برداشت نادرست از مفهوم انتظار آسیب‌های جبران‌ناپذیر به همراه دارد

طیبه توکلی‌حامد، مدرس حوزه و دانشگاه و پژوهشگر حوزه زنان و مهدویت در پنجمین جلسه از «سلسله مباحث ویژگی‌های جامعه منتظر»، در گفت‌وگو با ایکنا از کرمان با اشاره به مسائل مهم امام شناسی و حق‌شناسی گفت: مسائل امام شناسی و شناخت حقوق امام از موضوعات مهمی بود که بررسی شد و سومین موضوع شناخت آسیب‌های معرفت به امام زمان(عج) است.

وی با بیان اینکه واژه آسیب‌شناسی ریشه یونانی دارد و به معنای شناخت عوامل و نشانه‌های آسیب‌‌پذیری انسان در زندگی اجتماعی است که ممکن است منشأ مادی و یا غیر عادی داشته باشد، گفت: آسیب‌شناسی مهدویت به معنای شناخت موارد انحراف و سوءاستفاده شده از مهدویت است که باعث توقف و یا از هم گسیختگی نظام ارزشی مهدویت می‌شود.

توکلی‌حامد با بیان اینکه این نوع آسیب‌شناسی با بررسی راه‌ها و علل درمان و پیشگیری از آن همراه است؛ به آسیب‌های مهدویت پرداخت و گفت: مورد اول برداشت نادرست از مفهوم انتظار است. در مورد انتظار دو دیدگاه انتظار سازنده و مثبت و انتظار منفی وجود دارد. منظور از انتظار سازنده، ناخشنودی از وضعیت موجود و تلاش برای رسیدن به وضعیتی مطلوب است. در دیدگاه دوم انتظار به معنای دست روی دست گذاشتن، قانع بودن به وضع موجود و عدم کوشش برای تحقق وضعیتی بهتر است. دیدگاه دوم یک دیدگاه انحرافی است و افراد در آن همواره بیان می‌کنند «تا خود حضرت(عج) ظهور نکنند کارها اصلاح نخواهد شد».

این مدرس دانشگاه بیان کرد: بعضی از جوانان منتظر زمانی که فسادهای موجود در جامعه از جمله فساد اخلاقی، اقتصادی و... را مشاهده می‌کنند اگرچه متأسف می‌شوند اما اقدامی نیز انجام نمی‌دهند و برای اصلاح جامعه، منتظر ظهور حضرت مهدی(عج) هستند؛ در حالی که جوانان می‌توانند نقش اصلی خود را پیدا کرده و با رسیدن به معنای صحیح انتظار زمینه‌ساز ظهور باشند.

وی با اشاره به ویژگی‌های جوانان و اقداماتی که می‌توانند انجام دهند، گفت: جوانان ویژگی‌های دارند که حیاتشان را از سایر مراحل عمر ممتاز می‌کند. روحیه عدالت‌خواهی، آزادی‌طلبی، صفای باطن، زیبایی‌گرایی، شجاعت، شهامت، انقلاب درونی، هیجان، روحیه انتقادی، احساس فداکاری و ایثار، احساس مسئولیت و تکالیف اجتماعی، آزادگی، وفاداری و... از ویژگی‌هایی است که جوانان با تقویت آن‌ها می‌توانند جامعه را اصلاح کرده و زمینه‌ساز ظهور باشند که این امر نشان‌ دهنده معنای صحیح انتظار است.

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه فرد منتظر باید پویا باشد و وظایف دینی خود را انجام دهد، گفت: جوانان برای درک بهتر مفهوم انتظار می‌توانند به دو کتاب تولد در توکیو از حامد علی‌بیگی و کتاب تولد در لس‌آنجلس از بهزاد دانشگر مراجعه کنند. سرگذشتی که از دو جوان در این کتاب‌ها روایت شده، نشان می‌دهد که آن‌ها در دو کشوری غیر اسلامی که فسادهای بسیاری وجود داشت، توانستند با با ویژگی‌های جوانی راه حق را انتخاب کنند بنابراین بهانه‌ای برای کسانی که در کشورهای اسلامی زندگی می‌کنند، باقی نخواهد ماند.

شتابزدگی در تحقق امر ظهور منتظران را هلاک می‌کند

توکلی‌حامد گفت: باید بر این نکته توجه داشت که حرکت امام زمان(عج) روال طبیعی دارد و بنا نیست همه امور به صورت معجزه باشد؛ بنابراین قیام حضرت نیازمند زمینه‌سازی و آمادگی است. همان‌گونه که حکومت جهانی حضرت مهدی(عج) ظلم را ریشه‌کن کرده و عدل را در سراسر گیتی می‌گستراند مقدمات آن نیز باید این هدف را دنبال کند و برای نزدیکی به اصلاح امور بپردازد.

وی موضوع تعجیل را دومین آسیب در حوزه مهدویت دانست و گفت: عجله داشتن و شتابزدگی در تحقق امر ظهور در روایات بسیار نکوهش شده است. از امام جواد(ع) نقل شده است «در دوران غیبت شتابزدگان در امر ظهور هلاک می‌شوند.» (کتاب كمال‌الدين و تمام‌النعمة، شیخ صدوق، جلد ۲، باب ۳۶، صفحه ۳۷۸). همچنین امام صادق(ع) فرموده‌اند «شتاب مردم برای ظهور آن‌ها را هلاک می‌سازد، خداوند به سبب شتاب مردم، شتاب نمی‌کند. برای این امر مدتی است که باید پایان پذیرد و اگر پایانش فرا رسد آن را ساعتی پیش و پس نیفکند»(کتاب اصول کافی، شیخ کلینی، جلد ۱، صفحه ۳۶۹).

این پژوهشگر حوزه مهدویت سومین آسیب حوزه مهدویت بحث توقیت و تعیین وقت کردن برای ظهور است. حکمت الهی بر این است که زمان ظهور حضور مهدی(عج) بر بندگان مخفی بماند بنابراین کسی نمی‌تواند زمان آن را تعیین کند. از امام صادق(ع) روایت است که در جواب مفضل‌بن‌عمر برای زمان ظهور می‌فرمایند «این چنین نیست که خداوند برای آن وقت تعیین کرده باشد که شیعیان ما آن را بدانند. ای مفضل نمی‌توان وقتی برای آن تعیین کرد. آن‌کس که برای ظهور حضرت وقت تعیین می‌کند خود را در علم خداوند شریک کرده و مدعی شده از اسرار خداوند آگاه شده است» (بحارالانوار، علامه مجلسی، جلد ۵۳، صفحه ۲، باب ۲۸). همچنین امام باقر(ع) فرموده‌اند «آنان که برای ظهور وقت تعیین می‌کنند دروغ می‌گویند.» (کتاب الغیبه، شیخ طوسی، صفحه ۴۲۵)

وی در ادامه به روایاتی که به علت عدم تعیین وقت ظهور پرداخته‌اند اشاره کرد و گفت: امام جواد(ع) می‌فرمایند«اگر برای این امر زمانی تعیین شود دل‌ها را قساوت می‌گیرد و توده مردم از اسلام برمی‌گردند. بگویید چه زود است تا دل مردم آرام گیرد و فرج نزدیک شود.» (اصول کافی، شیخ کلینی، جلد اول، صفحه ۳۸۹)

مهمترین وظیفه منتظران

این مدرس حوزه گفت: چهارمین آسیب بحث ملاقات‌گرایی است. مدعیانی هستند که در عصر غیبت بی‌دلیل و یا با ساده‌ترین اتفاق ادعای ملاقات می‌کنند و گروهی تمام وظیفه خویش را رسیدن به دیدار حضرت می‌پندارند و از باقی وظایف غافل می‌شوند و افراد را به عمل به این وظیفه به عنوان برترین وظیفه‌ می‌خوانند.

وی با بیان اینکه وظیفه اصلی ما عمل به واجبات و ترک محرمات است، گفت: آیت‌الله جوادی آملی در این باره در یکی از صحبت‌های خود می‌گوید «نیازی نیست ما کار خاصی انجام دهیم تا حضرت را دیدار کنیم بلکه باید وظایف خود را انجام دهیم و آن وقت حضرت مهدی(عج) خودشان به دیدار ما خواهند آمد».

توکلی‌حامد ادامه داد: علی‌بن‌مهزیار برای ملاقات حضرت مهدی(عج) ۱۹ سفر از اهواز به مکه رفتند که در سفر آخر حضرت را ملاقات می‌کنند و امام به او می‌فرمایند «ای پسر مهزیار ما شبانه‌روز منتظر تو بودیم، چه چیزی سفر تو را به تأخیر انداخت؟ مهزیار گفت: کسی را نیافتم که مرا به خدمت شما بیاورد و امام می‌فرمایند: پسر مهزیار پیک من می‌توانست ۲۰ سال پیش بیاید و تو را نزد من بیاورد اما آن چیزی که سبب تأخیر بین من و شما شد زیادی اموال، قطع صله رحم و کوچک شمردن مومنین فقیر بود.» (کتاب كمال‌الدين و تمام‌النعمة، شیخ صدوق، جلد ۲، صفحه ۴۶۶) این یک کد است که امام زمان(عج) به علی‌بن‌مهزیار دادند که بعضی از افرادی که نمی‌توانند با حضرت ملاقات کنند به این سه دلیل است.

وی با اشاره به آسیب‌های ملاقات‌گرایی در جامعه مهدوی، گفت: پیامدهای این آسیب، اثرات جبران ناپذیری دارد که یأس و نا امیدی به دلیل عدم توفیق دیدار، عدم مقبولیت و بدبینی نسبت به امام به دلیل عدم دیدار، توهم‌گرایی و خیال پردازی، استقبال از مدعیان مهدویت و ملاقات، دور ماندن از انجام وظایف اصلی به دلیل اهتمام بیش از اندازه به دیدار حضرت، از آسیب‌های ملاقات‌گرایی است.

این پژوهشگر حوزه مهدویت با تأکید بر اینکه برخی از افراد در دوران غیبت قطعاً با حضرت مهدی(عج) دیدار دارند، گفت: مسئله مهم این است که نباید بر این موضوع تأکید شود که افراد انجام واجبات و ترک از محرمات را کنار بگذارند و فقط به دنبال این باشند که با خواندن سوره‌ای و یا گفتن ذکری بتوانند حضرت را ملاقات کنند.

وی عدم پیروی از ولایت فقیه و نواب عام امام زمان(عج) را پنجمین آسیب جامعه مهدویت دانست و گفت: این آسیب وحدت جامعه اسلامی را خدشه‌دار کرده و زمینه را برای فعالیت دشمنان دین و مهدویت فراهم می‌کند.

توکلی‌حامد گفت: پیروی از نواب عام امام زمان(عج) یکی از مباحث مهم و کلیدی است و روایات بر این امر تأکید فراوانی داشته‌اند و عدم پیروی از این امر پیامدهایی از جمله گمراهی و ضلالت، عدم وحدت در سایه رهبری واحد و در نتیجه شکست‌پذیر بودن در برابر دشمن را به دنبال دارد. بنابراین شناخت این آسیب‌ها برای همگان واجب است تا در دام افراد شیاد و سودجو نیفتند.

ادامه دارد...