فلسفه وجود مؤسسات قرآنی برخورداری از مساعدت‌های مردمی است
مجید وفاپور، قاری بین‌المللی قرآن معتقد است که مؤسسات قرآن نباید وابسته به بودجه‌های دولتی باشند، چراکه فلسفه وجود مؤسسات، برخورداری از ظرفیت‌های داخلی و مساعدت‌های مردمی است.
امروزه با وجود تغییر و تحولات بسیار جهان در عصر ارتباطات و کشفیات متعدد علمی قرار داریم اما آنچه اندیشمندان غربی و شرقی به آن اعتقاد دارند این است که «فرهنگ» پایه و مبنای همه فعالیت‌ها است. برای انجام هرگونه فعالیت در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی باید ابتدا مسائل فرهنگی مدنظر باشد تا بتوان با موفقیت وارد آن حوزه خاص شد. به همین دلیل در برابر جنگ فرهنگی که دنیا علیه نظام جمهوری اسلامی ایران به راه انداخته باید با سلاح فرهنگ ایستادگی کرد و قرآن کریم را در رأس فعالیت‌های فرهنگی قرار دارد.
ایکنای قزوین، هر هفته با یک چهره شاخص قرآنی استان که با قرآن مأنوس است به گفت‌وگو می‌نشیند. امروز با «مجید وفاپور» هم‌صحبت می‌شویم؛ قاری و داور قرآنی توانمندی که علاوه بر ایران اسلامی در آن‌سوی مرزها هم به قضاوت و ارزیابی فعالیت‌های قرآنی مشهور است.
ایکنا ـ علی‌رغم اینکه اکثر مخاطبان ایکنا با شما آشنا هستند اما مختصری از نحوه ورودتان به فعالیت‌های قرآنی برایمان بگویید.
از ۵ سالگی در محضر پدر بزرگوارم قرآن را فراگرفتم و دوران ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان هم در مسابقات قرآن دانش‌آموزی و فعالیت‌هایی که در مدرسه بود شرکت می‌کردم. همچنین در جلسات مختلف اساتید قزوینی و تهرانی حاضر شدم و به لطف خداوند با اساتید ارزشمندی آشنا شدم که سبب شد در رابطه با قرائت قرآن پیشرفت‌های خوبی داشته باشم. در ادامه هم وقتی وارد دانشگاه شدم در کنار فعالیت‌های درسی در دانشگاه‌ها و نهادهایی همچون سازمان تبلیغات اسلامی و آموزش و پرورش به تدریس مباحث قرآنی پرداختم.
در دوره‌های مختلف قرآنی همچون داوری قرآن و دوره‌های سبک زندگی قرآنی شرکت کردم و در حال حاضر هم در کلاس‌های متعددی که برای تعلیم قرآن در زمینه صوت و لحن و تجوید برگزار می‌شود تدریس می‌کنم و برای آموزش سبک زندگی قرآنی هم در دانشگاه‌ها و سازمان‌های مختلف حضور دارم. در کنار تدریس، جلسات قرآن هفتگی را از سال‌ها قبل راه‌اندازی کرده بودم که در حال حاضر نیز مستمر ادامه دارد و امیدوارم که خداوند توفیق دهد تا این جلسات پا برجا بماند.
ایکنا ـ از حضور خود در مسابقات و عرصه‌های رقابت قرآنی بفرمایید.
دوران شیرین و سراسر تجربه حضور در رقابت‌ها برای هر کسی خاطره‌انگیز است؛ در دوران دانش‌آموزی رتبه‌های اول مسابقات قرآنی شهرستانی و استانی را کسب کردم و در یک دوره در کشور هم حائز رتبه شدم.
بارها در مسابقات قرآنی اوقاف حضور داشتم و مقام‌های برتر را به‌دست آوردم، سال ۷۹ مقام سوم مسابقات بسیج کشور را کسب کردم، سال ۸۳ مقام اول رشته قرائت در بین وزارتخانه‌ها و شهرداری‌های کشور را به دست آوردم، سال ۸۴ نفر اول مسابقات اوقاف استان شدم، سال ۸۶ به لطف خدا رتبه انتخابی حج سال ۸۶ را کسب کرده و به سفر حج مشرف شدم، در سال ۹۱ به‌عنوان داور و قاری قرآن به کشور اتیوپی رفتم، در سال ۹۲ هم به عنوان قاری مدینه به کشور عربستان اعزام شدم و در آنجا هم به قرائت قرآن پرداختم.
ایکنا ـ پرورش چهره‌های شاخص قرآنی را در مؤسسات چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا مؤسسات موفق شده‌اند استعدادها را شناسایی کرده، پرورش داده و هدایت کنند؟
ارزیابی چهره‌های قرآنی بیشتر طی مسابقاتی است که برگزار می‌شود و ارزیابی‌هایی هم توسط برخی از مؤسسات که نمایندگی تهران یا قم دارند انجام می‌شود. در رقابت‌ها توجه می‌کنیم که شرکت‌کنندگان کدام مؤسسه بیشترین مقام را کسب کرده‌اند، قطعاً این یک ارزیابی مهم است خصوصاً در مسابقاتی که اداره کل اوقاف و امور خیریه برگزار می‌کند.اما فکر می‌کنم یکی از راه‌های کشف استعدادهای قرآنی مدارس باشد، باید مؤسسات قرآنی با آموزش و پرورش وارد مذاکره شوند یا سازمان تبلیغات و اداره فرهنگ و ارشاد با ورود به مدارس استعدادها را کشف و به مؤسسات خود دعوت کنند. البته مؤسساتی که درس پس داده و در زمینه‌های حفظ، قرائت، مفاهیم و سبک زندگی قرآنی موفق عمل کرده باشند.
ایکنا ـ درباره ارتباط مغفول مانده مؤسسات قرآنی با آموزش و پرورش بفرمایید، چرا هیچ وقت این ارتباط شکل نمی‌گیرد؟
شاید به‌صورت رسمی ارتباط وجود نداشته باشد ولی به‌صورت غیر رسمی تقریباً تمام کسانی‌که در این مؤسسات فعالیت می‌کنند از دانش‌آموزان هستند. اعتقاد دارم که باید بین آموزش و پرورش و مؤسسات قرآنی این ارتباط برقرار شود، حتی دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه هم باید ارتباط خود با مؤسسات قرآنی را بهبود ببخشند تا بتوانند با بهره‌گیری بر کمیت و کیفیت فعالیت‌های قرآنی اضافه کنند. البته این نکته حائز اهمیت است که مؤسساتی می‌توانند به این نهادهای فرهنگی وارد شوند که امتحان خود را پس داده و دارای رتبه‌های خوبی در فعالیت‌های قرآنی باشند. ناگفته نماند که در این زمینه برخی از مؤسسات هم فعال شده و با ورود مربیانشان در مدارس به طرح استعدادیابی از دانش‌آموزان مشغول هستند.
ایکنا ـ موقوفات قرآنی در استان قزوین به چه شکل پیش رفته‌اند؟ آیا این موضوع مورد غفلت واقع شده است؟
در قزوین موقوفات قرآنی برعکس بعضی استان‌ها مثل کرمانشاه و قم بسیار کم است و موقوفات ما بیشتر در خصوص حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و امام رضا(ع) است اما در رابطه با قرآن موقوفاتی نداریم و آن‌طور که اطلاع دارم بیشتر موقوفات ختم قرآن بر سر مزار متوفی هست و این یکی از ضعف‌های استان قزوین است و باید این فرهنگ را بین جامعه متدیّنین نهادینه کنیم. همانطور که خیران برای اهل‌بیت(ع) وقف می‌کنند این وقفیات را برای قرآن کریم و نشر تعالیم قرآنی و تربیت نسل قرآنی هم در نظر بگیرند. در این مورد اتفاقاتی طی سال‌های اخیر افتاده اما اصلاً قابل توجه نبوده و باید فرهنگ وقف را در زمینه قرآنی هم فعال کنیم.
ایکنا ـ با توجه به حضور شما در کنار دولت به عنوان «مشاور و دستیار ارشد استاندار قزوین» از وضعیت تحقق بودجه قرآنی قزوین بگویید و اینکه این بودجه چگونه بین مؤسسات قرآنی متعدد تقسیم خواهد شد؟
جای تأسف است که بگویم در سال‌های اخیر تخصیص بودجه قرآنی بسیار پایین بوده و اصلاً قابل توجه نبوده یعنی طوری که برای مؤسسات تقریباً تخصیص بودجه‌های قرآنی صفر بوده و در سال‌های گذشته هیچ مبلغی به مؤسسات پرداخت نشده است.
آخرین باری که بودجه پرداخت شد مربوط به ۵ سال گذشته است و در سال‌های اخیر هیچ پرداختی به مؤسسات نداشتیم اما انتظار ما از مجلس انقلابی این بود که تخصیص بودجه مناسبی را برای مؤسسات قرآنی در نظر بگیرند ولی تاکنون مورد قابل توجهی ندیدیم و امیدواریم که در ماه‌های باقی‌مانده از این مجلس شاهد اتفاق مبارکی باشیم.
اخیراً طی جلسه‌ای در اداره کل ارشاد با فاطمه محمدبیگی، نماینده مجلس درباره این مسئله صحبت کردیم و ایشان هم قول مساعد دادند که در فراکسیون قرآن مجلس این موضوع را پیگیر باشند، البته به شخصه معتقدم که مؤسسات نباید وابسته به بودجه‌های دولتی باشند، چون اصلاً فلسفه وجود مؤسسات برخورداری از ظرفیت‌های داخلی مؤسسه و استفاده از مساعدت‌های مردمی بوده که بعضی از مؤسسات و مهدهای قرآن با استفاده از عنوان «انصار القرآن» از حمایت‌های مردمی خوبی بهره‌مند شدند و موقوفاتی هم در این رابطه داشتند.
اصولاً مؤسسات هم در بدو فعالیت خود در مصاحبه‌ای که با آنها انجام می‌شود عنوان می‌کنند که تمام بودجه مؤسسه را خودشان تأمین خواهند کرد ولی دولت هم باید به وظیفه خود عمل کرده و پشتیبان فعالیت‌های قرآنی باشد.
ایکنا ـ بسیاری از مؤسسات در حال تعطیلی است دلایل این موضوع را چطور ارزیابی می‌کنید؟
یکی از بزرگترین ضربه‌هایی که مؤسسات ما خوردند به دوران سخت کرونا برمی‌گردد، در آن ایام برخی از مؤسسات کلاً تعطیل بودند حتی برای فعالیت و استمرار آموزش از طریق فضای مجازی هم اقدام نکردند چون امکانات زیرساختی برای آنها مهیا نبود و این موضوع باعث شد تا ضربات سختی ببینند.
برخی دیگر از مؤسسات هم به خاطر ضعف عملکردی خود دچار افول شده‌اند چون به‌طرف سبک‌های مهدکودکی رفته و از فلسفه فعالیت خود دور شدند و البته تعداد آنها کم است. اما هر مؤسسه‌ای که فعالیت‌هایش برای مردم قابل توجه باشد و ایجاد انگیزه کند طبعاً روز به روز فعال‌تر شده و مراجعان بیشتری برای شرکت در کلاس‌ها خواهد داشت. اما از دلایل عمده تعطیلی برخی از مؤسسات اجاره‌بهای بسیار بالایی است که صاحبان املاک از مؤسسات طلب می‌کنند که در این زمینه شایسته است با هماهنگی آموزش و پرورش از کلاس‌های خالی مدارس برای پرپایی کلاس‌های مؤسسات استفاده کنیم تا آن‌هایی که به‌خاطر کمبود بودجه و عدم پرداخت اجاره‌بها نمی‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند از ادامه مسیر بازنمانند.
علاوه بر آن می‌توان با هماهنگی هیئت امنا از فضاهای مساجد برای فعالیت مؤسسات استفاده کرد و البته نباید از کمک‌های خیرین غافل شد چون می‌توان با ترغیب آنها به موقوفات قرآنی زمینه فعالیت را برای مؤسسات هموار کرد.
ایکنا ـ مؤسسات قرآنی چطور می‌توانند در جهاد تبیین مؤثر باشند؟
از مجموعه‌های قرآنی گله‌مندیم که چرا وارد این موضوع نشده‌اند؛ رهبر معظم انقلاب فرمودند جهاد تبیین واجب عینی و فوری است و نه تنها مؤسسات قرآنی بلکه اکثریت مجامع قرآنی، حافظان و قاریان از آن غفلت کردند در صورتی‌که نخستین جهادگر تبیین پیامبر مکرم اسلام(ص) بود و پس از ایشان حضرت زهرا(س) در خطبه فدکیه جهاد تبیین را انجام دادند و باید با استفاده از آیات قرآن کریم به این موضوع حیاتی پرداخت.
خداوند در سوره مبارکه ابراهیم می‌فرماید که ما برای هر امتی پیامبری مبعوث کردیم و تو را فرستادیم تا با زبان آن قوم با آنها صحبت کرده و مطالب و حقایق را تبیین کنی. انقلاب اسلامی ایران را به‌درستی تبیین نکردیم و باید مؤسسات قرآنی گام بلندی را در این جهت بردارند. با اتفاقات اخیر متوجه شدیم که همه ما در این زمینه کم‌کاری داشتیم، آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها، مساجد، ائمه جماعات، قاریان قرآن، مداحان تقریباً همه در این زمینه کوتاهی داشتیم و منِ نوعی باید استغفار کنم و برگردم به حکمی که رهبر معظم انقلاب صادر فرمودند، جهاد کبیر را باید انجام دهیم و شاید وقایع اخیر تلنگری برای همه ما بود تا متوجه باشیم نسل جوانِ را با دست خودمان به دامان سوءاستفاده‌گران و معاندانی نسپاریم که بی‌وقفه در پی تضعیف انقلاب و ترویج انحطاط فکری و عقیدتی هستند. با کمک اهالی رسانه این موضوع باید آنقدر تکرار شده و تذکر داده شود که ملکه اذهان شده و بتوانیم با بهره‌گیری از معلمان در این زمینه به درستی به جهاد تبیین بپردازیم.
ایکنا ـ راهکار شما برای ایجاد گفتمان قرآنی بین مردم چیست؟
ایجاد گفتمان قرآنی بین مردم باید با یادگیری خواندن قرآن صورت گیرد، در رادیو قرآن شنیدم که برخی از مردم می‌گفتند ما در طول سال تنها یکبار در شب قدر قرآن می‌خوانیم پس وقتی با قرآن مأنوس نباشیم نمی‌توانیم بگوییم گفتمان قرآنی در بین ما صورت می‌گیرد.
لازمه این گفتمان مراتب ورود به قرآن است، البته بسیاری از افراد بی‌سواد در سال‌های گذشته پای منبر بزرگان مفاهیم قرآنی را آموخته‌اند و هنوز هم این ظرفیت در منبرها و مساجد ما وجود دارد، باید در مساجد، امامان جماعت پس از قرائت طرح یک صفحه قرآن، مفاهیم همان صفحه را برای نمازگزاران شرح دهند تا گفتمان قرآنی صورت گیرد به‌شرطی که همه مساجد این رویکرد را داشته باشند.
باید از دوران کودکی خانواده‌ها با رفتار و اعمال شایسته برگرفته از مفاهیم قرآنی و سیره اهل بیت(ع) فرهنگ قرآنی را بین اعضای خانواده خود و در جامعه نهادینه کنند، نباید از جامعه و دولت توقع داشته باشیم، بلکه خانواده‌ها باید به ایفای نقش خود بپردازند و مفاهیم قرآنی را از دوران کودکی به فرزندان خود آموزش دهند.
ایکنا ـ نظر شما به‌عنوان یک پیشکسوت قرآنی در رابطه با نحوه تربیت فرزندان برای یاری امام زمان(عج) چیست؟
برای اینکه فرزندانمان را سرباز امام زمان(عج) پرورش دهیم باید از دوران کودکی و با دقت کافی در هفت سال اول زندگی کودک را برای ورود به جامعه در هفت سال دوم عمرش آماده کنیم و منتظر اتفاقات خوب باشیم. این موضوع حائز اهمیت است که خانواده‌ها فرزندان خود را با مسجد آشنا کنند؛ پدر پسرش را همراهی کند و مادر دخترش را و آنها را به یک مربی قابل اعتماد بسپارند تا زندگی بچه‌ها با مسجد عجین شود و در مسیر قرآن و اهل بیت(ع) قرار بگیرند، از ظرفیت مسجد غافل نشویم چون اینگونه می‌توان فرزندانمان را برای سربازی امام زمان(عج) پرورش داد.
ایکنا ـ با توجه به اوضاع فرهنگی جامعه، دستاورد نهادهای فرهنگی را چگونه ارزیابی می‌کنید، از دیدگاه شما نقاط ضعف و قوت عملکرد آنها چیست؟
در سال‌های گذشته شاهد کوتاهی‌هایی بوده‌ایم. البته همه را به یک چشم نگاه نمی‌کنیم و بسیاری از دلسوزان در همین نهادهای فرهنگی تلاش کردند و خدماتی ارائه دادند اما آنچه باید سیاست دولت وقت می‌شد و به آن می‌پراخت، مغفول ماند. واقعاً سال‌های بسیار ارزشمندی را برای فرزندان دهه‌هشتادی خود از دست دادیم.
تنها کشوری که سه سال مدارس و دانشگاه‌های خود را به بهانه کرونا تعطیل کرد ایران بود، کشورهای اروپایی در اوج کرونا و آمار فوتی‌ها نهایت ۶ ماه مراکز آموزشی خود را تعطیل کردند، به نظرم این یک سیاست اشتباه بود که اتفاق افتاد و ضربه بزرگی به دانش‌آموزان و دانشجویان ما زد.
نتیجه این رویکرد را در دو سه ماه اخیر و در این اغتشاشات و نا‌امنی‌های پیش‌آمده دیدیم، در هشت سال گذشته غفلت کردیم و البته نباید نقش مجموعه‌های فرهنگی غیر‌دولتی را نادیده بگیریم؛ هر چقدر بعضی از نهادهای فرهنگی دولتی کوتاهی کردند نهادهای مردمی پرتلاش ظاهر شدند و امیدواریم نهادهای فرهنگی هم به وظیفه اصلی خود عمل کنند و تمام عیار وارد این معرکه شوند. تا همراهی نهادهای دولتی و نهادهای مردمی با یکدیگر عاملی مؤثر در تربیت نسل انقلابی و قرآنی و مهدوی برای این سرزمین شود.
گفت‌وگو از سحر محمدعلیخانی
انتهای پیام
