی انسان می‌دهد را کاملاً لمس کرده بودیم.
وی ادامه داد: قبل از به دنیا آمدن حسین به حج عمره مشرف شدم و در طواف خانه خدا برای نسل بعد خود بسیار دعا کردم، به‌ویژه اینکه خداوند فرزندان صالحی نصیبم کند که در مسیر قرآن باشند. بیست و هشتم اردیبهشت ۱۳۹۱ خداوند حسین را روزی ما کرد، مانند سایر نوزادان گریه و خنده و مشکلات خود را داشت اما چه در دوران حمل و چه بعد از به دنیا آمدن او فضای خانه ما کاملاً از صوت قرآن آکنده بود و همواره سعی می‌کردیم گریه‌هایش را با اشعار مذهبی و مداحی و خواندن قرآن آرام کنیم و پدر حسین در این زمینه واقعاً کوشا بود.
این بانوی حافظ قرآن گفت: از چهار سالگی از طریق بازی، سوره‌های کوچک قرآن را با حسین تمرین می‌کردیم و پس از مشاهده علاقه او و هوش و حافظه قوی که برای محفوظ داشتن آیات نورانی قرآن داشت به‌صورت حرفه‌ای و با برنامه‌ریزی دقیق‌تری پیش رفتیم؛ در شروع کار هفته‌ای یک صفحه از قرآن عثمان‌طه را حفظ می‌کردیم و کم‌کم به روزی یک صفحه قرآن رساندیم و حسین موفق شد در سن ۹ سالگی کل آیات قرآن کریم را حفظ کند.
وی یادآور شد: ایامی که با حسین شروع به حفظ قرآن کردم؛ پسر دومم یاسین تازه به دنیا آمده بود و این‌طور نبود که فرصت مناسب و کافی برای تمرین و حفظ قرآن داشته باشم، خودش هم سواد خواندن و نوشتن نداشت که بتواند روخوانی کند به همین جهت بیشتر به‌صورت شنیداری آیات قرآن را حفظ می‌کرد یا من می‌خواندم او گوش می‌کرد، کلمه را تقسیم می‌کردم تا آسان شود و بتواند تکرار کند، ابتدا بدون نیت حفظ، آیات را چند روز پشت سر هم در خانه گوش می‌دادیم بعد که متوجه می‌شدم حفظ شده به سراغ سوره بعدی می‌رفتیم.
میرزایی تصریح کرد: بهترین روش برای علاقه‌مندکردن کودکانی که در چهار یا پنج سالگی شروع به حفظ قرآن می‌کنند این است که تا جایی‌که برایمان مقدور است سعی و تلاش آن‌ها را ببینیم و به روش‌های مختلف تشویق زبانی و یا با خرید هدیه از آن‌ها تقدیر کنیم و کاملاً نشان دهیم که تلاش آن‌ها در مسیر نورانی قرآن برای ما بسیار ارزشمند است.
نقش هدایت‌گری قرآن در زندگی
وی ادامه داد: حسین در ازای حفظ هر سوره و یا هر صفحه تشویق ویژه خود را داشت و علاوه بر آن زمانی که جزء سی را به‌صورت کامل حفظ کرد جشن گرفتیم و وقتی موفق به حفظ کامل سوره بقره شد جشن خانوادگی مفصلی برگزار کردیم و تا ایامی که حافظ کل آیات قرآن شود به بهانه‌های مختلف جایزه‌های مختلفی تهیه می‌کردیم. مثلا به‌عنوان جایزه حفظ پنج جزء، قول سفر کربلا دادیم که به توفیق الهی به وعده‌ای که داده بودیم عمل کردیم و حسین بعد از حفظ جزء پنج به زیارت امام حسین(ع) مشرف شد و این‌گونه بود که وسایل و هدایایی که سایر پدر و مادرها خیلی راحت در اختیار فرزندان خود قرار می‌دادند را ما در قالب جایزه و در ازای حفظ آیات قرآن در اختیار حسین می‌گذاشتیم.
میرزایی گفت: به جهت اینکه حافظ کل قرآن بودم و نور و برکت و نقش هدایت‌گری قرآن در زندگی‌ام را کاملاً لمس کرده بودم، این مسیر نورانی را برای فرزندانم هم آرزو داشتم. پس از اخذ مدرک دیپلم وارد عرصه حفظ قرآن شدم و همواره افسوس می‌خوردم که چرا زودتر از این‌ها اقدام نکردم به همین دلیل تلاش داشتم فرزندانم از عمری که خداوند به آن‌ها بخشیده به بهترین شکل بهره‌برداری کنند و از دوران طفولیت این راه نورانی و برکاتش را درک و تجربه کنند. چون معتقدم حفظ قرآن مقدمه و بهانه‌ای است تا به زندگی فرزندانمان جهت دهیم، راه اصلی پیش‌روی فرزندانمان، سربازانی شایسته در رکاب امام زمان (عج) است و امیدوارم به برکت قرآن از فتنه‌های آخرالزمان در امان بمانند.
وی خاطرنشان کرد: حفظ مقدمه‌ای برای عمل به فرامین قرآن است؛ زمانی که خودم در مسابقات و آزمون‌های حفظ قرآن شرکت می‌کردم شاهد بودم که کودکان و نوجوانان و جوانانی که با قرآن مأنوس شدند در مقایسه با همسالان خود پاکی و معصومیت ویژه‌ای دارند و در پناه قرآن از مسائل و مشکلات موجود در این نسل‌ها فاصله گرفته‌اند چون در این وادی قرآن ارتباط دو سویه است؛ ما آیات را حفظ می‌کنیم و خداوند هم ما را از بلا و بدی و پلیدی حفظ می‌کند.
مشوق‌هایی از جنس اهالی قرآن
این بانوی قرآنی تصریح کرد: خانواده ما سابقه قرآنی دارد و علاوه بر من ۲ خواهرم، همسر برادرم و برادرزاده‌ام هم حافظ قرآن هستند چون پدرم از ابتدا با آیات قرآن مأنوس بود و همواره صوت تلاوت قرآن را از زبان ایشان می‌شنیدیم و اینکه در خانواده ما چند حافظ قرآن وجود دارد از نور و تلاوت آیات قرآن توسط پدرم بود که فضای خانه و خانواده را همواره نورانی و عطرآگین و معنوی می‌کرد.
وی ادامه داد: همچنین در طول کلاس‌های حفظ قرآن دوستانی پیدا کردم که روابط خانوادگی ما با آن‌ها همچنان برقرار است و همگی حافظ قرآن هستند و حکم خاله‌های حسین را دارند و جوی قرآنی همواره در خانواده و رفت‌وآمدهای دوستانه ما حاکم است. یکی از دوستانم خانم حسینی ۲ فرزند حافظ کل دارد و فرزند سومش هم در میانه این راه نورانی است و این جو قرآنی کودکان را برای پیشرفت در این مسیر علاقه‌مندتر کرده است؛ خانم حسینی دوره‌ای هم در مؤسسه مربیگری حفظ حسین را بر عهده داشت و پسرم مطالب و روش‌های بسیار خوبی را از ایشان فراگرفت.
مادر حسین گفت: چون در خانواده و فامیل چند حافظ قرآن داشتیم، حسین چشم‌انداز روشنی نسبت به حفظ قرآن داشت و حفظ جزء سی را مقدمه می‌دانست و حتی برخی اوقات که کار برایش کاملاً دشوار بود، من پیشنهاد می‌دادم که دیگر متوقف شویم و حفظ را ادامه ندهیم اما حسین در کمال خستگی مخالفت می‌کرد و دوست داشت این کار را به اتمام برساند و تلاش‌هایش را در نیمه‌راه رها نکند و بی‌نتیجه نگذارد.
میرزایی تصریح کرد: اگرچه حفظ قرآن راهی بسیار سخت است اما موفقیت حفظ هر جزء شیرینی خاص خود را دارد و حلاوت توفیق حفظ کامل قرآن قابل‌بیان نیست و درک آن لحظه ارزش تحمل هر سختی را دارد. سختی و شیرینی این راه برای فرد بزرگسالی که شروع به حفظ قرآن می‌کند از جنس دیگری است اما وقتی با یک کودک تمرین می‌کنیم زیبایی اینکه کودکی با حداقل سن این آیات را زمزمه می‌کند و بر زبانش جاری شده و حین بازی هم آیات قرآن را می‌خواند واقعاً تجربه دلنشینی است.
وی بیان کرد: این را بدانیم که کار بزرگ و سنگین است و باید ابتدا از استعداد فرزند مطمئن شویم سپس حفظ کل قرآن را آغاز کنیم و به‌هیچ عنوان کودک را تحت فشار و استرس قرار ندهیم. در ابتدای امر علاقه‌مند بودم حسین حافظ کل شود اما مطمئن نبودم آرزوی من محقق شود و به اینکه حسین چند جزء را هم حفظ کند راضی بودم اما در طول پیشرفت یادگیری حافظه او را مستعد این کار دیدم و علاوه بر آن مطمئنم دعای خیر پدر و مادر در توفیقات قرآنی فرزندان بسیار مؤثر است و خداوند آنان را رد نمی‌کند.
یک روز قرآنی
مادر حسین گفت: اگر چشم‌انداز فقط حفظ سوره‌های کوچک یا نهایتاً حفظ جزء سی باشد کار سبک است اما زمانی که در تلاشیم تا کودکی در 9 سالگی حافظ قرآن شود نیاز به یک برنامه‌ریزی دقیق داریم. شاید در ابتدای امر بتوان با بازی و برنامه نیم تا یک ساعته در روز کار را پیش برد ولی هرچه جلوتر می‌رویم حجم کار بیشتر می‌شود و نیاز به برنامه‌ای منسجم و صرف زمان بیشتر را احساس می‌کنیم.
وی اظهار کرد: علاوه بر حسین، یاسین هم که ۶ سال دارد حفظ قرآن را آغاز کرده و برنامه روزانه ما این است که وقتی از خواب بیدار می‌شویم جزءهای مشخصی را تعیین کرده و روزی ۲ جزء را دوره می‌کنیم و حسین تمام آیات را برای من یا پدرش تلاوت می‌کند تا ما مطمئن شویم کاملاً مسلط است و اگر اشکالی باشد با تکرار برطرف می‌کنیم. در این میان پسر کوچکترم هم سوره‌هایی را که حفظ کرده مرور می‌کند و علاوه بر آن تلاوت آیات را گوش می‌کند. ممکن است این برنامه از صبح آغاز شده و تا اذان ظهر ادامه داشته باشد یا بخشی را صبح انجام دهیم و ادامه را به بعدازظهر موکول کنیم اما جالب این است که این برنامه تعطیلی بردار نیست و به جز روزهای جمعه در طول هفته حتی اگر در مسافرت باشیم و یا مهمان داشته باشیم طوری برنامه‌ریزی می‌کنیم که مرور و تثبیت آیات حتماً انجام شود.
مادر حسین گفت: حسین و یاسین به این برنامه عادت دارند و مستقلاً به کار خود می‌پردازند و من در حال انجام کار خانه هستم اما حسین کنار من آیات را تلاوت می‌کند. شاید در پنج سالگی و در حین حفظ آیات جوایزی که می‌گرفت و در مرکز توجه و تشویق قرار داشت موجب می‌شد که به این مسیر علاقه‌مند شود اما در حال حاضر و در سن ۱۰ سالگی جنس علاقه او تغییر کرده، موفقیت‌هایی که کسب کرده و دوستانی که در این مسیر کشف کرده و همچنین کمک به معلم و مثمر ثمر بودن در مدرسه او را در مسیری که انتخاب کرده ثابت قدم نگه‌داشته است.
میرزایی تصریح کرد: حسین اواخر تابستان ۱۴۰۰ موفق به حفظ کامل قرآن شد، بالغ‌بر یک سال است که با توجه به دوره‌های منسجمی که داشته به تثبیت کافی رسیده و نسبت به اوایل دوره کردن آیات زمان کمتری می‌طلبد، ابتدا روزی ۵ ساعت دوره می‌کردیم و این روزها که هم‌زمان با سال تحصیلی است تقریباً روزی ۲ ساعت برای دوره آیات و مرور محفوظات زمان صرف می‌کند.
میرزایی بیان کرد: حسین به ترجمه آیات قرآن بسیار علاقه‌مند است؛ در مسیر حفظ داستان‌های قرآنی را برایش تعریف می‌کردم و چون علاقه‌مند به مطالعه بود کتاب‌هایی در زمینه داستان‌های قرآنی به او هدیه می‌دادم و می‌گفتم که مرحله بعد از حفظ و تسلط بر آیات پرداختن به ترجمه و تدبر در آیات قرآن را شروع خواهیم کرد؛ حسین مطالعه کتاب تفسیری که به‌عنوان جایزه حفظ آیات دریافت کرده را آغاز کرده و من و همسرم در این مسیر هم کمکش خواهیم کرد.
مسابقاتی که استرس ندارد
مادر حسین گفت: با توجه به مقارن بودن تولد فرزند دومم با شروع حفظ قرآن حسین، فرصت بسیاری برای رسیدگی به کارهایی همچون آمادگی و شرکت در مسابقات نداشتیم و تمرکز اصلی را بر حفظ آیات و به اتمام رساندن آن در کوتاه‌ترین زمان ممکن معطوف کرده بودیم. به حسین می‌گفتم که پس از حفظ کل، هر زمان تمایل داشت می‌تواند در مسابقات شرکت کند و از سال گذشته که طی دوره‌ای منسجم محفوظاتش را دوره کرد در مسابقات هم حضور یافت و آزمون داد. ابتدا در آزمون ترنم وحی مهد قرآن که به‌صورت استانی بود شرکت کرد و به مرحله کشوری راه یافت.
وی بیان کرد: در مرحله کشوری هم به‌عنوان کوچکترین شرکت‌کننده در آزمون معرفی شد و امتیاز قبولی را به دست آورد، علاوه بر آن در آزمون دارالقرآن شهرستان البرز هم پذیرفته شد و مدرک حفظ کامل قرآن را دریافت کرد و هم‌اکنون هم برای مسابقات دانش‌آموزی و بسیج ثبت‌نام کرده که امیدواریم رتبه خوبی به دست آورد. حسین اهل استرس نیست و در حوزه قرآن و مسائل مربوط به تحصیل مسائل را راحت می‌گیرد و ما هم القا می‌کنیم که مهم آن است که تمام سعی و تلاش خود را در یک موضوع به خرج دهد و به اینکه چه نتیجه‌ای حاصل می‌شود فکر نکند.
میرزایی در پایان گفت: تجربه سختی‌های شیرین این راه نورانی را برای تمام خانواده‌ها و فرزندانشان آرزو می‌کنم؛ با توجه به اینکه اکثر خانواده‌های مذهبی دغدغه آینده فرزندان خود را دارند و از وجود مشکلات و مسائل اجتماعی در واهمه هستند، حفظ آیات قرآن همچون واکسیناسیونی است که فرزند ما را در برابر بسیاری از بیماری‌ها و مسائل اجتماعی ایمن کرده و در این ارتباط دوسویه آیات قرآن هم حافظ او خواهد بود. تأثیر مثبتی که حفظ قرآن بر روی تقویت حافظه فرزندمان دارد سبب می‌شود که در تحصیل هم موفق باشد و در مطالعه کتب علمی علاقه‌مندتر از سایر کودکان ظاهر شوند؛ ورود در این مسیر حق را برای مخاطبان ایکنا آرزو می‌کنم.
گفت‌وگو از سحر محمدعلیخانی
انتهای پیام
